Η Αρχιτεκτονική των Εξαρχείων και η διάσωση του κτηρίου της οδού Θεμιστοκλέους 62

Στην πολύμορφη και με σπουδαία αρχιτεκτονική γειτονιά των Εξαρχείων βρίσκεται ένα ιδιαίτερα αξιόλογο συγκρότημα κτηρίων που ανήκει σήμερα στο Γενικό Επιτελείο Ναυτικού. Στη συμβολή των οδών Θεμιστοκλέους 62 και Τζαβέλα, το κτηριακό αυτό συγκρότημα είναι ένα από τα ελάχιστα εναπομείναντα δείγματα της λαϊκής αθηναϊκής αρχιτεκτονικής, με νεοκλασικά στοιχεία, που χρονολογείται στα τέλη του 19ου αιώνα. Τα κτίσματα αναπτύσσονται γύρω από μία εσωτερική αυλή, στο κέντρο της οποίας επιβιώνει για πάνω από αιώνα ένας θαλερός και πανύψηλος φίκος.

Σημειωτέον ότι τα κτήρια αυτά βρίσκονται στη συνέχεια μιας σειράς διατηρητέων κτηρίων, τα οποία διαμορφώνουν ένα αδιάσπαστο μέτωπο νεοκλασικών, με αδιαμφισβήτητες αρχιτεκτονικές, πολεοδομικές και ιστορικές αξίες. Βρίσκονται επίσης σε περιοχή που έχει χαρακτηριστεί ως αρχαιολογικός χώρος της πόλης των Αθηνών και περιλαμβάνει πολλά κτήρια που έχουν χαρακτηρισθεί διατηρητέα.

Δυστυχώς, παρ' όλα αυτά και παρά τη θετική εισήγηση της Εφορείας Νεωτέρων Μνημείων Αττικής που πρότεινε το συγκρότημα να χαρακτηριστεί διατηρητέο, τα Υπουργεία Πολιτισμού και Τουρισμού και Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής προωθούν, με τις αποφάσεις τους, την κατεδάφιση του συγκροτήματος και την ανέγερση πενταόροφου κτηρίου.

Αξίζει να αναφερθεί ότι η Εφορεία Νεωτέρων Μνημείων Αττικής πρότεινε να χαρακτηριστεί το συγκρότημα διατηρητέο, επειδή αποτελεί εξαιρετικά σπάνιο πια δείγμα αθηναϊκής λαϊκής κατοικίας, παρουσιάζει ιδιαίτερο αρχιτεκτονικό ενδιαφέρον με την ύπαρξη πολλών αυθεντικών στοιχείων και μελών, βρίσκεται σε οικοδομικό περιβάλλον με πολλά νεοκλασικά και εκλεκτικιστικά κτήρια, αλλά και μεσοπολεμικά, κάνοντας έτσι ορατή την εξέλιξη της κατοικίας και της αρχιτεκτονικής στην Αθήνα.

Και ενώ όλα έμοιαζαν να έχουν τελειώσει για την ιστορική λαϊκή οικία των Εξαρχείων, μια ομάδα κατοίκων πήρε την κατάσταση στα χέρια της. Υποστηριζόμενη από συλλόγους και συλλογικότητες της γειτονιάς, ξεκίνησε έναν αγώνα για τη διάσωση των κτηρίων και τού αιωνόβιου δέντρου στην αυλή, αλλά και ταυτόχρονα για την ποιότητα ζωής της γειτονιάς, που απειλείται από την τσιμεντοποίηση. Προσέφυγε το 2011 στο Συμβούλιο της Επικρατείας κατά των προαναφερθέντων αποφάσεων και κατά της άδειας κατεδάφισης από την Πολεοδομία Αθηνών. Στην πορεία, αρωγός στην προσπάθειά τους ήρθε η MOnuMENTA, Αστική μη Κερδοσκοπική Εταιρεία για την προστασία της φυσικής και της αρχιτεκτονικής κληρονομιάς Ελλάδας και Κύπρου. Στα πλαίσια αυτού του αγώνα, αλλά και της δράσης που αναπτύσσει η MOnuMENTA για ενημέρωση των πολιτών για την αρχιτεκτονική της περιοχής τους, οργανώνεται ημερίδα με θέμα:

«Η Αρχιτεκτονική των Εξαρχείων και η διάσωση του κτηρίου της οδού Θεμιστοκλέους 62»,
την Τετάρτη 15 Φεβρουαρίου 2012, στις 6.30μ.μ.
στο Θέατρο Εξαρχείων (Θεμιστοκλέους 69).

Οι οργανωτές επιθυμούν η ημερίδα να αναδείξει την αξία των κτηρίων της οδού Θεμιστοκλέους 62 και τη σημασία τους για την πόλη και τη ζωή των κατοίκων των Εξαρχείων. Οι ομιλητές, που όλοι τους ζουν, εργάζονται, και έχουν μελετήσει την περιοχή, θα παρουσιάσουν τη μοναδική αρχιτεκτονική της, την αξία των κτηρίων, και τους τρόπους προστασίας τους. Παράλληλα, θα δοθεί η ευκαιρία στο κοινό αλλά και στους εκπροσώπους των αρμόδιων φορέων να συζητήσουν και να αναζητήσουν από κοινού τρόπους ουσιαστικής προστασίας, για την ανάδειξη της αρχιτεκτονικής μας κληρονομιάς.

Πρόγραμμα

Αντί προλόγου
Αννίτα Δεκαβάλλα, εκπρόσωπος Ομάδας Κατοίκων για τη Διάσωση του κτηρίου της οδού Θεμιστοκλέους 62

Ειρήνη Γρατσία, αρχαιολόγος, συντονίστρια MOnuMENTA
Η MOnuMENTA και οι πολίτες συμπράττουν για την προστασία κτηρίων

Ομιλίες
Ελένη Πορτάλιου, αναπλ. καθηγήτρια Σχολής Αρχιτεκτόνων Ε.Μ.Π.
Εξάρχεια, μια πολύμορφη γειτονιά

Σταύρος Σταυρίδης, επίκ. καθηγητής Σχολής Αρχιτεκτόνων Μηχανικών Ε.Μ.Π.
Η αρχιτεκτονική των ταπεινών ιστορικών κτηρίων και ο δημόσιος χώρος

Κωνσταντίνος Δεκαβάλλας, ομότιμος καθηγητής Σχολής Αρχιτεκτόνων Ε.Μ.Π.
Η διατήρηση της παραδοσιακής αρχιτεκτονικής

Ελένη Μαϊστρου, καθηγήτρια, πρόεδρος Σχολής Αρχιτεκτόνων Μηχανικών Ε.Μ.Π.
Προστασία και επανάχρηση ιστορικών κτηρίων

Τάσης Παπαϊωάννου, καθηγητής Σχολής Αρχιτεκτόνων Μηχανικών Ε.Μ.Π.
Ποιος θα σώσει τα λαϊκά νεοκλασικά;

Τόνια Κατερίνη, αρχιτέκτονας, μέλος του Δ.Σ. του Συλλόγου Αρχιτεκτόνων και της Ομάδας Κατοίκων για τη Διάσωση του κτηρίου της οδού Θεμιστοκλέους 62
Το κτηριακό συγκρότημα της οδού Θεμιστοκλέους 62

Συζήτηση

Επίλογος
Συμπεράσματα και προτάσεις

Επικοινωνία: MOnuMENTA 6973308857, info@monumenta.org, www.monumenta.org,
Ομάδα Κατοίκων 6944461204, Θέατρο Εξαρχείων 210-3300879