ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΕΣ
Συμμετοχές 2011
Σπουδάστρια: Χατζηπαυλή Μαριάννα
Επιβλέπων: Γκανιάτσας Βασίλειος,
Σύμβουλος: Μίχα Ειρήνη
Διπλωματική Εργασία τμήματος Αρχιτεκτόνων ΕΜΠ
Ημερομηνία παρουσίασης : Ιούλιος 2011
«...Μια παλιά βουβή ταινία που βρυκολακιάζει στα ράφια, μοίαζει με ένα παλιό ερειπωμένο σπίτι: πρέπει να αποκαλύψεις την ομορφιά του πίσω από τη φθορά, να το αναβιώσεις, να το κάνεις να λειτουργεί ξανά, δίνοντας χαρά στο κοινό, τους θεατές, τους χρήστες...
"as time goes by"...
"...δένοντας το παλιό με το καινούργιο στην αιώνια χάραξη..."...»
Γιάννης Χατζηγώγας, Το σινεμά του αρχιτέκτονα, university studio press 2004
Μπορεί η Ιστορία να αποτελέσει πρωτεύον εργαλείο του αστικού σχεδιασμού;
H πόλη συντήθειται από χρονικά στρώματα που το ένα τοποθετείται πάνω στο άλλο δημιουργώνας το παρελθόν μας. Έτσι κάθε προσπάθεια επέμβασης, «σκοντάφτει» πάνω σε κάτι που ήδη υπάρχει. Την Ιστορία και συγκεκριμένα το παρελθόν ενός τόπου. Η συμβολή και η αναγκαιότητα της Ιστορίας στο σχεδιασμό, για μένα προσωπικά είναι δεδομένη και σε ορισμένες περιπτώσεις, συνιστά μονόδρομο.
Προβληματιζόμαστε, κατανοούμε καταστάσεις, μεταφράζουμε χωρικές ενότητες και κυρίως σχεδιάζουμε. Σχεδιάζουμε για την Ελευσίνα. Ένα τόπο όπου η Ιστορία συγκρούεται με τον πιο έντονο τρόπο. Έναν τόπο όπου η «αρχή» και το «τέλος» του, πρόκειται για το Αρχαίο Ιερό και τη Βιομηχανία που αποτελούν και τις δύο χρονικές στιγμές κατοίκησης αυτού του τόπου, είναι τα δύο ακραία στρώματά του, όπου τα ενδιάμεσα έχουν χαθεί. Έτσι τα υπόλοιπα καλούνται σήμερα να συγκροτήσουν την εικόνα ενός δυνητικού παζλ στο χώρο.
Πρωταρχικό στόχο αποτελεί ο αστικός σχεδιασμός.
Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΑΠΟΤΕΛΕΙ ΤΟ ΠΡΩΤΟ ΚΑΙ ΒΑΣΙΚΟ ΕΡΓΑΛΕΙΟ ΤΟΥ ΔΙΚΟΥ ΜΑΣ ΑΣΤΙΚΟΥ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ, ΓΥΡΩ ΑΠΟ ΤΟ OΠΟΙΟ ΟΡΓΑΝΟΝΩΝΤΑΙ ΟΛΑ ΤΑ ΥΠΟΛΟΙΠΑ.
Η ίδια η πόλη και τα ιστορικά στρώματα που συγκροτούν τη σημερινή της μορφή ζητάμε να μας ορίσουν την επόμενη εικόνα της. Προτείνουμε λοιπόν ένα «σύστημα σύνδεσης» που στηρίζεται στον επαναπροσδιορισμό του ρόλου που καλείται να αναλάβει η Ιστορία μέσα στο σύγχρονο αστικό ιστό. Δίνοντας το νέο ρόλο των χωρικών καταστάσεων. Τί σήμαιναν όταν δημιουργήθηκαν και τί τώρα που συνεχίζουν να υπάρχουν;
Αρχαίο Ιερό - Αρχαιολογικός Χώρος
Ήταν ο χώρος απόκτησης υλικής και ηθικής ευημερίας. Τόπος αλλαγής του ανθρώπινου εσωτερικού κόσμου άρα και κατ' επέκταση του τόπου έξω από το Ιερό.
Σήμερα, αποτελεί τόπο μνήμης και βασικό στοιχείο της προσωπικής και κοινωνικής μας αυτογνωσίας. Πρόκειται για ένα οπτικό και χωρικό τοπόσημο.
Επαναποσδιορίζουμε το ρόλο του μέσα στη σύγχρονη πόλη χρησιμοποιώντας τέσσερις βασικούς χειρισμούς:
1. επαναπροσδιορισμός των ορίων του Ιερού
2. απόδοση του λόφου στον οικισμό
3. απομάκρυνση της ενεργής βιομηχανίας
4. διαμόρφωση "εισόδου - εξόδου" του αρχαιολογικού χώρου
Βιομηχανική Εποχή - Βιομηχανική Κληρονομιά
Ήταν η αρχή μίας νέας οικονομικής κατάστασης. Σήμερα, πρόκειται για την πιο πρόσφατη Ιστορία μας, που καλείται να παίξει ένα ρόλο "αντίθετο" προς τον αρχικό της. Τον ρόλο της "ένωσης-εξόδου" της Ιστορίας που κάποτε αγνόησε (αρχαίο ιερό), με τη θάλασσα. Η έξοδος αυτή υλοποιείται μέσω χρήσεων που υποδηλώνονται από τη σημασία του Αρχαίου Ιερού για την σύγχρονη πόλη, καθώς και μέσω διαμορφώσεων που αναβιώνουν τη μνήμη του αγροτικού οικισμού.
Πρωταρχικό στοιχείο της πρότασης αποτελεί η αναβίωση της Ιεράς Οδού, ως χάραξη και ως υλική μορφή. Μία «σαφής» μορφή που αποτελεί τον κορμό της πρότασης. Στοιχείο "απόλυτο" που διασχίζει το χώρο με μία αδιαπραγμάτευτη αποφασιστικότητα. Και η κατάληξή της ... η θάλασσα.
Ιερά Οδός σημαίνει πέρασμα και στην αρχαιότητα είχε συνολικό μήκος 20.5χλμ. Με αρχή της τον Κεραμεικό συνέδεε, μέσω του Ελαιώνα, την Ελευσίνα με τα Μέγαρα, την Βοιωτία και τη Πελοπόννησο. Ήταν ένας από τους σημαντικότερους πολιτικούς, στρατιωτικούς και πομπικούς άξονες με πλάτος περίπου πέντε μέτρα, κατασκευασμένη από μικρές αδούλευτες πέτρες μαζί με χώμα, ενώ εκατέρωθεν υπήρχαν τάφοι, ταφικά μνημεία, ιερά και ναοί.
Στο τελευταίο τμήμα της πριν από την είσοδο στο Ιερό, η Ιερά Οδός συναντούσε ένα χωρικό άνοιγμα που αντιστοιχεί στη σημερινή πλατεία Ηρώων. Πρόκειται για την κεντρικότερη πλατεία της πόλης και μέσω της πρότασης, τον χώρο εισόδου του σημερινού αρχαιολογικού χώρου. Ο αρχαιολογικός χώρος εκτείνεται προς τα έξω μέσω πατημένου χώματος που διασχίζεται μόνο από την ξύλινη, ελαφρώς υπερυψωμένη, πορεία (Ιερά πορεία), που δεξιά και αριστερά της βρίσκονται τα "σπόλια" ή αλλιώς οι καθιστικές νησίδες.
Όλο αυτό το "φυσικό" χωρικό άνοιγμα διαχωρίζεται από τον αστικό ιστό μέσω ψηλής θαμνώδης φύτευσης δημιουργώντας ένα τόπο μνήμης. Ένώ ακόμα και οι γύρω προσβάσεις παίρνουν τη μορφή γραμμών που οδηγούν προς την πλατεια - είσοδο του Αρχαίου Ιερού. Τέλος στην αρχή και στο τέλος της περικλύεται από στοιχεία που τοποθετούνται ρυθμικά, ελιές, βάθρα, στύλοι, αναβιώνοντας τη πομπική διαδικασία.
Το "όριο" του αρχαιολογικού χώρου περιλαμβάνει πια μόνο το Ιερό και την Ακρόπολη και έχοντας ως στόχο να συνομιλήσει με την πόλη, παίρνει τέσσερις διαφορετικές μορφές. Ο φυσικός λόφος ανοίγεται προς τη πόλη καθώς επεκτείνεται η υπάχουσα λίθινη πορεία που υπάρχει, βγαίνοντας τόσο προς τη θάλασσα, όσο και προς τον οικισμό. Έτσι ο λόφος μετατρέπεται σε διαδραστικό στοιχείο της πόλης, και παύει να λειτουργεί ως απρόσητος και δυσνόητος αστικός τόπος.
Η καλλιέργεια αναβιώνει στο τμήμα της Νότιας εισόδου (ΒΟΤΡΥΣ-ΕΛΑΙΟΥΡΓΙΚΗ), "πολιορκώντας" ακτινωτά το Ιερό.
Η βιομηχανική κληρονομιά επαναχρησιμοποιείται, ενώ αναβιώνει με μία νέα πια μορφή, το Αρχαίο Στάδιο. Ως ένας επίπεδος φυσικός χώρος από πατημένο χώμα που λειτουργεί ως φίλτρο ανάμεσα στην παλαιά βιομηχανία και το Ιερό.
Τέλος, όλο το σύστημα καταλήγει ως ενότητα στη θάλασσα μέσω τριών "ποδιών":
Α. Ιερά Οδός (ξύλινη πλατφόρμα)
Β. Βιομηχανική κληρονομιά (επανάχρηση προβλήτας μεταφορικών πλοίων ως μικρός χώρος εστίασης και αναψυχής)
Γ. φυσική λίθινη πορεία (μικρό ξύλινο παρατηρητήριο)
Διπλωματικές & Ερευνητικές Εργασίες - Το greekarchitects.gr, προτείνει μια θεματική ενότητα, στην οποία παρουσιάζονται πτυχιακές ή ερευνητικές εργασίες φοιτητών από σχολές πολυτεχνείων της Ελλάδας και του εξωτερικού. Οι ενδιαφερόμενοι /νες μπορούν να μας στείλουν την διπλωματική τους εργασία.
