Η ελληνική πόλη και η πολεοδομία του Μοντέρνου

Στο πλαίσιο των δραστηριοτήτων του Ελληνικού Docomomo οργανώνεται στις 4 Ιουνίου 2010 η 5η Επιστημονική Συνάντηση με θέμα «Η ελληνική πόλη και η πολεοδομία του Μοντέρνου», σε συνεργασία με τον Τομέα Πολεοδομίας, Χωροταξίαςκαι Περιφερειακής Ανάπτυξης του Τμήματος Αρχιτεκτόνων και το Τμήμα Μηχανικών Χωροταξίας και Ανάπτυξης της Πολυτεχνικής Σχολής του Α.Π.Θ.

Η ελληνική πόλη γνώρισε μια ουσιαστική αύξηση της έκτασης και του πληθυσμού της στη διάρκεια του μεσοπολέμου, ενώ στα ίδια αυτά χρόνια έγιναν σοβαρές προσπάθειες για τον εκσυγχρονισμό της. Παράλληλα το 1933 η Αθήνα υποδέχθηκε το 4ο συνέδριο του CIAM στο οποίο συζητήθηκαν και κωδικοποιήθηκαν οι ιδέες για την Οργανική Πόλη. Ωστόσο ο ενθουσιασμός που προξένησαν οι εργασίες του συνεδρίου στην Αθήνα δεν κινητοποίησε παρά μόνο κατ’ εξαίρεση μελέτες για την αστική κλίμακα, όσο και αν ονειρεύονταν οι Έλληνες Μοντέρνοι την Οργανική (ή Λειτουργική) Πόλη, με τον ολοκληρωμένο σχεδιασμό της και τις λιτές γεωμετρικές μορφές σε ελεύθερες συνθέσεις μέσα σε πράσινους χώρους.

Μια νέα ευκαιρία μαζικής εφαρμογής των αρχών του Μοντέρνου θα μπορούσε να έχει προσφέρει η ανοικοδομητική προσπάθεια μετά το τέλος του β’ Παγκοσμίου πολέμου, κατά την οποία εκπονήθηκαν πολλά σχέδια που παραμένουν σε μεγάλο βαθμό αδιερεύνητα. Αντίστοιχο ενδιαφέρον παρουσιάζει η πολιτική των μετακινήσεων των οικισμών, καθώς και η πολεοδομική δραστηριότητα της πολιτείας μετά τους σεισμούς που έγιναν σε διάφορες περιοχές της Ελλάδας μέχρι το τέλος της δεκαετίας του 60 (Κόρινθος, Ιόνια, Θεσσαλία, Σαντορίνη κλπ). Παράλληλα, οικιστικά σύνολα εργατικής κατοικίας και κατοικίας των αξιωματικών του στρατού, αλλά και ορισμένοι βιομηχανικοί οικισμοί, πανεπιστημιουπόλεις και τουριστικά συγκροτήματα, απηχούν τις οργανωτικές αρχές και την μορφολογία του Μοντέρνου. Σε μεγαλύτερη κλίμακα, τα ρυθμιστικά σχέδια, που εκπονούνται για πολλές περιοχές κατά την δεκαετία του 1960, ενσωματώνουν ουσιαστικές πλευρές της προβληματικής και της ιδεολογίας του Μοντέρνου Κινήματος.
Στην 5η συνάντηση του Ελληνικού Docomomo ο στόχος είναι να ανιχνευθεί η παρουσία και η απήχηση του Μοντέρνου στην κλίμακα της ελληνικής πόλης και να εκτιμηθεί η συμβολή του στην προσπάθεια για τη βελτίωσή της. Αν και οι αντιλήψεις του Μοντέρνου έχουν υποστεί σοβαρή και πολύπλευρη κριτική εδώ και 4 δεκαετίες, στην ελληνική πόλη μπορούν να λειτουργήσουν διορθωτικά και να προσφέρουν ακριβώς αυτό για το οποίο κριτικαρίστηκαν: Να συμβάλουν δηλαδή με τον αυξημένο ελεύθερο δημόσιο χώρο, όπως φάνηκε εξ άλλου με την υπόθεση των προσφυγικών κατοικιών της λεωφόρου Αλεξάνδρας στην Αθήνα, στην αναβάθμιση του οικιστικού περιβάλλοντος, βελτιώνοντας τις περιβαλλοντικές συνθήκες και προσφέροντας ελεύθερο χώρο και την εγγύηση μιας ποιότητας ζωής, η οποία λείπει δραματικά από τη σύγχρονη ελληνική πόλη.

Για πληροφορίες μπορείτε να επικοινωνείτε με τη γραμματεία του Ελληνικού Docomomo, και με τα μέλη της Επιτροπής στις ηλεκτρονικές διευθύνσεις lexa@arch.auth.gr και tourni@central.ntua.gr .

H 5η Επιστημονική συνάντηση εντάσσεται σε ένα κύκλο εκδηλώσεων του Ελληνικού Docomomo που έχει ως βασικό στόχο την καλλιέργεια του ενδιαφέροντος και τη διεύρυνση του προβληματισμού για τη Μοντέρνα αρχιτεκτονική. Οι προηγούμενες συναντήσεις έγιναν το 2003 στο Βόλο («Πού είναι το Μοντέρνο;», Τμήμα Αρχιτεκτόνων του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας), το 2004 στην Πάτρα («Ανατολή και Δύση στη Μοντέρνα Αρχιτεκτονική», Τμήμα Αρχιτεκτόνων του Πανεπιστημίου Πατρών), το 2005 στην Ξάνθη («Μοντερνισμός και αρχιτεκτονική εκπαίδευση», Τμήμα Αρχιτεκτόνων του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης) και το 2007 στην Αθήνα («Εκδοχές του Μοντέρνου στην Αθήνα του μεσοπολέμου, Τέχνη και Αρχιτεκτονική», Αρχεία Νεοελληνικής Αρχιτεκτονικής Μουσείου Μπενάκη, Σχολή Αρχιτεκτόνων ΕΜΠ και Τμήμα Θεωρητικών Σπουδών ΑΣΚΤ). Οι εισηγήσεις των Επιστημονικών συναντήσεων περιλαμβάνονται στον κύκλο παρεμβάσεων «Τα Τετράδια του Μοντέρνου» που κινείται με πρωτοβουλία και επιμέλεια του Ελληνικού Docomomo στις εκδόσεις Futura.

Οι συνεδριάσεις θα γίνουν σε αμφιθέατρο της Πολυτεχνικής Σχολής του Αριστοτέλειου Πανεπιστήμιου Θεσσαλονίκης την Παρασκευή 4 Ιουνίου 2010.

Ελληνική Ομάδα DOCOMOMO
ΑΡΧΕΙΑ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗΣ
ΜΟΥΣΕΙΟ ΜΠΕΝΑΚΗ
Πειραιώς 138 και Ανδρονίκου, 11854 Αθήνα 138
e-mail: tourni@central.ntua.gr