ΑΦΙΕΡΩΜΑ WALLS

Γενικά

Ο Σύλλογος Αρχιτεκτόνων Νομού Αχαΐας, συνεχίζοντας την ιστορία του θεσμού που ξεκίνησε από το 1994 σε συνεργασία με το Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδας (ΤΕΕ) διοργανώνει την 6η Πανελλήνια Έκθεση Αρχιτεκτονικού Έργου με τίτλο WALLS.

Σκοπός της έκθεσης είναι να προβληθεί το αρχιτεκτονικό έργο που παράγεται στην Ελλάδα σήμερα, στους ειδικούς αλλά και στο ευρύ κοινό.

Μέσα από ένα πλήθος παραδειγμάτων στην έκθεση WALLS διαφαίνεται ο τρόπος με τον οποίο συγκεκριμένα αρχιτεκτονικά έργα αντιμετωπίζουν τέτοιες σχέσεις.

Το όριο, ως έννοια που συνδέει τα έργα που εκτίθενται, αλλού πρόδηλα και αλλού με την πλήρη απουσία του, αναδεικνύει τους προβληματισμούς στους οποίους η αρχιτεκτονική προσπαθεί να απαντήσει.

ΔΙΟΡΓΑΝΩΣΗ:
Σύλλογος Αρχιτεκτόνων Νομού Αχαΐας (ΣΑΝΑ)
ΣΥΝΔΙΟΡΓΑΝΩΣΗ:
Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδος, Δήμος Πατρέων
ΧΩΡΟΣ:
Πρώην Εργοστάσιο Χαρτοποιίας Λαδόπουλου, Αίθουσα Leondaro Da Vinci
PREVIEW:
20 Νοεμβρίου 2009
ΔΙΑΡΚΕΙΑ:
21 Νοεμβρίου – 20 Δεκεμβρίου 2009

ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΤΟΥ ΣΥΛΛΟΓΟΥ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ Ν. ΑΧΑΪΑΣ:
Γιώργος Ελεζόγλου
 
ΟΡΓΑΝΩΤΙΚΗ ΟΜΑΔΑ:
Υπεύθυνος ομάδας διοργάνωσης της έκθεσης
Κωσταντίνος Θόρβαλτ Μπάρλας
 
Επιμέλεια υλικού
Μυρτώ Κιούρτη, Δήμητρα Νικολακοπούλου, Άρτεμις Φραδέλου, Παρθενόπη Χρυσανθοπούλου
 
Αρχιτεκτονικός Σχεδιασμός έκθεσης
Σοφία Ιωαννίδη, Κωνσταντίνος Θόρβαλτ Μπάρλας, Μαρία Σκούρα
 
Παράλληλες εκδηλώσεις
Παρθενόπη Χρυσανθοπούλου
 
Σύμβουλοι διοργάνωσης
Γιάννης Πανταζόπουλος, Σήφης Φανουράκης
 
ΣΥΝΤΟΝΙΣΜΟΣ:
ArtBOX.gr | creative arts management: Χρήστος Σαββίδης, Λυδία Χατζηιακώβου (www.artbox.gr)
 
ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΟΠΤΙΚΗΣ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ/ΚΑΤΑΛΟΓΟΥ:
designersunited.gr

Οι Πανελλήνιες Εκθέσεις Αρχιτεκτονικού Έργου του Συλλόγου Αρχιτεκτόνων Νομού Αχαΐας (ΣΑΝΑ)

Η Πανελλήνια Έκθεση Αρχιτεκτονικού Έργου διοργανώνεται από το Σύλλογο Αρχιτεκτόνων Νομού Αχαΐας (ΣΑΝΑ) κάθε τρία χρόνια από το 1994. Σκοπός της έκθεσης είναι να προβληθεί το αρχιτεκτονικό έργο που παράγεται στην Ελλάδα σήμερα, στους ειδικούς αλλά και στο πλατύ κοινό. Οι προτάσεις που εκτίθενται στη φετινή διοργάνωση είναι έργα που έχουν πραγματοποιηθεί κατά την περίοδο 2004-2009. Η έκθεση έχει αποκτήσει πανελλήνια εμβέλεια και ευρύτατη απήχηση και αναγνώριση στον κλάδο της αρχιτεκτονικής και των συναφών επαγγελμάτων. Ο θεσμός έχει την υποστήριξη του Τεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδος και του Δήμου Πατρέων.

Έκθεση 2009: www.walls.net.gr
Έκθεση 2006: www.sana.gr/exhibition-2005/
Έκθεση 2003: www.sana.gr/exhibitions/2003.html
Έκθεση 2000: www.sana.gr/exhibitions/2000.html
Έκθεση 1997: www.sana.gr/exhibitions/1997.html
Έκθεση 1994: www.sana.gr/exhibitions/1994.html

6η Πανελλήνια Έκθεση Αρχιτεκτονικού Έργου

Η 6η Πανελλήνια Έκθεση Αρχιτεκτονικού Έργου με τίτλο WALLS, έχει ως θεματική την έννοια του ορίου, ως κατεξοχήν στοιχείου αρχιτεκτονικής διαπραγμάτευσης που προσφέρει την πρόκληση και την αφορμή για την αρχιτεκτονική δημιουργία.

Αν οι αρχιτέκτονες στοχεύουν στον επαναπροσδιορισμό της θέσης τους στη σύγχρονη ελληνική κοινωνία, τότε μέσα από συγκροτημένες δράσεις πρέπει να δημοσιοποιούν σε ένα διευρυμένο κοινό ποια είναι η σημασία της αρχιτεκτονικής δημιουργίας και ποιος ο ρόλος του αρχιτέκτονα. Η επαναδιαπραγμάτευση της σχέσης των αρχιτεκτόνων με το ευρύ κοινό προϋποθέτει αλλά και οδηγεί αναπόφευκτα σε μια αναστοχαστική διαδικασία που θέτει ερωτήματα για τα ίδια τα θεμέλια της αρχιτεκτονικής ιδεολογίας. Τι συνιστά την αρχιτεκτονική δημιουργία; Σε ποιους απευθύνεται η αρχιτεκτονική; Τι ακριβώς έχει να προσφέρει το αρχιτεκτονικό έργο στους αποδέκτες του;

Η καταδήλωση της αρχιτεκτονικής δημιουργίας ως εμπρόθετης δράσης του υποκειμένου, που μέσα από κριτικές διαδικασίες επαναπροσδιορίζει τις οποιεσδήποτε οριοθετήσεις, μπορεί να λειτουργήσει ως η επισημασμένη τομή ανάμεσα σε αυτό που είναι και σε αυτό που δεν είναι αρχιτεκτονική.

Η αρχιτεκτονική δημιουργία αμφισβητεί συλλογικά στερεότυπα, ανατρέπει συμβατικά όρια, επαναπροσδιορίζει σχέσεις. Το ιδιωτικό και το δημόσιο, τα όρια ανάμεσα στον τεχνητό κόσμο και τη φύση, η άυλη διάσταση της πληροφορίας και η υλικότητα του κτισμένου, η κλασική γεωμετρία και οι υπερβάσεις της – οι αρχιτέκτονες τις τελευταίες δεκαετίες διαπραγματεύονται διαρκώς μέσα από το έργο τους όρια, νοητά και υλικά.

Μέσα από ένα πλήθος παραδειγμάτων που περιλαμβάνει κατοικίες, δημόσιους χώρους, κτίρια πολιτισμού, χώρους εργασίας, στην έκθεση WALLS διαφαίνεται ο τρόπος με τον οποίο συγκεκριμένα αρχιτεκτονικά έργα αντιμετωπίζουν τέτοιες σχέσεις.

Το όριο, ως έννοια που συνδέει τα έργα που εκτίθενται, αλλού πρόδηλα και αλλού με την πλήρη απουσία του αναδεικνύει τους προβληματισμούς στους οποίους η αρχιτεκτονική προσπαθεί να απαντήσει. 

Η Έκθεση περιλαμβάνει 78 έργα και μελέτες που έχουν πραγματοποιηθεί κατά την περίοδο 2004-2009 και επιλέχθηκαν μέσα από 234 συμμετοχές από εξαμελή επιτροπή αξιολόγησης που αποτελείτο από τους: Νίκο Γεωργιάδη, Κωνσταντίνο Θόρβαλτ Μπάρλα, Αθανάσιο Σπανομαρίδη, Βάνα Τεντοκάλη, Νικόλα Τραβασάρο, Παναγιώτη Τουρνικιώτη, καθώς και 18 διπλωματικές εργασίες από τις 6 Αρχιτεκτονικές Σχολές της χώρας.

Στα πλαίσια της έκθεσης θα πραγματοποιηθούν ξεναγήσεις στα έργα της και παράλληλες εκδηλώσεις, όπως συζητήσεις, κινηματογραφικές προβολές, μουσικές εκδηλώσεις και εικαστικές δράσεις.

ΠΑΡΑΛΛΗΛΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ
 
Στο πλαίσιο της αναζήτησης και διαχείρισης του ορίου, θα πραγματοποιηθούν στρογγυλά τραπέζια, ανοικτές συζητήσεις, κατά τη διάρκεια του τριημέρου των εγκαινίων (20 – 22/11), καθώς και ξεναγήσεις στο χώρο της έκθεσης, από τους ίδιους τους επιμελητές (28-29/11, 5-6/12, 12-13/12 και 19-20/12).

O εικαστικός Θοδωρής Ζαφειρόπουλος θα παρουσιάσει μια διαδραστική εγκατάσταση με τίτλο “6Β Footprints”, και παράλληλα μία ομάδα εικαστικών καλλιτεχνών θα σχολιάσουν την έννοια του ορίου σε μια δράση με τίτλο “My WALL”. 
 
Στις 22/11 εκδήλωση "chating and music" με την ομάδα DeepSoul Kollektiv.
 
Επιπλέον, στις 22/11, θα πραγματοποιηθούν τα εγκαίνια κινηματογραφικού φεστιβάλ, με αναφορά στην αρχιτεκτονική και τα όρια, η διάρκεια του οποίου ταυτίζεται με αυτήν της έκθεσης.

Το e-περιοδικό greekarchitects.gr, ως χορηγός επικοινωνίας της έκθεσης και των εκδηλώσεων παραβρέθηκε στο τριήμερο των εκδηλώσεων και στα εγκαίνια της έκθεσης το χρονικό διάστημα 20-22/11/2009 με τον διευθυντή σύνταξης Β. Μιστριώτη και τον αρχισυντάκτη Α. Βανδώρο.

Αντί απολογισμού των εκδηλώσεων και της έκθεσης καταθέτουμε τις απόψεις μας μέσα από μια ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα συνέντευξη του αρχισυντάκτη Αλέξιου Βανδώρου με τα μέλη της οργανωτικής επιτροπής της έκθεσης που αποτελούνταν από μια πολύ ενεργή και ελπιδοφόρα ομάδα νέων αρχιτεκτόνων της Πάτρας.

Συζήτηση με τα μέλη της οργανωτικής επιτροπής της ‘6ης Πανελλήνιας Έκθεσης Αρχιτεκτονικού Έργου’:

Θεωρώντας δεδομένη την επιτυχία της έκθεσης, την άρτια διοργάνωση, το επιτυχημένο ‘αρχιτεκτονικό’ στήσιμο και την ίδια την επιλογή του χώρου, τη διεξαγωγή ενδιαφερόντων δράσεων και ομιλιών – ημερίδων θα επιχειρήσω να σας θέσω ορισμένες ερωτήσεις – προβληματικές πάνω στην ίδια την έκθεση ως γεγονός και ως δράση.
Είναι μοιραίο μια πολύ καλή δράση, όπως ένα πολύ καλό αρχιτεκτονικό έργο, να προκαλεί συζητήσεις και προβληματισμούς γύρω από την ίδια τη δράση και σε πιθανές βελτιώσεις ή διαφοροποιήσεις μελλοντικά. Εάν η έκθεση δεν ήταν σε τέτοιο επίπεδο, απλά θα περνούσε απαρατήρητη ενώ τώρα πρέπει να αντιμετωπίσει την καλόπιστη κριτική και να απαντήσει στις προβληματικές που προέκυψαν από αυτή.

1. Πιστεύετε ότι οι εκθέσεις Αρχιτεκτονικής που αφορούν το πανελλήνιο αρχιτεκτονικό έργο πρέπει να είναι θεματικές; Η έννοια του ‘WALLS’ που θέσατε αναφέρονταν επανειλημμένα από όλους τους διοργανωτές και τους συμμετέχοντες με τον όρο ‘όριο’ αντί για τον κυριολεκτικό όρο ‘τοίχος’ ή ‘ντουβάρι’ όπως εύστοχα ειπώθηκε.  Ποιο ήταν το πραγματικό θέμα της έκθεσης και ποια είναι η ερμηνεία της γραφιστικής απόδοση του ‘WALLS’;

Απάντηση:
Η θεματική της τρέχουσας διοργάνωσης επιλέχθηκε να είναι το όριο, ως ένας γενικότερος όρος που αφορά στο αρχιτεκτονικό έργο και τους προβληματισμούς που αυτό χειρίζεται. Με ένα τέτοιο θέμα ως κεντρικό άξονα της έκθεσης, στην ουσία δεν αποκλείεται κάποια συμμετοχή, αφού κάθε αρχιτεκτονικό έργο έχει να κάνει με τη διαχείριση των ορίων, με την πρόταση νέων, με την υπέρβαση υπαρχόντων, κ.ο.κ. Αυτό που ήταν όμως στόχος μέσα από τον καθορισμό ενός συγκεκριμένου θέματος, ήταν να προσκαλέσουμε τους αρχιτέκτονες να εξηγήσουν το έργο τους με το λεξιλόγιο του ορίου, άρα να έχουμε κοινό κώδικα επικοινωνίας, τόσο εμείς με τα έργα που συμμετείχαν, όσο και το κοινό με το τελικό υλικό της έκθεσης. Ο τοίχος, έννοια ειδικότερη του ορίου, επιλέχθηκε ως το στοιχείο που περισσότερο από κάθε άλλο μέλος ενός κτιρίου, εκφράζει τον τρόπο με τον οποίο ο αρχιτέκτονας επιλέγει να διαχειριστεί αυτά τα όρια σε μία μελέτη. Επίσης είναι ένας όρος καθημερινός, μια έννοια αποδεκτή και αντιληπτή από όλους, αρχιτέκτονες και μη, γεγονός που εξυπηρετεί την επικοινωνία της όλης θεματικής της έκθεσης, αφού με μία λέξη γίνεται κατανοητό το αντικείμενο. Η οπτική απόδοση του WALLS, έγινε τόσο στο σχεδιασμό του χώρου με την κατασκευή ενός υπερμεγέθους τοίχου – ορίου, από ένα υλικό που δεν έχουμε συνηθίσει να εξυπηρετεί ως τέτοιο, και γραφιστικά, με το παιχνίδι των επιπέδων που δημιουργούνται από έναν τοίχο σε δισδιάστατη επιφάνεια, στο χαρτί.

2. Σε μια εποχή που η έκθεση του αρχιτεκτονικού έργου είναι παρεξηγημένη σε διεθνές επίπεδο και η προβληματική για την επιλογή των έργων που εκτίθενται στις εκάστοτε εκθέσεις είναι έντονη, με ποιο τρόπο προχωρήσατε στην επιλογή της κριτικής επιτροπής; Θεωρείτε επιτυχημένη τη διαδικασία επιλογής των έργων;

Απάντηση:
Για την επιλογή των μελών της κριτικής επιτροπής έγινε μελέτη του έργου και της παρουσίας τους στην αρχιτεκτονική κοινότητα, και ήταν στόχος η επιτροπή να απαρτίζεται τόσο από μέλη της ακαδημαϊκής κοινότητας, όσο και από αρχιτέκτονες που είναι ενεργοί επαγγελματίες και έχουν να παρουσιάσουν χτισμένο έργο. Η διαδικασία κρίσης των έργων έγινε παρουσία της οργανωτικής επιτροπής, διότι κάτι τέτοιο θεωρήσαμε ότι θα αποτελούσε σημαντικό βήμα γνωριμίας μας με τα έργα, στα οποία στη συνέχεια θα έπρεπε να κάνουμε την επιμέλεια και προετοιμασία της έκθεσης. Η επιλογή των έργων έγινε με βασικό κριτήριο επιλογής κατά πόσο το έργο προτείνει όρια και εξερευνά σχέσεις, ώστε αυτό να προσθέτει κάτι στο υλικό της έκθεσης. Η υποβολή των έργων ζητήθηκε από τους συμμετέχοντες και ήταν ανώνυμη, με στόχο κατά την κρίση η επιτροπή να επικεντρωθεί στο έργο και όχι στο δημιουργό του. Ως αποτέλεσμα έχουμε μία συλλογή έργων που αποτελούν ένα αντιπροσωπευτικό δείγμα της αρχιτεκτονικής δημιουργίας της χώρας μας, αφού στα έργα της έκθεσης συγκαταλέγονται τόσο μεγάλα, επώνυμα δημόσια κτίρια, όσο και μικρής κλίμακας, κατοικίες, καταστήματα, μη προβεβλημένων μέχρι σήμερα αρχιτεκτόνων.

3. 6η Πανελλήνια Έκθεση Αρχιτεκτονικού Έργου. Η λέξη ‘έργο’ αφορά το κατασκευασμένο αρχιτεκτονικό έργο. Ετυμολογικά δεν υπάρχει η έννοια ‘μη υλοποιημένο έργο’ παρά μόνο ‘μη υλοποιημένη μελέτη’. Σε αυτό το πλαίσιο ενδεχομένως να μην έχουν θέση σε αυτή την έκθεση (αποδεχόμενος με μεγάλη επιφύλαξη τις διπλωματικές εργασίες) οι συμμετοχές σε πανελλήνιους ή διεθνείς αρχιτεκτονικούς διαγωνισμούς, καθώς και οι μη υλοποιημένες μελέτες. Μια πρόταση που έχει ήδη κριθεί σε ένα αρχιτεκτονικό διαγωνισμό (με επιτυχία ή όχι) θεωρώ ότι δεν έχει θέση σε μια έκθεση αρχιτεκτονικού έργου. Οι αρχιτεκτονικοί διαγωνισμοί δε διακρίνονται για την αρτιότητα τους και έχουν απαξιωθεί, αυτό όμως δε δικαιοδοτεί έναν άλλο φορέα ή μια νέα κριτική επιτροπή να αποφασίσει για τις προτάσεις αυτές. Με τον τρόπο αυτό κινδυνεύει μια έκθεση να γίνει αναπαραγωγός προτάσεων παλαιότερων αρχιτεκτονικών διαγωνισμών. Στην περίπτωση δε, που ένας αρχιτεκτονικός διαγωνισμός θέτει την προβληματική του θέματος της έκθεσης (π.χ. το όριο) θα μπορούσε να παρουσιάζεται αυτούσιος από τον φορέα του με τα αντίστοιχα βραβεία και ότι άλλο κρίνεται απαραίτητο. Θεωρείται επομένως πως έχουν θέση σε μια έκθεση αρχιτεκτονικού έργου αυτές οι συμμετοχές, καθώς και οι μη υλοποιημένες μελέτες;

Απάντηση:
Ως αρχιτεκτονικό έργο της χώρας δεν μπορεί να θεωρηθεί μόνο το υλοποιημένο έργο, αλλά και το έργο που βρίσκεται υπό κατασκευή, καθώς και εκείνο που προορίζεται για υλοποίηση αλλά ακόμη δεν έχει πάρει το δρόμο της εφαρμογής. Στη συγκεκριμένη έκθεση υπήρξε η θέληση να εκτεθεί τόσο το ολοκληρωμένο κτίριο και έργο γενικότερα, όσο και μελέτες έργων που έγιναν με απώτερο στόχο να κατασκευαστούν, ανεξάρτητα από το αν κατά τη διεξαγωγή της έκθεσης αυτό είχε γίνει ή όχι. Στην ίδια κατηγορία συγκαταλέγονται και μελέτες στα πλαίσια αρχιτεκτονικών διαγωνισμών, οι οποίες όταν συμπεριλήφθηκαν στις συμμετοχές της διοργάνωσης, δεν κρίθηκαν σύμφωνα με τους όρους του εκάστοτε διαγωνισμού στον οποίο έλαβαν μέρος, αλλά υπό το πρίσμα του θέματος της έκθεσης και της θεματικής του ορίου που αυτή έθετε. Η επιμέλεια των έργων αυτών για τους σκοπούς της έκθεσης δεν έχει σκοπό την κατάθεση άποψης σχετικά με το κατά πόσο επιτυχημένος ή όχι ήταν ένας διαγωνισμός, αφού εξάλλου η επιτροπή δεν ήταν σε θέση να γνωρίζει πλήρως ούτε το σύνολο των συμμετοχών κάθε διαγωνισμού, ούτε το ακριβές πλαίσιό του. Η κρίση περιορίστηκε στο κάθε έργο όπως αυτό συμμετείχε στην έκθεση WALLS, και εκφράζοντας τους προβληματισμούς που τέθηκαν για όλες τις συμμετοχές της έκθεσης ανεξαιρέτως.

4. Η απουσία των αρχιτεκτόνων της Πάτρας, ακόμα και των περισσοτέρων μελών του τμήματος αρχιτεκτονικής του τοπικού πανεπιστημίου από τις εκδηλώσεις του τριημέρου (πλην των εγκαινίων) που πιστεύετε ότι οφείλεται;

Απάντηση:
Για τα δεδομένα των δυνατοτήτων της πόλης, η συμμετοχή των αρχιτεκτόνων της ήταν ικανοποιητική, καθώς η έκθεση αποτελεί ήδη συνείδηση στην τοπική κοινότητα του κλάδου. Αυτό που θα μπορούσε να βελτιωθεί στις επόμενες διοργανώσεις είναι η ενεργότερη συμμετοχή των αρχιτεκτονικών σχολών σε αυτήν, και ειδικότερα – λόγω εντοπιότητας – του Τμήματος Αρχιτεκτονικής του Πανεπιστημίου της Πάτρας. Αυτό που ίσως πρέπει να ξεπεραστεί σε επίπεδο συνεργασίας αυτών των φορέων, είναι το κλίμα ανταγωνισμού που διαφαίνεται μερικές φορές, και η αντίληψη ότι τέτοια γεγονότα αρχιτεκτονικού ενδιαφέροντος και μάλιστα τέτοιας κλίμακας, δεν θα πρέπει να διοργανώνονται από συλλόγους αρχιτεκτόνων, καθώς ίσως στη συνείδηση της ακαδημαϊκής κοινότητας μόνοι αρμόδιοι για τον πολιτιστικό αυτό ρόλο είναι τα πανεπιστήμια. Η συνδρομή της διαχρονικής αυτής προσπάθειας στην αρχειακή καταγραφή του αρχιτεκτονικού έργου στην Ελλάδα με συνέπεια ανά τρία χρόνια από το 1994, δεν έχει γίνει πλήρως αποδεκτή από τους συναφείς κύκλους, ωστόσο αν εξασφαλίσουμε τη σταθερή βελτίωση της διοργάνωσης, κάτι τέτοιο είναι θέμα χρόνου να επιτευχθεί.

5. Στο στρογγυλό τραπέζι της Παρασκευής τέθηκε το ζήτημα: ‘οι εκθέσεις ως σύστημα προώθησης του αρχιτεκτονικού έργου στο ευρύ κοινό’. Περιγράψτε καταρχάς τις πολύ ενδιαφέρουσες δράσεις σας για την επίτευξη αυτού του στόχου (προβολές, ξεναγήσεις κ.α.) και στη συνέχεια αναρωτηθείτε για την επίδραση των εκθέσεων αρχιτεκτονικού έργου στην Πάτρα τα τελευταία είκοσι σχεδόν χρόνια. Ως νέοι αρχιτέκτονες παρατηρείτε κάποιες σοβαρές αλλαγές στην αντιμετώπιση του ευρέως κοινού απέναντι στην Αρχιτεκτονική. Αναζητάει πλέον ο κόσμος της Πάτρας την Αρχιτεκτονική στην καθημερινότητα του; Χρησιμοποιεί σε μεγαλύτερο βαθμό Αρχιτέκτονες για την κάλυψη των αρχιτεκτονικών του αναγκών και όχι πλέον μηχανικούς; Ποια ακόμα βήματα πιστεύετε ότι πρέπει να γίνουν στην κατεύθυνση αυτή;

Απάντηση:
Η διαχρονική παρουσία της έκθεσης έχει ήδη αρχίσει να εμφανίζει τα πρώτα σημάδια επίδρασης στην τοπική κοινωνία, καθώς για το ευρύ κοινό γίνεται ολοένα πιο ξεκάθαρος ο ρόλος του αρχιτέκτονα και η ανάγκη για τον σχεδιασμό των χώρων από έναν ειδικό. Αυτό με μεγαλύτερη σαφήνεια είναι ορατό στους επαγγελματικούς χώρους και τα καταστήματα, όπου ο σχεδιασμός τους μπορεί να φέρει χειροπιαστά αποτελέσματα στην απόδοσή τους και στην εξυπηρέτηση της χρήσης τους. Συνεχίζοντας αυτήν την προσπάθεια προβολής και επικοινωνίας του αρχιτεκτονικού έργου στο κοινό, στην 6η Πανελλήνια Έκθεση Αρχιτεκτονικού Έργου WALLS, συμπεριλαμβάνονται δράσεις που πιστεύουμε ότι βοηθούν προς αυτήν την κατεύθυνση. Για τρίτη φορά λοιπόν στα πλαίσια της διοργάνωσης γίνεται παράλληλο κινηματογραφικό φεστιβάλ ταινιών και ντοκιμαντέρ με σχετική θεματολογία και αναφορές σε έννοιες αρχιτεκτονικές και πρόσωπα, ενώ σε αυτήν την διοργάνωση πρώτη φορά έχουν προγραμματιστεί ξεναγήσεις στο χώρο της έκθεσης από τους επιμελητές, για τις οποίες έχουν ήδη εκδηλώσει ενδιαφέρον σχολεία και οργανωμένες ομάδες. Ειδικά για τις ξεναγήσεις σε σχολεία, θεωρούμε ότι είναι μία επένδυση για το μέλλον της αρχιτεκτονικής παιδείας, ένας δίαυλος επικοινωνίας με τους αυριανούς πολίτες, ένας τρόπος ευαισθητοποίησης των μικρών και των μεγάλων (κοντά στους μαθητές και οι δάσκαλοι και οι γονείς) με τρόπο ευχάριστο και παράλληλα ενημερωτικό. Επίσης κατά το τριήμερο των εγκαινίων οργανώθηκε ένα πρόγραμμα ομιλιών και στρογγυλών τραπεζιών με προσκεκλημένους μεταξύ άλλων αρχιτέκτονες που συμμετέχουν με το έργο τους στην έκθεση, με θέματα που αφορούσαν στις διάφορες κατηγορίες έργων, όπως λ.χ. η κατοικία και ο δημόσιος χώρος, με στόχο τη συζήτηση γύρω από τέτοια θέματα χώρου και αρχιτεκτονικής, με αφορμή τα έργα που απαρτίζουν την έκθεση. Αυτό είναι ένα ακόμη βήμα προς την κατεύθυνση της προβολής της αρχιτεκτονικής που επιζητούμε, και με δράσεις που φιλοδοξούμε να συνεχιστούν και στα μεσοδιαστήματα των εκθέσεων, να φέρουμε το κοινό πιο κοντά στην αρχιτεκτονική, μέσα στην αρχιτεκτονική, αφού εκεί θα έπρεπε να είναι. 

6. Σε συνέχεια της παραπάνω ερώτησης, του (γνωστού αλλά μη αντιμετωπίσιμου) ζητήματος της έλλειψης κατάλληλης παίδευσης και αισθητικής μόρφωσης των πολιτών και του πρωτοφανούς σε παγκόσμιο επίπεδο αναχρονιστικού πλαισίου (Ν.4663/30) το οποίο επιτρέπει σε πλήθος διαφόρων μηχανικών να ‘αρχιτεκτονίζουν’ ποιος πιστεύετε ότι πρέπει να είναι ο ρόλος ενός Συλλόγου Αρχιτεκτόνων τόσο σε τοπικό όσο και σε Πανελλήνιο επίπεδο;

Απάντηση:
Σε πρώτη φάση ο ρόλος των κατά τόπους Συλλόγων και φυσικά και της Πανελλήνιας Ένωσης Αρχιτεκτόνων πρέπει να είναι η ενημέρωση των αρχιτεκτόνων σχετικά με τα επαγγελματικά τους δικαιώματα και το πεδίο εφαρμογής του γνωστικού τους αντικειμένου. Ιδιαίτερα για τους νέους συναδέλφους, ο ρόλος των Συλλόγων πρέπει να είναι στενά συμβουλευτικός και καθοδηγητικός, διότι στο ξεκίνημά τους οι αρχιτέκτονες πρέπει να γνωρίσουν τα όριά τους, και να τα υπερασπιστούν. Ισχυρός επαγγελματίας είναι ο ενημερωμένος επαγγελματίας, και αυτό δεν μπορεί να αποτελεί εξαίρεση στον κλάδο των αρχιτεκτόνων. Σε δεύτερο επίπεδο, οι Σύλλογοι θα πρέπει τόσο τοπικά όσο και σε συνδυασμό των δυνάμεών τους και σε πανελλήνια εμβέλεια, να δραστηριοποιούνται για την προβολή της αρχιτεκτονικής και του ρόλου του αρχιτέκτονα στο δομημένο περιβάλλον, με κατεύθυνση όχι μόνο προς το ευρύ κοινό αλλά και προς την πολιτεία. Πρέπει πρώτα να ενημερωθεί και ο πολίτης σχετικά με το τι ακριβώς προσφέρει ο αρχιτέκτονας στο σχεδιασμό των κτιρίων και των πόλεων ώστε να κατανοήσει γιατί πρέπει να καταφεύγει σε αυτόν τον κλάδο για το σχεδιασμό του αντίστοιχου έργου. Πρώτα λοιπόν πρέπει να κατανοήσει η αγορά τι κάνει ο αρχιτέκτονας, και μετά να μπορέσει να απευθυνθεί σε αυτόν. Αν αυτό γίνει σε βάθος και έκταση, δεν θα χρειάζεται να ανησυχούμε μήπως άλλου είδους μηχανικοί ‘αρχιτεκτονίζουν’ στη θέση του ειδικού, γιατί ο ίδιος ο άμεσα ενδιαφερόμενος, ο πελάτης δηλαδή, δεν θα απευθύνεται σε αυτούς για να του προσφέρουν αρχιτεκτονικές ‘υπηρεσίες’.

7. Για την προώθηση της διοργάνωσης έγινε η προσπάθεια να σταλούν δελτία τύπου και ενημερωτικό υλικό στα περισσότερα έντυπα μέσα πανελλήνιας κυκλοφορίας. Που οφείλεται σύμφωνα με τη γνώμη σας το γεγονός ότι τα μέσα αυτά επιμένουν να αγνοούν τα αρχιτεκτονικά γεγονότα και την αρχιτεκτονική γενικότερα;

Απάντηση:
Λόγω της διεξαγωγής της έκθεσης στην Πάτρα, από τα έντυπα γενικού ενδιαφέροντος της πρωτεύουσας το γεγονός αντιμετωπίστηκε ως ‘τοπικού ενδιαφέροντος’, συνεπώς δεν αφορούσε το κοινό τους, που ίσως θα ενδιαφερόταν για μία έκθεση αρχιτεκτονικής, αλλά όχι τόσο ώστε να ταξιδέψει σε μία άλλη πόλη για να το παρακολουθήσει. Με εξαίρεση λοιπόν τα αρχιτεκτονικής ύλης έντυπα, για τις υπόλοιπες εκδόσεις ο βασικός παράγοντας για να συμπεριληφθεί ένα δελτίο τύπου ή οτιδήποτε άλλο στην ύλης τους, είναι η απήχηση που θα έχει η πληροφορία αυτή στο ευρύ κοινό. Παραδόξως, αυτή ήταν και η επιδίωξη της επικοινωνιακής στρατηγικής της έκθεσης, δηλαδή η πρόσβαση στην πληροφόρηση του ευρύτερου κοινού, κάτι τέτοιο όμως, τουλάχιστον από τα έντυπα μέσα, δεν έγινε στον επιθυμητό βαθμό. Στο χώρο του διαδικτύου ωστόσο, έναν χώρο ελαφρώς πιο ‘δημοκρατικό’ με την έννοια της προσβασιμότητας και της δυνατότητας δημοσίευσης, η προβολή της έκθεσης έγινε πολύ ευρύτερα, μέσω ιστοσελίδων και ιστολογίων, πολλές φορές μάλιστα χωρίς να μεσολαβήσει η δική μας αίτηση, καθώς το υλικό αναρτήθηκε από ανθρώπους που απλώς έμαθαν για την έκθεση και την κοινοποίησαν αυτοβούλως. Θα πρέπει πάντως να αναρωτηθούμε με μεγαλύτερη αυτοκριτική γιατί οι εκθέσεις αρχιτεκτονικής δεν προβάλλονται τόσο από τα μέσα αυτά και πώς δημιουργείται αυτό το ‘εσώκλειστο’ σχήμα επικοινωνίας σχετικά με αρχιτεκτονικού ενδιαφέροντος εκδηλώσεις. Μήπως και η αρχιτεκτονική κοινότητα στη χώρα μας έχει συμβάλλει στη συντήρηση της αντίληψης ότι χρειάζεται ειδικές ικανότητες για να κατανοήσει κανείς ένα κτίριο, ή ότι απαιτούνται ανώτατες σπουδές απλά και μόνο για να ‘διαβάσει’ κανείς ένα σχέδιο ή μία εικόνα ενός αρχιτεκτονικού έργου; Μήπως έχουμε κατά καιρούς αποθαρρύνει ανθρώπους που απλά δεν είναι αρχιτέκτονες, από τη γνώση για την αρχιτεκτονική; Κατ’ αναλογία, φανταστείτε πως θα ήταν η κοινωνία μας, αν λ.χ. τα έργα ζωγραφικής ή γλυπτικής τέχνης μπορούσαν να τα μελετούν και να τα κατανοούν μόνο οι καλλιτέχνες…

8. Ανάμεσα στους χορηγούς επικοινωνίας επιλέξατε και ορισμένα διαδικτυακά μέσα μεταξύ των οποίων και το GreekArchitects. Καθώς είναι η πρώτη φορά που κάποιος Σύλλογος Αρχιτεκτόνων αποφασίζει να ‘χρησιμοποιήσει’ το μεγαλύτερο e-περιοδικό για την Αρχιτεκτονική στην Ελλάδα, θα ήταν ενδιαφέρον να καταγράψουμε το λόγο της επιλογής και εάν τελικά αποδείχτηκε σωστά στοχευμένη.

Απάντηση:
Γενικότερα την οργανωτική επιτροπή της έκθεσης WALLS απασχόλησε πολύ έντονα το θέμα της επικοινωνίας αυτής της διοργάνωσης και σε πιο διαχρονικό ορίζοντα, η επικοινωνία των αρχιτεκτονικών εκθέσεων ως θεσμών. Προσπαθήσαμε να αξιοποιήσουμε σύγχρονες πλατφόρμες ευρείας επικοινωνίας και διασύνδεσης, και ένα τέτοιο εργαλείο είναι προφανώς το διαδίκτυο. Αναγνωρίζουμε ότι ένα τεράστιο μέρος των ενεργών πολιτών πληροφορείται μέσα από το διαδίκτυο και ειδικά σε θέματα αρχιτεκτονικού ενδιαφέροντος, η προσφορά του διαδικτύου στην ενημέρωση είναι τεράστια, καθώς μας δίνει τη δυνατότητα να βρεθούμε σε εκδηλώσεις και μέρη που με φυσική παρουσία δεν θα μπορούσαμε να βρεθούμε, να δούμε εικόνες αρχιτεκτονικής από όλα τα μέρη του κόσμου και να παρακολουθήσουμε ομιλίες, παρουσιάσεις, γεγονότα που αλλιώς θα αγνοούσαμε. Αν θέλουμε η αρχιτεκτονική να γίνει γνωστή σε ένα ευρύτερο κοινό, θα πρέπει να χρησιμοποιήσουμε ευρύτερης απήχησης εργαλεία επικοινωνίας, ώστε να φτάσει το μήνυμά μας σε ανθρώπους που θέλουν μεν να ενημερωθούν για την αρχιτεκτονική, αλλά δεν είναι τόσο εξειδικευμένοι ώστε να είναι λ.χ. συνδρομητές σε ειδικά αρχιτεκτονικά έντυπα, ούτε είναι μέλη αρχιτεκτονικών συλλόγων ώστε να ενημερωθούν λόγω ιδιότητας. Το GreekArchitects θεωρούμε ότι προσφέρει την πρόσβαση σε ένα κοινό που καλύπτει και την αρχιτεκτονική κοινότητα, αλλά και ανθρώπους που θα τους ενδιέφερε μία πανελλήνια αρχιτεκτονική έκθεση όπως η WALLS, και μάλιστα με τρόπο οικολογικό (χωρίς διανομή εντύπων), άμεσο και πλατύ.

9. Θεωρείτε ότι η έκθεση πρέπει να μεταφερθεί και σε άλλες πόλεις της Ελλάδας και ποιες; Υπάρχει κάποια επεξεργασία για τη μελλοντική προβολή της έκθεσης και με ποιο τρόπο;

Απάντηση:
Ένας τρόπος με τον οποίο η έκθεση θα ταξιδέψει και στην υπόλοιπη Ελλάδα είναι σίγουρα ο κατάλογός της, που θα διατίθεται στην αγορά μετά τη λήξη της έκθεσης. Σίγουρα όμως η εμπειρία μίας έκθεσης είναι εντελώς ξεχωριστό στοιχείο από την έντυπη εκδοχή της, και αυτό είναι κάτι που απασχόλησε την οργανωτική επιτροπή από την αρχή ακόμη του σχεδιασμού της διοργάνωσης. Είναι στόχος της επιτροπής να ταξιδέψει είτε όλη, είτε τμηματικά η έκθεση, αυτό όμως για να γίνει χρειάζεται η υποστήριξη των κατά τόπους φορέων, και πριν από αυτό χρειάζεται να εκδηλωθεί και το ανάλογο ενδιαφέρον ώστε με την απαιτούμενη συνεργασία μας λ.χ. με τοπικούς συλλόγους αρχιτεκτόνων, με άλλους φορείς πολιτισμού, με δήμους κ.α. να μπορέσει η έκθεση να μεταφερθεί και σε άλλες πόλεις, γιατί όχι και στην Αθήνα, και αν είναι δυνατόν να διαρκέσει και μέχρι να αρχίσει να σχεδιάζεται η επόμενη! Αυτό που ήδη είναι σίγουρο πάντως και αξίζει να αναφερθεί, είναι ότι όλο το υλικό κατασκευής της έκθεσης (διογκωμένη πολυστερίνη), είτε αυτή ταξιδέψει είτε όχι, μετά τη λήξη της, θα διατεθεί για πλήρη ανακύκλωση, γεγονός που πρέπει να αποτελέσει και στόχο του σχεδιασμού αντίστοιχων δράσεων, ώστε οι επιπτώσεις στο περιβάλλον να είναι οι ελάχιστες δυνατές.

Αλέξιος Βανδώρος,
Αρχισυντάκτης e-περιοδικού GreekArchitects.gr

Φωτογραφίες:ευγενική παραχώρηση Οργανωτικής Επιτροπής Walls και Αλέξιου Βανδώρου