ΕΚΘΕΣΗ: ΕΡΝΕΣΤΟΣ ΤΣΙΛΛΕΡ (1837-1923)

Η Εθνική Πινακοθήκη – Μουσείο Αλεξάνδρου Σούτσου έχει την τιμή να σας προσκαλέσει στην έκθεση ΕΡΝΕΣΤΟΣ ΤΣΙΛΛΕΡ ΑΡΧΙΤΕΚΤΩΝ [1837-1923]

Η Αθήνα, την εποχή που έγινε πρωτεύουσα του ελληνικού βασιλείου το 1834, ήταν από οικιστικής άποψης ένα χωριό, και μάλιστα ένα ρημαγμένο χωριό. Στις πολεοδομικές επεμβάσεις που έγιναν στα πρώτα ήδη χρόνια της βασιλείας του Όθωνα συμμετείχαν ευρωπαίοι αρχιτέκτονες και πολεοδόμοι που είχε αναφερθεί στην αναγέννηση της Αθήνας ως «Ευρωπαϊκής Υπόθεσης». Η αναγέννηση αυτή, φυσικά, άργησε πολύ. Δεν ήταν άλλος από τον Ερνέστο Τσίλλερ, που έδωσε στην πόλη όπου επέλεξε να ζήσει όλη του τη ζωή, το ευρωπαϊκό χρώμα που διατήρησε ως το ξεκίνημα της «αντιπαροχής»…
 
Ο Γερμανός αρχιτέκτονας, ζωγράφος, ερευνητής και λάτρης της αρχαιότητας, γεννημένος το 1837 σε ένα μικρό χωριό της Σαξωνίας κοντά στη Δρέσδη, ήρθε νεότατος, το 1861, με προτροπή του μεγάλου Δανού αρχιτέκτονα και δασκάλου του στη Βιέννη, Θεόφιλου Χάνσεν, στην Αθήνα ως αρχιτέκτονας-επόπτης για το κτίσιμο της Σιναίας Ακαδημίας. Ο μέγας ευεργέτης και βαθύπλουτος βαρόνος Σίμων Σίνας χρηματοδότησε γενναιόδωρα το πρώτο μεγάλο δημόσιο αρχιτεκτονικό έργο των Αθηνών κτισμένο αποκλειστικά από πεντελικό μάρμαρο, ως «μεταγραφή» του περίφημου Ερεχθείου της Ακρόπολης. Με την αρωγή των Χάνσεν και Σίνα, ο Τσίλλερ απέκτησε τις περισσότερες διεθνείς και ελληνικές διασυνδέσεις με τους μελλοντικούς πελάτες του, ιδίως την εποχή της βασιλεία του Γεωργίου Α΄.
 
Τα αρχαία ερείπια μαγνήτισαν αμέσως τον φιλόδοξο νεαρό αρχιτέκτονα: Ανακαλύπτει το Παναθηναϊκό Στάδιο, κάνει ανασκαφές και αποτυπώνει το Θέατρο του Διονύσου στα πόδια της Ακρόπολης. Μελετά την αρχιτεκτονική δομή του Παρθενώνα, σχεδιάζει συνεχώς τα λείψανα των αετωμάτων, είναι ανάμεσα στους πρώτους που καταγράφει την πολυχρωμία στα αγάλματα και αρχιτεκτονικά στοιχεία του Θησείου, του Ερεχθείου, του ναού της Αφαίας στην Αίγινα κ.λπ., τα οποία μεταφέρει ως διακοσμητικά στοιχεία στις κατοικίες του. Το ύφος του, μέσα στο πλαίσιο του κλασικισμού, ορίζεται ως πλουραλιστικό-εκλεκτικιστικό.
 
Στα πρώτα του έργα συγκαταλέγονται τα Θέατρα: Έκτισε το Δημοτικό Θέατρο Αθηνών (πλ. Κοτζιά, γκρεμίστηκε το 1940), το Βασιλικό [Εθνικό] Θέατρο, το Θέατρο Πατρών, το Θέατρο Ζακύνθου (καταστράφηκε από τους σεισμούς του 1953). Επέβλεψε στην εκτέλεση των έργων του Χάνσεν, την Ακαδημία, το Ζάππειο, την Εθνική Βιβλιοθήκη, το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο. Έκανε προτάσεις για τον εξωραϊσμό του Λυκαβηττού ως κέντρο αναψυχής των αστών Αθηναίων (η δενδροφύτευσή του οφείλεται στον Τσίλλερ). Είναι ο αρχιτέκτονας του σημερινού Προεδρικού Μεγάρου, τότε ανάκτορο του διαδόχου Κωνσταντίνου,  πολλών ιδιωτικών μεγάρων: «Ιλίου Μέλαθρον» για τον ερασιτέχνη αρχαιολόγο Ερρίκο Σλήμαν, τα Μέγαρα Μελά, Όθωνα Σταθάτου, Δεληγιώργη, Καλλιγά, Ψύχα, Πεσμαζόγλου. Έκτισε το Γερμανικό καθώς και Αυστριακό Αρχαιολογικό Ινστιτούτο, βίλες στην Κηφισιά και στον Πειραιά την συνοικία Τσίλλερ στην Καστέλα, τα ξενοδοχεία «Μπάγκειον» και «Αλέξανδρος» στην Ομόνοια, εκκλησίες στο Αίγιο, Βέλο Κορινθίας, Βίλια Αττικής, Άγιο Αθανάσιο Πύργου, Άγιο Λουκά Πατησίων, Αγία Τριάδα οδού Πειραιώς, βίλες στην Κηφισιά και αγορές και σχολεία σε πολλές πόλεις της Ελλάδας. Ο αριθμός των έργων του ξεπερνά τα 500.
 
Η δημιουργική σκέψη του καλλιτέχνη συνδυάζεται με την αισθητική αγωγή της εποχής του βασιλιά Γεωργίου Α΄. Ο Τσίλλερ ευτύχησε να χτίσει σε έναν τόπο γεμάτο από κλασικές αναμνήσεις, τόσο γοητευτικό για Γερμανούς, και πάντως ευτύχησε να μην χτίζει όπως ο δάσκαλος και φίλος του Χάνσεν το νεοκλασικισμό του στην ομίχλη της Βιέννης και της Κοπεγχάγης αλλά στην ηλιόλουστη Αθήνα. Αλλά και το μέγεθός της επέβαλε διαφορετικές κλίμακες και αναλογίες από ό,τι οι πρωτεύουσες του βορρά. Το μέγεθος αυτό αξιώνει διαφοροποίηση και προσαρμογή στα αισθητικά, φυσικά και ιστορικά δεδομένα του τόπου. Ο Τσίλλερ είναι φανερό ότι προσαρμόστηκε, και ίσως επηρεάστηκε και επηρέασε την ντόπια αρχιτεκτονική, περισσότερο από κάθε άλλον αρχιτέκτονα.

Η Εθνική Πινακοθήκη κατέχει από το 1961 το μεγαλύτερο και σημαντικότερο μέρος του έργου του με ακουαρέλες, μελέτες, κατασκευαστικά σχέδια των πιο γνωστών κτηρίων του, αλλά και προτάσεις για δημόσια και ιδιωτικά κτήρια και επαύλεις της Κηφισιάς, του Πειραιά, έγγραφα, χειρόγραφες μελέτες, προσωπικά τεκμήρια, φωτογραφίες μνημείων της εποχής κ.λπ.
 
Η έκθεση, εκτός από το σύνολο των σχεδίων (περ. 400), εγγράφων, επιστολών, τεκμηρίων και φωτογραφιών από το αρχείο Τσίλλερ της Εθνικής Πινακοθήκης, θα συμπληρωθεί με σχέδια που φυλάσσονται σε δημόσιες και ιδιωτικές συλλογές γι’ αυτή την λαμπρή και μοναδική έκθεση πανευρωπαϊκού χαρακτήρα που συνδέει την αρχιτεκτονική κληρονομιά τεσσάρων χωρών: της Γερμανίας (χώρας καταγωγής του Τσίλλερ), της Δανίας (πατρίδας του δασκάλου του, Θεοφίλου Χάνσεν), της Αυστρίας (τόπος δράσης του δασκάλου του καθώς και του μεγάλου ευεργέτη Σίμωνα Σίνα) και της Ελλάδας όπου έδρασε και δημιούργησε τα αρχιτεκτονικά του αριστουργήματα ο Ερνέστος Τσίλλερ ο οποίος έκανε την Ελλάδα δεύτερη πατρίδα του και άφησε εδώ την τελευταία του πνοή.
 
Την επιμέλεια της έκθεσης έχει η Ιστορικός Τέχνης και διδάκτωρ του Πανεπιστημίου του Μονάχου, Μαριλένα Ζ. Κασιμάτη, επιμελήτρια της Εθνικής Πινακοθήκης

Η έκθεση αποτελεί φόρο τιμής στον Μαρίνο Γ. Καλλιγά

Εθνική Πινακοθήκη – Μουσείο Αλεξάνδρου Σούτσου
Μιχαλακοπούλου 1 & Βασ. Κωνσταντίνου 50
115 28 Aθήνα
Τηλ.: +30 210 7235857, 210 7235937-8

Είσοδος: Βασ. Κωνσταντίνου 50, Αθήνα
Διάρκεια: 22/03 - 29/08/2010 

Σχετικό άρθρο: http://www.greekarchitects.gr/index.php?maincat=40&newid=2768