Νέες τάσεις στο φωτισμό κουζίνας και μπάνιου (Μέρος Β)

<< Μέρος A

Δυστυχώς ακόμα και σήμερα, οι δημιουργικές δυνατότητες του φωτισμού τείνουν να παραβλέπονται στις κατοικίες, με το κύριο βάρος της διακόσμησης να συγκεντρώνεται στην επιλογή των χρωμάτων και υφασμάτων, στο στυλ και στη διάταξη των επίπλων.
Πολλές φορές ο τεχνητός φωτισμός αντιμετωπίζεται αποκλειστικά ως υποκατάστατο του φυσικού φωτός τις νυκτερινές ώρες για την εξασφάλιση ικανοποιητικών συνθηκών όρασης. Οι αποφάσεις για το φωτισμό είναι συχνά από τις τελευταίες που λαμβάνονται στη διαδικασία κατασκευής και σχεδιασμού ενός σπιτιού, ενώ θα έπρεπε να είναι από τις πρώτες. Δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις που η μελέτη φωτισμού λανθασμένα αναφέρεται και περιορίζεται στην επιλογή των κατάλληλων φωτιστικών και όχι σε μια ολοκληρωμένη διαδικασία σχεδιασμού. Ακόμα και η επιλογή φωτιστικών συχνά γίνεται λανθασμένα με βάση την εμφάνιση ή τις τρέχουσες διακοσμητικές τάσεις και όχι με βάση τα χαρακτηριστικά του, τον τρόπο δηλαδή που διαμορφώνει, κατευθύνει και ελέγχει το φως καθώς και τις ιδιαίτερες απαιτήσεις του συγκεκριμένου χώρου.

Στις μέρες μας τα μπάνια σχεδιάζονται περισσότερο ως καταφύγια ηρεμίας και χαλάρωσης. Γίνεται δηλαδή μια προσπάθεια το μπάνιο να αποτελέσει ένα ευχάριστο και αναζωογονητικό διάλειμμα στους εντατικούς ρυθμούς της καθημερινότητας. Κάτι τέτοιο βέβαια είναι εξαιρετικά δύσκολο να συμβεί χωρίς τον κατάλληλο φωτισμό, ο οποίος θα πρέπει να εξασφαλίζει ότι οι δραστηριότητες μπροστά από τον καθρέπτη θα πραγματοποιούνται με άνεση και ότι τα πρόσωπα θα φωτίζονται κολακευτικά χωρίς χρωματικές αλλοιώσεις ή έντονες σκιάσεις. Επιπλέον θα πρέπει να δημιουργεί συνθήκες ηρεμίας και χαλάρωσης.

Ο σχεδιασμός του φωτισμού στο μπάνιο θα πρέπει αρχικά να εξασφαλίζει ότι η ηλεκτρική εγκατάσταση είναι ασφαλής και σύμφωνα με τους ισχύοντες κανονισμούς, αφού όπως είναι γνωστό το υδάτινο στοιχείο και ο ηλεκτρισμός δεν συνεργάζονται εύκολα. Η θέση που θα επιλέγει για την τοποθέτηση των φωτιστικών είναι ιδιαίτερα σημαντική απόφαση όχι μόνο για την αποφυγή πιθανών κινδύνων, αλλά και γιατί υπάρχουν ιδιαίτερα ανακλαστικές επιφάνειες στα μπάνια.

Κατάλληλα για φωτισμό μπάνιων είναι τα χωνευτά φωτιστικά στην οροφή με τον απαραίτητο βαθμό προστασίας, οι καλυμμένες μονάδες όπου το μεταλλικό μέρος του φωτιστικού δεν είναι εκτεθειμένο καθώς και τα φωτιστικά που περικλείουν τελείως το λαμπτήρα. Υπάρχουν ειδικά κατασκευασμένα φωτιστικά για χρήση κοντά στο νερό αλλά σε γενικές γραμμές μπορούν να χρησιμοποιηθούν και γυάλινα ή άλλα διακοσμητικά φωτιστικά, αρκεί να εξασφαλιστεί ότι το νερό δεν μπορεί να έρθει σε επαφή με την παροχή του ηλεκτρισμού.

Τα χωνευτά στην οροφή φωτιστικά είναι πρακτικά και ελκυστικά αλλά σε καμία περίπτωση δεν θα πρέπει να τοποθετούνται σε συμμετρική διάταξη, η οποία να καταλαμβάνει όλη την οροφή. Αντίθετα η θέση τους θα πρέπει να είναι σωστά μελετημένη έτσι ώστε να εξασφαλίζουν φωτισμό μόνο στα σημεία όπου χρειάζεται. Για παράδειγμα μπορούν να χρησιμοποιηθούν ακριβώς πάνω από το χώρο του νιπτήρα, της μπανιέρας ή του ντους έτσι ώστε να εξασφαλίσουν ικανοποιητικά επίπεδα φωτισμού. Σε κάθε περίπτωση θα πρέπει να εξασφαλίζεται ο σωστός φωτισμός του ανθρώπινου προσώπου από όλες τις κατευθύνσεις μπροστά από τον καθρέπτη.

Φωτιστικά έμμεσου φωτισμού είτε ενσωματωμένα πίσω από τον καθρέπτη ή κάτω από το έπιπλο του μπάνιου είτε με μορφή απλικών στους τοίχους, αποτελούν μια καλή εναλλακτική λύση αλλά θα πρέπει να συνδυάζονται πάντα με γενικό φωτισμό. Με το τρόπο αυτό ο φωτισμός αντανακλάται στις επιφάνειες του μπάνιου και ειδικά όταν αυτές είναι ανοικτοχρωμες το αποτέλεσμα είναι μαλακό και ήπιο.

Από πρακτική άποψη, καλός λειτουργικός φωτισμός είναι απαραίτητος για την περιοχή γύρω από τον νιπτήρα και τον καθρέπτη. Η ύπαρξη ενός και μοναδικού φωτιστικού πάνω από τον καθρέπτη δεν αποτελεί ενδεδειγμένη λύση καθώς το κάτω μέρος του προσώπου παραμένει στη σκιά. Ο έντονος φωτισμός από πάνω δημιουργεί καθόλου κολακευτικές σκιές στο πρόσωπο. Η πιο ενδεδειγμένη λύση είναι να φωτισθεί το πρόσωπο όσο ποιο ομοιόμορφα γίνεται από πάνω και από τις δυο πλευρές. Αυτό μπορεί να επιτευχθεί με διάφορους τρόπους, όπως για παράδειγμα από συνδυασμό χωνευτών στην οροφή φωτιστικών με απλίκες τοίχου, έτσι ώστε ο καθρέπτης να φωτίζεται από τρεις πλευρές. Επίσης μπορούν να χρησιμοποιηθούν ειδικοί φωτισμοί όπως καθρέπτες μπάνιου με ενσωματωμένο φως για το ξύρισμα ή μικροσκοπικά  φωτιστικά μέσα στα ντουλάπια που λειτουργούν με το άνοιγμα της πόρτας.

Όσο αφορά τις πήγες φωτισμού ο λαμπτήρας πυράκτωσης είναι η πλέον ενδεδειγμένη λύση αφού το φως που εκπέμπει θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως ιδιαίτερα ζεστό και κολακευτικό για το ανθρώπινο πρόσωπο. Ο λαμπτήρας αλογόνου είναι μεν πιο ζωηρός αλλά και πιο ψυχρός και είναι καταλληλότερος για τα πιο σύγχρονα διακοσμητικά στυλ. Είναι σημαντικό το φυσικό φως να αξιοποιηθεί όσο το δυνατόν περισσότερο μέσω των κατάλληλων γυαλιών σε παράθυρα και διαχωριστικά.

Το μέγεθος και ο αριθμός των παραθύρων έχει προφανείς συνέπειες στην ποσότητα και ποιότητα του φυσικού φωτός στο χώρο. Οι πρόοδοι στις μεθόδους κατασκευής και στην τεχνολογία του γυαλιού επιτρέπει την ύπαρξη ακόμα μεγαλύτερων παραθύρων. Η θέση του παράθυρου είναι ιδιαίτερα σημαντική αφού σε ένα δωμάτιο που φωτίζεται από μόνο ένα παράθυρο θα υπάρχουν πάντα πολύ λαμπερές, καλά φωτισμένες περιοχές κοντά στο παράθυρο και βαθιές σκιές στην άλλη άκρη. Η δημιουργία ενός επιπλέον ανοίγματος στον απέναντι τοίχο έτσι ώστε το δωμάτιο να φωτίζεται και από τις δυο πλευρές, αποτελεί την καλύτερη λύση φωτισμού. Η προσθήκη του δεύτερου παραθύρου όχι μόνο θα ενισχύσει την ποσότητα του φωτός που εισέρχεται στο χώρο αλλά και θα βελτιώσει σημαντικά και την ποιότητα του, εξασφαλίζοντας μεγαλύτερη ζωντάνια και ποικιλία φωτός κατά τη διάρκεια της ημέρας. Παράλληλα θα μειωθεί σημαντικά η ύπαρξη εκτυφλωτικού φωτός και οι έντονες αντιθέσεις μεταξύ φωτεινών και σκοτεινών σημείων. Η δημιουργία ανοιγμάτων στην οροφή ή στην σκεπή με τη μορφή φεγγίτη, όχι μόνο αυξάνουν την ποσότητα φυσικού φωτός σε ένα δωμάτιο αλλά και δημιουργούν ένα αίσθημα ευρυχωρίας οδηγώντας το βλέμμα προς τα πάνω. Τα παράθυρα αυτά αποτελούν μια καλή λύση για το φωτισμό σκοτεινών ή αμυδρά φωτισμένων δωματίων.

Σε περιπτώσεις που δεν είναι εφικτό να εξασφαλιστεί άμεσο φυσικό φως για όλους τους εσωτερικούς χώρους, υπάρχουν τρόποι ‘δανεισμού’ φωτός από δωμάτια που είναι καλύτερα φωτισμένα. Η ύπαρξη  για παράδειγμα εσωτερικών παραθύρων μπορεί να βοηθήσει σημαντικά στη διάχυση του φυσικού φωτός από τα ηλιόλουστα δωμάτια προς τους πιο σκοτεινούς χώρους. Ένας άλλος κλασσικός τρόπος είναι η αντικατάσταση του ξύλου στις πόρτες ή των ημικυκλικών φεγγιτών και των μικρών παραθύρων πάνω από τις πόρτες, από διάφανο, ημιδίαφανο ή χρωματιστό γυαλί. Διαχωριστικά σε σκάλες ή εσωτερικά δωμάτια που δεν έχουν παράθυρα μπορούν να κατασκευαστούν από ημί-διαφανή υλικά που επιτρέπουν στο φως να εισέλθει στο χώρο ενώ παράλληλα περιορίζουν τη θέα.

Οι νέες τεχνολογικές δυνατότητες του φωτισμού επιτρέπουν σήμερα την υλοποίηση σχεδόν κάθε ιδέας και πρότασης για το δημιουργικό φωτισμό κάθε σώρου μιας κατοικίας. Το γεγονός αυτό σε συνδυασμό με την ανάπτυξη μιας νέας ποιοτικής προσέγγισης στο θέμα του αρχιτεκτονικού φωτισμού η οποία προχωράει  πέρα από τα αμιγώς τεχνικά θέματα και θέτει ως βασική προτεραιότητα την αισθητική ανάδειξη κάθε χώρου καθώς και τη δημιουργία της κατάλληλης ατμόσφαιρας, περιγράφει τη νέα πραγματικότητα. Η ολοκληρωμένη μελέτη φωτισμού σε κάθε χώρο μιας κατοικίας καθώς και η εκ των προτέρων μέριμνα για το σχεδιασμό των κατάλληλων εκείνων λεπτομερειών φωτισμού, μπορούν να δημιουργήσουν χώρους λειτουργικούς, ευέλικτους και κυρίως προσωπικούς που να προάγουν την άνεση και ευχαρίστηση όσων ζουν σε αυτούς. 

Θεόδωρος Δ Κοντορήγας MBA MSc PLDA SLL
Θ. Κοντορήγας και Συνεργάτες Αρχιτέκτονες Φωτισμού

Πηγές φωτογραφικού υλικού : Via Bizzzuno, MLE, JCL, LDI.