Ακαδημαϊκός ή οικοδόμος;

Υπάρχει μια ομάδα αρχιτεκτόνων οι οποίοι επιδιώκουν διακαώς μια αρχιτεκτονική βγαλμένη μέσα από τα διδάγματα του πολυτεχνείου. Μια αρχιτεκτονική με πολλά μα πολλά νοήματα. Και τα έργα που κατά καιρούς εκτίθενται σε ομαδικές εκθέσεις τύπου biennale δίνουν αφορμές για σκέψη, περισυλλογή, συζήτηση. Δίνουν ιδέες και προκαλούν εποικοδομητικές διαφωνίες... Όμως από την άλλη, το γεγονός ότι ένα τεράστιο ποσοστό, αν όχι όλες, οι εκτιθέμενες συνθέσεις αποτελούν προϊόν μελέτης και πολύ λίγες έχουν εφαρμοστεί δεν μπορεί παρά να προκαλέσει την περιέργεια. Την απορία: Γιατί να μην κατασκευάζονται τέτοια κτίρια;

Πολλοί θα απαντήσουν ότι δεν υπάρχουν τα χρήματα. Και τότε, γιατί έγινε η μελέτη; Άλλοι θα πουν ότι είναι δύστροπος και απαιτητικός ο πελάτης. Μα τότε, γιατί δεν τον ψυχολογήσαμε καλά; Τέλος κάποιοι θα υποστηρίξουν ότι είναι δεσμευτική η νομοθεσία. Και τελικά αυτού του είδους οι εκθέσεις είναι ...άκυρες. Μας δείχνουν κάτι άλλο, για ένα άλλο κράτος όπου ισχύει ένα άλλο οικοδομικό σύστημα.

Και μετά θα γίνει μια άλλη παρεμφερής έκθεση και πάλι οι ίδιοι θα εκτεθούν, πάλι τα ίδια θα δούμε... Γιατι απλά οι επιτροπές επιλέγουν με πανομοιότυπα κριτήρια... Και κανένα κατασκευαστικό ή οικονομικό ενδιαφέρον!

Κρίμα.

Γεγονός είναι πως τα γραφεία που ασχολούνται κατά κόρον με τέτοιου είδους μελέτες, διαγωνισμούς κλπ καταλήγουν στην καλύτερη των περιπτώσεων να συντάσσουν μελέτες εφαρμογής. Μπόλικα σχέδια, αναλυτικοί προϋπολογισμοί, τιμολόγια και τεύχη δημοπράτησης. Αμέτρητες ώρες μπροστά στην οθόνη και ατελείωτα πακέτα σχεδίων και τευχών για μια πιθανή κατασκευή. Την οποία θα αναλάβει κάποιος άλλος. Και αυτός που συνέλαβε την ιδέα, αυτός που συνέθεσε μια αρχιτεκτονική σπανίως θα κατέβει στο γιαπί.

Άραγε αυτή την απλότητα μας δίδαξε ο Άρης Κωνσταντινίδης; Αλήθεια αυτό μας δίδαξε ο Κυριάκος Κρόκος όταν τσακωνόταν με τους μαστόρους για να πετύχει το ιδανικό;

Υπάρχουν από την άλλη εκείνοι οι αρχιτέκτονες που είναι περισσότερο μηχανικοί. Αυτοί δηλαδή που τελικά δεν έχουν καμία σχέση με την σύνθεση, με την λειτουργικότητα και την αισθητική. Είναι εκείνοι που ασχολούνται μόνο με τον ΓΟΚ και την εκμετάλλευση. Την κυρίαρχη και απόλυτη εμβαδική εκμετάλλευση. Εκείνοι που κατά κύριο λόγο κάθονται σε ένα γραφείο και ολημερίς λύνουν τεχνικούς γρίφους...

Γνωρίζουν έναν προς ένα όλους τους υπαλλήλους της οικείας υπηρεσίας, πολλοί μάλιστα έχουν κι ένα σοβαρό πάρε-δώσε με τους ...αρμόδιους, πέρα από την τυπική σχέση πολίτη-κράτους Τέτοια σχέση που ίσως μεν να έχει κοστίσει κάτι παραπάνω αλλά πολλοί θα ζήλευαν.

Όμως αυτοί, επειδή εργάζονται σε μικρά γραφεία, κάνουν όλες τις δουλειές. Και πολεοδομία και οικοδομή και ραντεβού, και φωτορεαλιστικά, τα πάντα. Και δουλεύουν, πραγματικά δουλεύουν, από το πρωί ως το βράδυ. Πολλές φορές κάτω από ιδιαίτερα αντίξοες συνθήκες. Χωρίς όμως να κάνουν αυτό που σπούδασαν. Δίχως ίχνος πραγματικής, αληθινής αρχιτεκτονικής στη δουλειά τους. Είναι εκείνοι που πρεσβεύουν το "μαθαίνεις μόνο όταν βγεις από τη σχόλη, μέσα δεν μαθαίνεις..."

Αλήθεια αυτό μας δίδαξαν οι αρχιτέκτονες - λάτρεις της γεωμετρίας και των μαθηματικών των αρχών του αιώνα; Ο Τσίλερ, ο Κλεάνθης, ο Νικολούδης...

Κι όλοι εκείνοι οι αρχιτέκτονες που έχουν βρεθεί κάπου ανάμεσα στις δύο αντιδιαμετρικές θέσεις... Που τόσο καιρό ακροβατούν προσπαθώντας με εμμονή για το άρτιο και μαχόμενοι την υποκουλτούρα των εγκυκλίων και των αποφάσεων... Αυτοί είναι καταδικασμένοι στην αρχιτεκτονική αφάνεια και την ατέρμονη νομοθετική ταλαιπωρία.

Γι αυτούς και μόνο για αυτούς που ακόμα παλεύουν θα έπρεπε να υπάρξει μια έκθεση διαφορετική. Μια έκθεση της οποίας προαπαιτούμενη θα ήταν η εφαρμογή του έργου. Κι αν μπορούσε να γίνει θα έπρεπε τα εγκεκριμένα σχέδια της πολεοδομίας να ήταν τα as-built. Κι ας κρίναμε τότε το αισθητικό αποτέλεσμα. Κι ας ήταν λίγο περισσότεροι οι συμμετέχοντες.

Μια έκθεση στην οποία κάθε μελετητής - κατασκευαστής αρχιτέκτονας θα μπορούσε να περιγράψει τις δυσκολίες που συνάντησε στην πολεοδομία και πόσο αυτές του επηρέασαν την λύση, θα μπορεί να μας πει για έναν ιδιαίτερα επίμονο ιδιοκτήτη και πως τον αντιμετώπισε, θα κουβεντιάζαμε για τα νέα υλικά με θέρμη και κυρίως θα υπήρχε αλληλοεκτίμηση και σεβασμός...

Τότε θα ήταν ακόμη πιο ουσιώδης και σίγουρα όχι βαρετή η συζήτηση επί των εκθεμάτων και των προσπαθειών των επαγγελματιών αρχιτεκτόνων.

Του Κώστα Πολυχρονιάδη

Υ.Γ.: Κατά τα πρότυπα του «Κιθαρίστας ή ντράμερ» ελπίζω (κι όσο εργάζομαι θα ελπίζω) ότι η δική μου παραγόμενη αρχιτεκτονική αλλά και πολλών φίλων, παλιών και νέων συνεργατών και πολλών άλλων αγνώστων ηρώων δεν θα μας χαρακτηρίσει ως «ο μπασίστας, ο καλύτερος φίλος του μουσικού»