Η σκοτεινή πλευρά της λέσχης

Θα 'θελα να σχολιάσω κάποια σημεία της συνέντευξης του Sir Peter Cook, σχετική με την τελευταία μπιενάλε της Βενετίας, που "ανέβηκε" στο greekarchitects στις 29-12-2008.

Ιδιαίτερα εκείνη η "off" εκδήλωση, που ονομάστηκε "λέσχη της σκοτεινής πλευράς", ήταν που μου κίνησε το ενδιαφέρον. Εκεί οι συζητήσεις θα 'ταν "έντονες κι αιχμηρές χωρίς αυτό να σημαίνει ότι η διάθεση δεν θα 'ταν ανάλογη με τη στιγμή της έμπνευσης της εκδήλωσης, όπως εξομολογήθηκε ο P. C.: "μετά από αρκετά ποτηράκια κρασί" όχι λιγότερο χαλαρή.

Γιατί έχω την εντύπωση, ότι θα 'ταν απελπιστικά βαρετά κι ανούσια; και θα 'πρεπε να σπεύσουμε στη μπιενάλε για να το διαπιστώσουμε; Χρειάζονταν μαντικές ικανότητες για να προεξοφλήσουμε ότι οι "έντονες κι αιχμηρές" συζητήσεις θ' άφηναν το blob άθικτο μόνο κάπως πιο πρησμένο;

Μ' άλλα λόγια, αυτή η ψαγμένη πλευρά του conditioning δεν είναι παρά η απαραίτητη προεργασία για την κυκλοφορία στο κύκλωμα, το δίκτυο, τον ...πεζόδρομο. Κάπου διακριτικά θα βρίσκεται και το catering. Έτσι γίνεται η ανατροφοδότηση της άλλης πλευράς που δεν είναι μόνο "φωτεινή", αλλά είναι και λαμπερή δηλαδή ραδιενεργή ενόσω, στο μεταξύ, αποσυντίθεται ο πυρήνας της.

Δεν θα πρέπει, ωστόσο, να παραβλέψουμε κάποια επιθυμία. Τόσο αβάσταχτη έχει γίνει η υπερέκθεση (κατά Virilio) κι η υπέρ-έκθεση (σύμφωνα με τον Baudrillard). Το "κάψιμο" των εμφανίσεων κι η πλασματικότητα, δηλαδή, έχουν ξεπεράσει ακόμα και το μη παρέκει.

Αυτό, εξάλλου, που διαπιστώθηκε "πέρα από το κτίριο" ήταν η αδυναμία πια της αρχιτεκτονικής να προσδιορίσει το αντικείμενό της, καθώς αυτό έχει εξατμιστεί, έχει παραμετροποιηθεί. Ολοφάνερα, ένας φορμαλισμός βάσης είν' ο νέος φονταμενταλισμός που κωδικοποιεί και κυβερνοποιεί το (αρχιτεκτονικό) σύμπαν.

Όσο δε αφορά τις "καλές" προθέσεις, αυτές είναι κιόλας η συμφορά.

Επίσης λέει, ότι ψάχνουν για "νέα ταλέντα" κι αυτή είναι μια "σκληρή δουλειά". Το κυνήγι (ή το κυνηγητό) των ταλέντων σε "παγκόσμια" πλέον κλίμακα, δεν σημαίνει κι ότι τα βρίσκουν ή ότι θα τα βρουν. Το "δεν ψάχνω, βρίσκω" του Picasso είναι κάτι ριζικά διαφορετικό. Εδώ, τα κριτήρια, τα μέσα κι οι τρόποι είναι της μεγάλης Λέσχης της Δύσης, το talent show όλο δικό της.

Η "δουλειά" κι οι κόποι συσκοτίζουν αυτό που' ναι πασιφανές κι η "σκληρότητα" (της δουλειάς) δεν αφήνει καμιά αμφιβολία για τον χαρακτήρα της επιχείρησης. Αναζήτηση ταλέντων σε θερμοκήπια ή θεματικά πάρκα της γνώσης και της ευαισθησίας, όπου ευδοκιμούν τα πρωτόκολλα σύνδεσης, οι ετικέτες συμπεριφοράς, η επιτηρούμενη κινητικότητα του ανθρώπινου "κεφάλαιου", ο νομαδισμός με ...GPS, τα μαλακά υποδήματα (όχι "παπούτσια") σχεδόν σε διάδραση με τον πεζόδρομο... η σκοτεινή πλευρά της λέσχης. Παραφράζοντας τον Ballard, θα 'λεγα ότι αυτή είν' η αρχιτεκτονική του ...Τέταρτου Κόσμου.

Κατά τ' άλλα, το ταλέντο της "γυμνής" ζωής, η αρχιτεκτονική της "γυμνής" ζωής, η "γυμνή" αρχιτεκτονική, αντιπαρέρχονται τη βιο-μορφική και βιο-πολιτική ορθότητα, διασώζουν την πολιτική βιο-ποικιλότητα. Δεν θα πω τα τετριμμένα, για την αρχιτεκτονική που φτιάχνεται στη γάζα, στην καμπούλ, στη φαβέλα της πάτρας ή στον μαχαλά του αλημπέηκιοϊ (στα σέρρας).

Θα ευχηθώ μόνο καλό ταξίδι στον Τέταρτο Κόσμο μερικά ποτηράκια κρασί είναι υπεραρκετά. Για τον υπο-λειπόμενο κόσμο: άιντε μάλε!

Γιώργος Κουτούπης, Δρ Αρχιτέκτων – Επίκουρος Καθηγητής ΤΕΙ Σερρών