Οδοιπορικό στο ξενοδοχείο RADION

Πέρα από το ‘'Radion'' συναντάμε και το μικρότερο ξενοδοχείο Θρόνιον, το υδροθεραπευτήριο Ασκληπιός καθώς και το μεταγενέστερο ξενοδοχείο Γαλήνη.

Τα Καμένα Βούρλα είναι περιοχή που έχει συνδέσει το όνομά της με τα ιαματικά λουτρά της νέας μεσοαστικής τάξης της δεκαετίας του ‘60. Γνωστή μέσα από ελληνικές ταινίες που γυρίστηκαν στην περιοχή που έδειχναν τους επισκέπτες να παίζουν χαρτιά και να χρησιμοποιούν πρωτόκολλο συμπεριφοράς της γαλλικής κοινωνίας. Στην περιοχή αυτή βρισκόταν η αρχαία πόλη Θρόνιον, κοντά στα ρεύματα του Βοάγριου ποταμού. H τοποθεσία είναι πανέμορφη καθώς βρίσκεται ανάμεσα στο βουνό Κνημίδα και τον Ευβοϊκό. Η παλιά εθνική οδός Αθηνών-Λαμίας περνούσε μέσα από τα Καμένα Βούρλα ανάγοντας την περιοχή σε παραθεριστικό κέντρο γενικού τουρισμού αλλά και ως απαραίτητο σταθμό για στάση και καφέ στις πολύωρες διαδρομές.

 

 

Όπως προαναφέραμε τα Καμένα Βούρλα είναι συνώνυμα του ιαματικού τουρισμού καθώς διαθέτουν ραδιενεργές και χλωριούχες πηγές, κατάλληλες για θεραπεία πολλών παθήσεων. Παλαιότερα ήταν μια από τις τέσσερις λουτροπόλεις που άνθησαν τον 20ο αιώνα και ήταν κτισμένες σε αρχαίες ιαματικές πηγές όπως τα Μέθανα, η Αιδηψός και το Λουτράκι. Δυστυχώς τα τελευταία χρόνια η παρακμή τους είναι γεγονός, για πολλούς και διαφορετικούς λόγους, θύμα αυτής της εγκατάλειψης έχουν πέσει τα δύο ξενοδοχεία Radio και Θρόνιον καθώς και το υδροθεραπευτήριο Ασκληπιός. Η ευρύτερη περιοχή που περιλαμβάνει τα τρία κτίρια διαθέτει δρόμους και πάρκα. Η περιοχή παραχωρήθηκε από τον ΕΟΤ έναντι μισθώματος στην ‘'ΑΞΕ Αστήρ'' μέχρι το 1998 (θυγατρική της Εθνικής τράπεζας) κατά 51% αφού το υπόλοιπο 49% ανήκει στο δήμο. Στη συνέχεια ο χώρος μισθώθηκε από τον όμιλο Μίτση όπου προχώρησε σε ανακατασκευή του νεότερου ξενοδοχείου Γαλήνη και τη λειτουργία ενός νέου υδροθεραπευτηρίου με το όνομα Ιπποκράτης.

Η περιήγησή μας ξεκινάει από το μεγαλύτερο ξενοδοχείο του συμπλέγματος, κινούμενοι επί της παραλιακής οδού,Γεράσιμου Βασιλειάδη δίπλα στην εκκλησία του Αγ. Παντελεήμονα στέκει αγέρωχο το ξενοδοχείο Radion. Το μεγαλύτερο μέρος της πρόσοψης κρύβεται σήμερα από ένα Λούνα Παρκ άλλων εποχών που δείχνει να υπολειτουργεί, τη δεκαετία του ΄60 στη θέση του υπήρχε πάρκο με σιντριβάνια και δέντρα όπου ξεκουράζονταν οι ένοικοι του ξενοδοχείου. Αφήνουμε πίσω μας τη θάλασσα και κατευθυνόμαστε νότια στον ανώνυμο δρόμο για να βρούμε την κύρια είσοδο. Δεν αργεί να φανερωθεί μπροστά μας η πρώτη πτέρυγα του ξενοδοχείου με πρόσωπο στο δρόμο. Είναι έργο του αρχιτέκτονα Γεράσιμου Μολφέση¹ όπως και το Θρόνιο και ο Ασκληπιός, κατασκευασμένα το διάσημα 1937 - 1938 και μπορούμε να διακρίνουμε σε αυτά στοιχεία των αρχών του Bauhaus.

Το κίνημα του Bauhaus αναπτύχθηκε ανάμεσα στο 1913-1933.Ο Walter Gropius (αρχιτέκτονας της αμερικάνικης πρεσβείας στην Αθήνα) ίδρυσε το 1919 στη Βαϊμάρη το τμήμα αρχιτεκτονικής της σχολής με γνώμονα το ανοιχτό πνεύμα μπροστά στις νέες προκλήσεις της εποχής. Η αρχιτεκτονική του Bauhaus χαρακτηρίζεται από τους καθαρούς όγκους, τη λειτουργικότητα της κάτοψης, τον οπτικό διαχωρισμό των επί μέρους όγκων των κτιρίων, την απλότητα στο σχεδιασμό καθώς και την ιδιαίτερη έμφαση στις γεωμετρικές φόρμες . Οι ιδέες αυτές επηρέασαν και διαδραμάτισαν σημαντικό ρόλο στην εξέλιξη της σύγχρονης αρχιτεκτονικής με τις αρχές του Bauhaus να χαρακτηρίζουν τη μορφή του μοντερνισμού την περίοδο 1940-1960.

Το ξενοδοχείο Ράδιον διαθέτει 78 δωμάτια που εκτείνονται σε δύο πτέρυγες που σχηματίζουν γωνία και τρεις ορόφους. Η πτέρυγα Β είναι παράλληλη με το μέτωπο της θάλασσας και η πτέρυγα Α παράλληλη με τον ανώνυμο δρόμο όπου βρίσκεται και η είσοδος του ξενοδοχείου. Στο σημείο που ενώνονται οι πτέρυγες υπάρχει το κεντρικό κλιμακοστάσιο τοξωτής μορφής με χαρακτηριστικό τα πολλά μικρά παράθυρα. Το κτίριο αποτελείται από δύο υπόγεια, ισόγειο, πρώτο, δεύτερο όροφο και δώμα, όπου υπάρχει μπετονένια πέργκολα με θέα προς όλες τις κατευθύνσεις.

Μερικά σκαλοπάτια μας οδηγούν στην κύρια είσοδο όπου οι ρίζες ενός δέντρου έχουν θρυμματίσει τα μάρμαρα. Η περίτεχνη μεταλλική δίφυλλη πόρτα είναι μισάνοικτη και μας περιμένει να την διαβούμε. Συμμετρικά, δεξιά και αριστερά, υπάρχουν δυο παράθυρα που φωτίζουν τα βοηθητικά δωμάτια του χώρου υποδοχής. Μπαίνοντας, μετά το ανεμοφράκτη, βρισκόμαστε στον κεντρικό χώρο υποδοχής.

 

 

Δεξιά μας είναι ο χώρος που ήταν η reception, με το μεγάλο τοξωτό τζαμωτό, με θέα προς τη θάλασσα και διπλά, στο άνοιγμα προς την reception, βρίσκουμε το κεντρικό κλιμακοστάσιο. Ακριβώς απέναντι από την είσοδο είναι ο ανελκυστήρας και δίπλα του, η πόρτα που οδηγεί στην πτέρυγα Β, ενώ στα αριστερά μας υπάρχει ένας μικρότερος χώρο ξεκούρασης με θέα προς τον δρόμο, καθώς και η πόρτα που οδηγεί στη πτέρυγα Α.

 

 

Περνώντας τη δίφυλλη πόρτα της πτέρυγας Α βρισκόμαστε στον κεντρικό διάδρομο της. Με κατεύθυνση προς το νότο, έχουμε στα δεξιά μας ένα μικρό βοηθητικό δωμάτιο και ένα μικρό βοηθητικό κλιμακοστάσιο που διατρέχει όλους τους ορόφους. Μετά, έχουμε συνεχόμενα μεγάλα παράθυρα στα δεξιά μας που έχουν θέα προς τον εσωτερικό κήπο και το βουνό ενώ στα αριστερά μας υπάρχουν 13 δωμάτια που έχουν θέα προς τον ανώνυμο δρόμο. Στο τέλος του διαδρόμου, υπάρχουν δύο δωμάτια που ήταν λίγο μεγαλύτερα από τα υπόλοιπα και που οι εξώστες τους σχηματίζουν γωνία. Τα υπνοδωμάτια δεν διέθεταν δικό τους λουτρό. 'Ετσι, σε κάθε όροφο υπήρχαν κοινά λουτρά και τουαλέτες.

 

 

Η πτέρυγα Β διαφοροποιείται στο ισόγειο από τους άλλους ορόφους γιατί διαθέτει χώρους με μπανιέρες που τροφοδοτούνταν απευθείας από τις ιαματικές πηγές καθώς και την κουζίνα του ξενοδοχείου. Δίπλα στον ανελκυστήρα υπάρχει η ξύλινη δίφυλλη πόρτα με τα τζαμάκια που σε οδηγεί στην πτέρυγα Β, μπαίνοντας στα δεξιά μας έχουμε την κουζίνα όπου ακόμα μπορούμε να δούμε τα παλιά μεγάλα ψυγεία αλλά και μέρος των φούρνων Μια μπετονένια σκάλα οδηγεί στο υπόγειο όπου δυστυχώς είναι γεμάτο νερά και η πρόσβαση είναι αδύνατη. Από την κουζίνα έχει κανείς πρόσβαση στον εξώστη με θέα τη θάλασσα. Απέναντι από την κουζίνα υπάρχουν τα ιδιωτικά λουτρά του ξενοδοχείου που τροφοδοτούνταν από τις ιαματικές πηγές. Εκεί οι πιο ευκατάστατοι πελάτες είχαν την ιδιωτικότητά τους κάνοντας τα πολύτιμα για την υγεία τους ιαματικά μπάνια. Ο χώρος είναι σχετικά στενός με μικρούς διαδρόμους που οδηγούν στις μπανιέρες. Φυσικά υπήρχε ο διαχωρισμός σε άντρες και γυναίκες. Εδώ οι φθορές είναι μεγάλες είτε από την πάροδο των χρόνων είτε από βανδαλισμούς, οι πόρτες είναι ξεφτισμένες και το ταβάνι στάζει νερό.

 

 

Από τα παράθυρα, η φύση έχει καταφέρει να εισχωρήσει στο εσωτερικό κυριεύοντας το χώρο. Βγαίνοντας από τα λουτρά και κινούμενοι αριστερά, προς τα δυτικά η λογική είναι ίδια με της πτέρυγας Α. Στα αριστερά με θέα το βουνό έχουμε παράθυρα και δεξιά τα 9 δωμάτια που έχουν θέα προς τη θάλασσα. Όλα έχουν πρόσβαση σε έναν ενιαίο εξώστη όπου ο διαχωρισμός γίνεται με μεταλλικά στοιχεία με λεπτομέρειες από γυαλί. Και εδώ τα δωμάτια είναι χωρίς δικά τους λουτρά με εξαίρεση μερικά, ενώ κάποια άλλα διαθέτουν μόνο νιπτήρα. Στο βάθος του διαδρόμου συναντάμε και εδώ τα τέσσερα κοινά λουτρά με μικρά παράθυρα αερισμού.

Επιστρέφοντας στο κεντρικό lobby παρατηρούμε μερικά από τα φωτιστικά του διαδρόμου που διασώζονται αλλά και την οροφή του χώρου υποδοχής που αποτελείται από μεγάλα ξύλινα δοκάρια. Σιγά σιγά ξεκινάμε να ανεβαίνουμε το μεγάλο κλιμακοστάσιο, η κουπαστή είναι μεταλλική με περίτεχνες λεπτομέρειες σε συνδυασμό με ξύλο. Η σκάλα είναι άνετη, με ενδιάμεσο πλατύσκαλο και μας οδηγεί στον πρώτο όροφο του ξενοδοχείου.

 

 

Από εδώ έχουμε πρόσβαση στις δύο πτέρυγες και στον κεντρικό μεγάλο εξώστη. Ο όροφος υποχωρεί σε σχέση με το ισόγειο αφήνοντας μεγάλο εξώστη-δώμα, από κάτω βρίσκεται μέρος της εισόδου και ο μεγάλος χώρος της reception. Η θέα είναι ανεπανάληπτη, από εδώ μπορεί κάποιος να δει σε όλο του το εύρος τον κτιριακό όγκο του ξενοδοχείου. Το στηθαίο είναι από μπετόν και μπορεί κανείς να καθίσει σε αυτό. Ο τοξωτός όγκος του κλιμακοστασίου διαθέτει συμμετρικά παράθυρα σε όλο του το ύψος και διατρέχει όλους τους ορόφους. Μπαίνοντας στο εσωτερικό παρατηρούμε το ροζ μωσαϊκό με τις μαρμάρινες φάσες που σχηματίζουν μεγάλα τετράγωνα. Η πτέρυγα Α δεν διαφοροποιείται από την αντίστοιχη του ισογείου, σε αντίθεση με την Β που στον όροφο δεν έχει τα ιδιωτικά ιαματικά λουτρά και στον χώρο της κουζίνας υπάρχουν δωμάτια.

 

 

Στο δεύτερο και τελευταίο όροφο η ατμόσφαιρα είναι απόκοσμη, τα γκράφιτι είναι ανύπαρκτα και μόνο ο αέρας ακούγεται από τα σπασμένα παράθυρα να σφυρίζει στο εσωτερικό του κτιρίου δίνοντας την εντύπωση φωνών και ομιλιών. Το μυαλό του ανθρώπου μπορεί να φτιάξει διάφορες ιστορίες βρισκόμενο σε ένα τόσο περίεργο μέρος. Τώρα μπορώ να καταλάβω γιατί το αποκαλούν (και αυτό) στοιχειωμένο. Σε αυτόν τον όροφο τα δωμάτια της πτέρυγας Α αυξάνονται κατά τέσσερα, ανεβάζοντας το σύνολο των δωματίων στα δεκαεπτά δωμάτια. Στο γωνιακό δωμάτιο της πτέρυγας Α ανοίγοντας την πόρτα βρισκόμαστε μπροστά σε ένα στρωμένο κρεβάτι με σεντόνια και μαξιλάρια καθώς και σε ένα μικρό καθιστικό. Τα γαλλικά πατζούρια είναι κλειστά με σπάγκο και οι ακτίνες του ήλιου μπαίνουν από τις σπασμένες γρίλιες.

 

 

Τα υλικά που έχουν χρησιμοποιηθεί είναι φυσικά, η είσοδος είναι επενδεδυμένη από πλάκες λευκού μαρμάρου, η κεντρική πόρτα είναι μεταλλική όπως και οι τζαμαρίες της reception και του καθιστικού. Τα κουφώματα των δωματίων είναι ξύλινα γαλλικού τύπου. Οι εσωτερικές πόρτες είναι ξύλινες και ορισμένες με λεπτομέρειες τζαμιού. Οι διάδρομοι είναι στρωμένοι με μοκέτα η οποία μετά από τόσα χρόνια έχει γίνει ένα με το ξύλινο δάπεδο, τα κεντρικά χώλ είναι επενδεδυμένα με μωσαϊκό, στα δωμάτια συναντάμε πλαστικά κολλητά πλακάκια. Ο εσωτερικός εξοπλισμός των δωματίων ήταν ξύλινος (ξύλινα κρεβάτια, ξύλινα έπιπλα).

 

 

Οι όψεις είναι σχεδιασμένες με βάση τη συμμετρία. Στη βόρεια όψη έχουμε συνεχόμενους εξώστες με τοποθετημένα συμμετρικά τα ανοίγματα των δωματίων. Τα στηθαία είναι από μπετόν με μεταλλικές λεπτομέρειες, τα ανοίγματα τραβιούνται λίγο μέσα από την όψη δημιουργώντας σκιές ανάλογα με την θέση του ήλιου και η χρήση κεραμιδιών συμπληρώνει την όψη προστατεύοντας τους εξώστες.

 

 

Στην ανατολική όψη έχουμε τα μεγάλα μεταλλικά ανοίγματα της εισόδου σε αντίθεση με τα μικρά ξύλινα των δωματίων που έχουν πρόσβαση στα μικρά μπαλκόνια των ορόφων. Κάποια δωμάτια έχουν δικά τους αυτόνομα μπαλκόνια ενώ τα υπόλοιπα βγάζουν σε κοινό εξώστη με διαχωριστικό και εδώ έχουμε την ανάλογη χρήση των κεραμιδιών. Η δυτική και νότια όψη είναι απλές χωρίς εξώστες με μόνο μεγάλα παράθυρα που βλέπουν στους κεντρικούς διαδρόμους των ορόφων.

 

 

Το ξενοδοχείο Ράδιο άνοιξε τις πόρτες του 1930 και πήρε το όνομά του από τα ραδιούχα νερά των ιαματικών πηγών, σταμάτησε τη λειτουργία του το 1989. Από τότε αφέθηκε στις ορέξεις του χρόνου, των βανδάλων και όσων το λεηλάτησαν παίρνοντας ό,τι μπορούσε να τους φανεί χρήσιμο. Σήμερα ανοικτό μπορεί να μπει ο οποιοσδήποτε και να κάνει ό,τι θέλει. Σε πολλά σημεία η οροφή έχει ανοίξει, ενώ σε άλλα έχουν αρχίσει να φαίνονται τα τούβλα, πολλά κουφώματα λείπουν ενώ άλλα είναι σπασμένα.

Αφήνοντας πίσω μας το Ράδιον κατευθυνόμαστε προς το βουνό από τον κεντρικό άξονα του πάρκου. Στο τέλος του οικοπέδου συναντάμε το άλλο ξενοδοχείο, το Θρόνιον και αυτό έργο του Γ. Μολφέση της δεκαετίας του '30. Είναι μια μικρή διώροφη μονάδα με δωμάτια που έχουν θέα στους κήπους ανάμεσα στα δύο ξενοδοχεία. Ακόμα διαθέτει κεντρικά λουτρά με νερό από τις πηγές. 

 

 

Η κεντρική είσοδος ίσα που φαίνεται από την πυκνή βλάστηση που έχει καλύψει όλο το κτίριο. Στην είσοδο υπάρχει ένας μεγάλος χώρος καθιστικού με μεγάλα ανοίγματα με θέα στον κήπο και στο Ράδιον.

 

 

Δίπλα στο καθιστικό υπάρχει η κουζίνα σε χαμηλότερη στάθμη όπου η πρόσβαση γίνεται μέσω μιας σκάλας και η δυνατότητα πρόσβασης στις δύο πτέρυγες δωματίων.

 

 

Στο τέλος της μιας πτέρυγας, στα δυτικά υπάρχουν οι μπανιέρες που έπαιρναν νερό από τις πηγές, είναι μεγάλοι ευρύχωροι χώροι με καφέ πλακάκια και μεγάλες μπανιέρες που φωτίζονται από μεγάλα ανοίγματα.

 

 

Μια σκάλα μας οδηγεί στον όροφο όπου βρίσκουμε τα υπόλοιπα δωμάτια και τα λουτρά του ορόφου. Μέσω μιας στενής ξύλινης σκάλας οδηγούμαστε στη σοφίτα και από εκεί μια μικρή γέφυρα μας περνάει απέναντι σε άλλο δωμάτιο. Στο τέλος του διαδρόμου στον όροφο υπάρχει ένα μεγάλο άνοιγμα από την πλάκα οροφής μέχρι την πλάκα δαπέδου με μεταλλικό σκελετό και τζάμι. Από εκεί μπορεί κανείς να θαυμάσει τη δυτική μεριά του κήπου με τα μεγάλα πλατάνια.

 

 

Το Θρόνιον έχει και αυτό ξύλινα κουφώματα γαλλικού τύπου σε συνδυασμό με μεταλλικά ανοίγματα στο ισόγειο και μεταλλικά κάγκελα στους εξώστες. Σταμάτησε τη λειτουργία του στα μέσα της δεκαετίας του ΄80, από τότε και αυτό έχει πέσει θύμα βανδάλων αφού έχουν αφαιρεθεί κουπαστές, κουφώματα, σωληνώσεις ακόμα και ηλεκτρολογικές εγκαταστάσεις. Η έντονη δυσοσμία στο ισόγειο καθώς και οι πρόχειρες κατασκευές φανερώνουν ότι ο χώρος χρησιμοποιείται για φύλαξη ζώων. Όλο το κτίριο έχει παραδοθεί στη φύση, αναρριχόμενα φυτά και δέντρα το καταπίνουν σιγά σιγά. Η φύση ανθίζει στα ερείπια κερδίζοντας το χαμένο της έδαφος.

 

 

Κλείνοντας τον περίπατό μας στο πάρκο των ιαματικών πηγών θα ρίξουμε μια ματιά στο κλειστό από το 2000 υδροθεραπευτήριο Ασκληπιός, και αυτό έργο του ίδιου αρχιτέκτονα με το Θρόνιον και το Ράδιον και κτισμένο την ίδια εποχή. Σήμερα η πρόσβαση στο εσωτερικό δεν είναι δυνατή γιατί χρησιμοποιείται ως αποθηκευτικός χώρος. Είναι ένα μακρόστενο κτίριο με κεντρική αξονική είσοδο και με δύο εσωτερικά αίθρια. Η μορφή του είναι βασισμένη στις αρχές του Bauhaus, η είσοδος είναι επιβλητική και γίνεται μέσω μιας μικρής σκάλας. Δύο κατακόρυφα στοιχεία σε χρώμα κόκκινο, παλιότερα ήταν κατάλευκο το κτίριο, με ένα στέγαστρο οριοθετούν την κύρια είσοδο στο υδροθεραπευτήριο. Στη βόρεια όψη, δεξιά και αριστερά της εισόδου, υπάρχουν δυο στοές ξεκούρασης με χαρακτηριστικά στοιχεία τους κίονες.

 

Τα Καμένα Βούρλα έγιναν ευρέως γνωστά και άρχισαν να ακμάζουν τη δεκαετία του 1960 όταν και άρχισαν να τα επισκέπτονται σημαντικά πρόσωπα της εποχής, όπως ο τότε πρωθυπουργός Κ. Καραμανλής, ο βασιλιάς της Σαουδικής Αραβίας Ιμπτ Σαούντ, ο βασιλιάς της Λιβύης Ίντρι καθώς και ο Αριστοτέλης Ωνάσης. Την ίδια εποχή στο ξενοδοχείο Ράδιον γυρίζεται και η ελληνική ταινία ‘'Η Μαρίνα, ο Κλέαρχος και ο κοντός'' της Φίνος Φίλμ με πρωταγωνιστές την Γ. Βασιλειάδου, τον Αυλωνίτη και τον Ρίζο.

 

 

Από το 2004 γίνονται προσπάθειες τοπικών φορέων ώστε να διασωθούν τα τρία αυτά κτίρια ως μνημεία του μεσοπολέμου και να κηρυχτούν διατηρητέα από το συμβούλιο των νεότερων μνημείων Βόλου. Πληροφορίες από την τεχνική υπηρεσία του δήμου μας πληροφορούν ότι τα κτίρια κηρύχτηκαν διατηρητέα περίπου δύο χρόνια πριν.

Στις δύσκολες μέρες που ζούμε, τα ιαματικά λουτρά θα μπορούσαν να αποτελέσουν πυρήνα οικονομικής ανάπτυξης για ολόκληρη την περιοχή όπως έχει γίνει με την Αιδηψό αλλά και με πολλές ακόμα λουτροπόλεις της Ελλάδας. Η δημιουργία ενός αρχιτεκτονικού πάρκου με τα κτίρια του Μολφέση σε συνδυασμό με την εκμετάλλευση των λουτρών θα μπορούσαν να δώσουν οικονομική ανάσα στην περιοχή.

Του Οικονόμου Μανώλη

1.Ο αρχιτέκτων Γεράσιμος Μολφέσης γεννήθηκε το 1906 και πέθανε το 1981. Ολοκλήρωσε τις σπουδές του στην Πολυτεχνική Σχολή της Λειψίας. Η πλειοψηφία των έργων που μελετούσε κατασκευαζόντουσαν απο τον ίδιο, ενδεικτικά αναφέρω μερικά έργα του όπως το ξενοδοχείο ΗΠΕΙΡΟΣ στα Γιάννενα, πολυκατοικία στην οδό Πατησίων 80 και Δημητρίου Σούτσου 15. 

-Η αεροφωτογραφία είναι από το google earth
-Οι φωτογραφίες είναι του υπογράφοντα
-Τα αποσπάσματα είναι από την ταινία ‘'Ο Κλέαρχος, η Μαρίνα και ο κοντός '' του 1961
-Ευχαριστώ τον αρχιτέκτονα Γεράσιμο Μολφέση εγγονό του Γ. Μολφέση
  για τα βιογραφικά στοιχεία που μου έδωσε.