Ο θάνατος του αρχιτέκτονα

Δεν είμαι σίγουρη πως να ξεκινήσω αυτό το θέμα. Μάλλον απλά δηλώνοντας πως ο Pharrell Williams, ο τραγουδιστής που πολλοί θα γνωρίζουν από την τεράστια καλοκαιρινή επιτυχία, "Get lucky", σχεδιάζει ένα προκατασκευασμένο σπίτι μαζί με την Ζάχα Χαντίντ.

Όλα μάλλον ξεκίνησαν το 2005 όταν ο Pharrell ψηφίστηκε 'πιο καλοντυμένος άντρας στον κόσμο' από το περιοδικό Esquire (αν και το βραβείο θα έπρεπε να πάει στον στυλίστα του γιατί προφανώς και θα είχε έναν). Νομίζω πως αυτή του η επιτυχία του τον οδήγησε στο να πιστέψει πως το design είναι ο κλάδος που θα έπρεπε να ακολουθήσει. Έτσι άρχισε σχεδιάζοντας κάποιες καρέκλες και άλλα προϊόντα καθώς επίσης ξεκίνησε και την δική του εταιρία ρούχων. Ο Pharrell δεν έχει πάρει καμιά επίσημη μόρφωση όσον αφορά οποιονδήποτε κλάδο του design, αν και σίγουρα αυτό θα θεωρηθεί άσχετο από πολλούς.

Σε αυτό το σημείο θα ήθελα να μοιραστώ μαζί σας πως λόγω της αρχιτεκτονικής μου εκπαίδευσης έχω πολύ σταθερό χέρι. Επίσης είμαι ένθερμη θεατής ιατρικών show στην τηλεόραση και κατά βάθος πάντα ονειρευόμουν να γίνω χειρούργος. Στην πραγματικότητα ακόμα δεν έχω παραιτηθεί από το όνειρό μου, κάποια μέρα να πάρω ένα νυστέρι και να το βυθίσω σε ένα θώρακα. Σύμφωνα μάλιστα με την παντοδυναμία του branding στις μέρες μας, νομίζω πως το να πάω στην ιατρική σχολή θα μπορούσε κάτω από ορισμένες συνθήκες να θεωρηθεί περιττό. Αν ήμουν παραδείγματος χάρην απίστευτα διάσημη όπως είναι ο Pharrell σίγουρα θα έπειθα τον κόσμο πως δεν χρειάζονται σπουδές για να γίνω καλή χειρούργος, και θα έβρισκα κάποιον αυτοκαταστροφικό πιτσιρικά που θα με άφηνε να τον κόψω.

Αυτή η φαινομενικά υπερβολική σύγκριση δεν είναι τόσο υπερβολική όσο φαίνεται. Σε μέρη με συχνούς σεισμούς όπως η Ελλάδα υπάρχουν νόμοι που μπορούν να σε στείλουν άμεσα στην φυλακή αν κάποιο κτήριο σου πέσει, γιατί οι αρχιτέκτονες όντως κρατάνε τις ζωές των ανθρώπων που ζουν και εργάζονται μέσα στα κτίρια που σχεδιάζουν στα χέρια τους. Η εκπαίδευση των φοιτητών αρχιτεκτονικής στα περισσότερα πανεπιστήμια του κόσμου είναι ιδιαίτερα απαιτητική και δοκιμάζει επανειλημμένα τους στόχους και τις διαθέσεις τους. Αυτό γίνεται τόσο για να τους μορφώσει αλλά και για να ενδυναμώσει τις πεποιθήσεις και τις θεωρίες πάνω στις οποίες στηρίζονται τα σχέδια τους. Αυτή η διαδικασία είναι αρκετά ψυχαναλυτική και οι περισσότεροι από μας αμφισβητούμε τον εαυτό μας και τις δυνατότητες μας αργά ή γρήγορα.

Για να είμαι ειλικρινής δεν πιστεύω πως θα έπρεπε ποτέ να πάψουμε να αναρωτιόμαστε αν είμαστε σωστά καταρτισμένοι για να χτίζουμε το περιβάλλον μας. Μάλιστα αν η σχετική μετριοφροσύνη που ευθύνεται για την επανεξέταση τα κινήτρων και των ικανοτήτων μας εξαφανιστεί, το μόνο που μένει είναι η δίψα για υστεροφημία. Ή ίσως η ματαιοδοξία πως οι αρχιτέκτονες είναι εδώ για να σχεδιάζουν τον κόσμο στον οποίο ζουν οι υπόλοιποι κοινοί θνητοί. Άλλωστε ο θεός αναφέρεται σαν ο Μέγας Αρχιτέκτων στην παλαιά διαθήκη

Επιστρέφοντας στον Pharrell και την συνέντευξη που έδωσε για την συνεργασία του με την Ζαχα στο "Hyperbeast" (δείτε εδώ), πρέπει να παραδεχτώ πως διαβάζοντας την εκνευρίστηκα πολύ. Κυρίως μαθαίνοντας πως ο ίδιος πιστεύει πως δεν υπάρχει καμία διαφορά μεταξύ της μουσικής και της αρχιτεκτονικής εκτός από τα..υλικά που χρησιμοποιούνται. Δεν έχω λόγια να εκφράσω πόσο γενικολογική και βαθιά αφελή βρίσκω αυτήν την δήλωση (και είμαι πολύ επιεικείς στην επιλογή των λεξεων μου). Η άποψη αυτή του Pharrell δεν λέει απολύτως τίποτα. Πως μπορεί οι μουσικές νότες να συγκριθούν με τα τούβλα; Φαντάζομαι με ένα πολύ ποιητικό και συμβολικό τρόπο. Όμως όλοι γνωρίζουμε πως η στέγη πάνω από το κεφάλι μας δεν είναι συμβολική. Είναι όσο πραγματική είναι το φαγητό που τρώμε, γιατί αλλιώς θα τρώγαμε μουσική για να χορτάσουμε.

Θα μπορούσα να συνεχίσω για πολύ ακόμα αλλά ας κλείσω λέγοντας πως ο Pharrell δεν είναι ικανοποιημένος με το να σχεδιάσει ένα σπίτι (ούτε καν το δικό του σπίτι) έτσι όπως το ονειρεύεται. Θέλει ν σχεδιάσει ένα προκατασκευασμένο σπίτι για μαζική παραγωγή. Ο εν λόγω τραγουδιστής όχι απλά θα αποφασίσει για το πως κάποιος πελάτης θα 'ζήσει' την ζωή του, αλλά στην ουσία έχει άποψη για το πως όλοι οι άνθρωποι θα έπρεπε να ζουν! Και η Ζάχα είναι εκεί να διευκολύνει την πραγματοποίηση του ονείρου του Pharrell να κατασκευάσει το απόλυτο, αρχετυπικό σπίτι και αυτό το κάνει γιατί πιστεύει στο μοναδικό του ταλέντο και όχι για να κλέψει λίγη από την τεράστια ποπ δόξα του τραγουδιστή.

Και σε αυτό το σημείο σταματώ έχοντας παρευρεθεί στο τραγικό τέλος του αρχιτέκτονα. Ας αναπαυθεί εν ειρήνη.

της Μάνιας Οικονόμου