«Το διατηρητέο αστικό μέτωπο»

Ακολουθεί το άρθρο του κ. Γιάννη Κίζη το οποίο έχει ως τίτλο «Το διατηρητέο αστικό μέτωπο». Η κύρια κριτική του κ. Κίζη προς τον αρχιτέκτονα του Μουσείου Β. Tschumi είναι ότι ο τελευταίος αντιμετωπίζει το πολιτιστικό τοπίο της Αθήνας χωρίς ενδιάμεσους σταθμούς αντιπαραβάλλοντας χωρίς παρεμβολές το Βράχο της Αθήνας με το δικό του έργο. Διερωτάται λοιπόν ο κ. Κίζης εάν λίγες δεκαετίες αργότερα δεν είναι το κτίριο του Β. Κουρεμένου το οποίο θα συνεχίσει να κατέχει μια εκλεκτή θέση στην ιστορία της αθηναϊκής αρχιτεκτονικής και όχι το επιθετικό και κακογερασμένο «masterpiece» της σημερινής αρχιτεκτονικής. Το άρθρο αυτό δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα Καθημερινή στις 21-07-2007.

«Το διατηρητέο αστικό μέτωπο»

Φτάσαμε, εν τέλει, πτωχοί τω πνεύματι πολίτες της περιφέρειας του ευρωπαϊκού πνεύματος, να παίρνουμε μαθήματα περί τη διατήρηση, την προστασία και την εξέλιξη της Πολιτιστικής Κληρονομιάς των έργων του ανθρώπου από τον ανιστόρητο εκπρόσωπο του διεθνούς αρχιτεκτονικού star system!
Πριν καν προλάβουμε να αφομοιώσουμε, σ’ αυτόν τον ανώριμο τόπο, το απόσταγμα των διεθνών συμβάσεων (Xάρτα της Βενετίας, Διακήρυξη του Αμστερνταμ, Σύμβαση της Γρανάδας κ.λπ.), ακούσαμε και μια νέα θεωρία: την περί «διαλόγου των αιώνων»! («Καθημερινή», 12/07/07).
Ενός διαλόγου που, σύμφωνα με τον αρχιτέκτονα του Νέου Μουσείου της Ακρόπολης κ. Β. Tschumi, πρυτανεύει πλέον ως η παράμετρος που κρίνει την διατήρηση ή όχι τμημάτων της πόλης, μελών του αστικού ιστού, ψηγμάτων της (νεότερης - αδιάφορο) ιστορίας, που τυχαίνει να εμποδίζουν τον απευθείας και άνευ παρεμβολών διάλογο των δύο ακρογωνιαίων λίθων του αθηναϊκού πολιτισμικού τοπίου: του Βράχου της Ακρόπολης και του… νέου Μουσείου!
Σ’ αυτόν τον τόπο μόλις κατορθώσαμε και μάθαμε (;) ότι η αρχιτεκτονική κληρονομιά, ο ανθρώπινος πολιτισμός εν γένει, κτίζεται συνεχώς με την προσθήκη των νέων έργων στον παλιό ιστό, με την αντικατάσταση των έργων που εξεμέτρησαν τον βίο τους από νέα, αλλά και με τη διατήρηση, ανάμεσά τους, των ξεχωριστών έργων του παρελθόντος - αυτών που χαρακτηρίστηκαν ως «διατηρητέα»: Μόλις λοιπόν άρχισε η κοινωνία μας να παίρνει είδηση για το τι σημαίνει πολιτισμικό παλίμψηστο, για το πώς οι διατηρούμενες φάσεις παλαιότερων εποχών, καθώς σφιχταγκαλιάζονται με τις επόμενες προσθήκες, με τα νεότερα έργα, συναπαρτίζουν το αναγνώσιμο πολιτισμικό τοπίο, ξανάρθε η λαίλαπα της κάθαρσης, μέσω της αλαζονικής πίεσης του νέου έργου και των θιασωτών του. Θιασωτών που δεν έχουν ούτε τη νηφαλιότητα, ούτε, δυστυχώς, τη γνώση για να κάνουν μια προβολή στο μέλλον και να αναρωτηθούν: μετά 50 χρόνια, άραγε, η ιστορία της αρχιτεκτονικής θα κάνει ιεραρχήσεις και θα προβαίνει σε προτιμήσεις σαν αυτές που προβάλλονται από εκείνους που οραματίζονται ένα ενιαίο αρχαιολογικό πάρκο, το οποίο, όμως, προέκυψε ξαφνικά, μέσω των πρόσφατων ανασκαφών στα θεμέλια του νέου μουσείου;
Ή μήπως το 2060 ο ιστορικός της αρχιτεκτονικής θα εξακολουθεί να κατατάσσει στα εκλεκτά έργα του μοντέρνου κλασικισμού και του art deco το κτίριο στη Διονυσίου Αρεοπαγίτου 17 του μεσουρανούντος κατά τον Μεσοπόλεμο αρχιτέκτονα και ακαδημαϊκού Β. Κουρεμένου;
Και μήπως, ίσως, να μη του περισσεύσει ούτε υποσημείωση για το «masterpiece» της σημερινής αρχιτεκτονικής με τα ελεφάντινα πόδια κάτω από την επιθετική προβοσκίδα, που στεγάζει αμήχανα την είσοδο και φέρει τις… ομπρέλες του αναψυκτηρίου;
Και μήπως, ακόμη, το τεράστιο γυάλινο πρίσμα του Νέου Μουσείου κάτω από τον ανελέητο αττικό ήλιο θα έχει κακογεράσει τόσο, που οι πατιναρισμένες ορθομαρμαρώσεις, τα ανάγλυφα και τα ψηφιδωτά, των προπολεμικών κτιρίων θα δείχνουν τη διαφορά ανάμεσα στα υλικά του συρμού και τα υλικά των μνημείων;
Αυτών, δηλαδή, που κάποιοι θέλουν να κατεδαφίσουν, χάριν του… διαλόγου; Για μένα και, νομίζω, για όσους αισθάνονται τη νέα αρχιτεκτονική ως συμβολή νέων ψηφίδων στον παλαιότερο πολιτισμό, για όσους έχουν ξεπεράσει τις μεγαλεπήβολες πολεοδομικές «καθάρσεις» δεν υπάρχει «δίλημμα της κατεδάφισης» (Α. Γιακουμακάτος, «Το Βήμα,» 15/07/07).

Γιάννης Κίζης