Μνημειακοί Πόλεμοι στη Ρίγα

Η Ρίγα φέτος είναι η πολιτιστική πρωτεύουσα της Ευρώπης, μια μάλλον δίκαιη επιστέγαση της πλούσιας κοσμοπολίτικής της κουλτούρας που συν τοις άλλοις περιλαμβάνει ένα ιστορικό κέντρο που έχει ανακηρυχτεί από την Ουνέσκο παγκόσμια κληρονομιά με τη μεγαλύτερη συγκέντρωση κτηρίων Art Nouveau παγκοσμίως.

Από την πληθώρα των εκδηλώσεων ξεχώρισα την προκλητική εγκατάσταση του Aigars Bikse που τιτλοφορείται: «Μνημειακοί Πόλεμοι» και η οποία θα διαρκέσει μέχρι της 26/10/2014.

Τοποθετημένη συμβολικά στην διασταύρωση των οδών Brivibas Bulvaris(η Λεωφόρος της Ελευθερίας, σύμβολο της ανεξαρτησίας του 1991) και Elizabetes Lela, εκεί όπου βρίσκονταν το επιβλητικό άγαλμα του Λένιν, (εμβληματικό έργο των V.Ingal, V.Bogokybov, και E.Shtalberg) στην καρδιά της πόλης, εστιάζει στην σχέση της Λεττονίας με τον πόλεμο και τις ποικίλες επιρροές που υπέστη από την Σουηδία, την Γερμανία, την Πολωνία και την Σοβιετική Ένωση. Ταυτόχρονα τον υπερβαίνει, εστιάζοντας στην δύναμη του πολιτισμού που μπορεί να διαπλάσει συνήθειες και να διαμορφώσει έθιμα, πεποιθήσεις και παραδόσεις αποδεχόμενος ένα παρελθόν 700 ετών ξένης κατάκτησης που πολλοί αντιθέτως θέλουν να διαγράψουν.

Μέσα από ένα μαύρο κουτί/βάθρο αναδύονται κατά περίσταση τέσσερα αγάλματα/σύμβολα, που ήδη υπάρχουν ως καλλιτεχνήματα σε μουσεία, ερεθίζοντας μνήμες και συμβάλλοντας με έναν ιδιαίτερο τρόπο στην εμπέδωση και αποδοχή ενός παρελθόντος που ίσως δεν θα έπρεπε να θεωρείται τραυματικό.

Η μαύρη Μπάρμπι, ενδεδυμένη με την παραδοσιακή σουηδική φορεσιά συμβολίζει τον 17ο αιώνα όπου η πόλη ήταν η μεγαλύτερη της Σουηδίας, τις εκπαιδευτικές μεταρρυθμίσεις των σουηδών υπέρ των Λετονών αγροτών (ο αυτοκράτορας ήθελε μορφωμένους τους αγρότες που επιστράτευε για να στελεχώσουν  τον στρατό του) αλλά και την ανοιχτή παγκοσμιοποιημένη κοινωνία προς την οποία βαδίζει η χώρα. Η παρθένος Μαρία συμβολίζει τον μεσαιωνικό καθολικό προσηλυτισμό και κυρίως την Πολωνική κατάκτηση του 16ου αιώνα και την Θρησκευτική Μεταρρύθμιση που ακολούθησε. Ο αυτοκράτορας Ουίλιαμ ο πρώτος την Γερμανία ή μάλλον το πρωσικό παρελθόν του 19ου αιώνα, ενώ το τελευταίο γλυπτό είναι η υλοποίηση της γνωστής κονστρουκτιβιστικής προπαγανδιστικής εικόνας του Gustabs Klucis που έγινε για το 4ο Συνέδριο της Κομμουνιστικής Διεθνούς. Παραπέμπει στην επιρροή της Σοβιετικής Ένωσης κυρίως από το 1939 και στην επιβληθέντα τρόπο παραγωγής αλλά και ίσως στους 150.000 εκτοπισμένους.

Μπροστά από το «μαγικό» αυτό κουτί, σύμφωνα και με τα λεγόμενα του δημιουργού του, υπάρχει ένα χαμηλότερο βάθρο/σκάλα ύψους ενάμιση μέτρου, πάνω στο οποίο ο θεατής μπορεί να ανέβει και να γίνει μέρος του έργου ή και να το θεωρήσει από μια διαφορετική οπτική. Ίσως παρόμοια με την διαφορετική εκείνη οπτική που οι εκάστοτε επικυρίαρχοι θωρούσαν την Λεττονία και τον λαό της. Πρέπει να υπογραμμίσω το αυθεντικό αισθητικό κιτς της εγκατάστασης που παραπέμπει στη λαϊκότητα του 19^ου αιώνα και κυρίως στο μιμητικό της χαρακτηριστικό που αντιθέτως εδώ εμπεριέχει μια σημαντική κριτική απόσταση μεταξύ θεατή και αντικειμένου. Από την άλλη πλευρά, η χωρική της έμφαση θα μπορούσε να ήταν εντονότερη εάν διαστασιολογικά ήταν σαφώς μεγαλύτερη καθώς μοιάζει να αφομοιώνεται από το πλάτος της λεωφόρου.

του Νικόλα Μιτζάλη

http://riga2014.org