10x10 housing project

Το ζήτημα της κακής ποιότητας διαβίωσης σε υποανάπτυκτες περιοχές της Αφρικής απασχολεί την οργάνωση Design Indaba, η οποία είναι μια παγκόσμια πλατφόρμα παρουσίασης καινοτόμων ιδεών με σκοπό τη βελτίωση της καθημερινής ζωής. Έτσι το 2007 δέκα αρχιτεκτονικές ομάδες κλήθηκαν από την παραπάνω οργάνωση να συμμετέχουν αφιλοκερδώς σε έναν διαγωνισμό, με σκοπό τον πειραματισμό με εναλλακτικούς τρόπους κατοίκησης σε αυτοσχέδιο οικισμό της Νοτίου Αφρικής. Κάθε ομάδα, αποτελούμενη από έναν αρχιτέκτονα από την Αφρική και έναν από την Ευρώπη, ανάμεσα στους οποίους αναφέρονται ο Shigeru Ban και ο David Adjaye, σχεδίασε από μία μονάδα κατοικίας, η οποία επαναλαμβανόμενη θα οργάνωνε μία κοινότητα.

Πρωταρχικός στόχος του διαγωνισμού ήταν το χαμηλό κόστος της κατοικίας, τόσο ως προς την κατασκευή της, όσο και ως προς τη μετέπειτα συντήρησή της από τους ενοίκους. Πιο συγκεκριμένα, το κόστος κατασκευής της κάθε μονάδας δεν έπρεπε να ξεπερνά τα 50.000 ZAR ≈ 2.850 EUR. Ακόμη, η πυκνή δόμηση της περιοχής, περιόρισε τη ζητούμενη επιφάνεια της κατοικίας στα 42 τ.μ., ενώ προαπαιτούμενο του διαγωνισμού ήταν η παραγωγή ενός εγχειριδίου οικονομικής κατασκευής. Το κάθε σχέδιο, δηλαδή, θα αποτελούσε πρότυπο για την τοπική κοινωνία και παράδειγμα προς μίμηση για την κατασκευή περαιτέρω κατοικιών.

Όλες τις παραμέτρους του διαγωνισμού φαίνεται να κάλυψε πρώτη η ομάδα του Luyanda Mpahlwa, προτείνοντας μια κατοικία κατασκευασμένη από σακιά με άμμο. Μία από τις μεγαλύτερες προκλήσεις που ο Luyanda Mpahlwa θεώρησε πως είχε να αντιμετωπίσει, ήταν ο τρόπος με τον οποίο ένας αρχιτέκτονας θα μπορούσε να επέμβει και να συμβάλει δυναμικά σε μία πόλη κατασκευασμένη εξ' ολοκλήρου από τους κατοίκους της με ευτελή υλικά.

Ο Luyanda Mpahlwa αναγνώρισε την έλλειψη χώρων συγκέντρωσης των πολιτών καθώς και την απουσία ασφαλών χώρων παιχνιδιού για τα παιδιά, ως σημαντικά προβλήματα της περιοχής. Επιδιώκοντας να καταστήσει το επίπεδο του εδάφους ενεργό χώρο διαβίωσης, ο αρχιτέκτονας κάλυψε μόλις τα 27 από τα διαθέσιμα 42 τ.μ., ενώ στο υπόλοιπο οικόπεδο σχεδίασε έναν ημιυπαίθριο χώρο. Εντούτοις, το εμβαδόν του κλειστού χώρου διπλασιάζεται, αφού η κατοικία αναπτύσσεται σε δύο επίπεδα, με τους κοινούς χώρους στο ισόγειο και τα υπνοδωμάτια στον όροφο.

Όσον αφορά την υλικότητα της κατοικίας, επιλέχτηκε η κατασκευή ενός ξύλινου σκελετού και η πλήρωσή του με αμμοσακούλες, ως μια οικονομική λύση. Η άμμος προήλθε από κοντινούς στην περιοχή αμμόλοφους, ενώ τη χειρονακτική εργασία του γεμίσματος των σάκων με άμμο ανέλαβαν οι γυναίκες της περιοχής. Πρόκειται δηλαδή για μια μέθοδο κατασκευής η οποία δεν απαιτεί εξειδικευμένους τεχνίτες, ευνοεί τη συμμετοχή των κατοίκων και ολοκληρώνεται σε μικρό χρονικό διάστημα. Καλύπτει, τέλος, βιοκλιματικές αρχές, αφού η άμμος εξασφαλίζει τη θερμική ισορροπία της κατοικίας, ενώ η παροχή ηλεκτρισμού δεν είναι απαραίτητη κατά τη διάρκεια της κατασκευής.

Αρχιτέκτονας: Luyanda Mpahlwa, MMAarchitects
Σύστημα δόμησης: Ecobeams, μηχανικός Mike Tremeer
Έτος κατασκευής: 2007
Κόστος: περίπου 2.850 EUR
Τοποθεσία: Freedom Park, Cape Town, South Africa
Βραβείο: Curry Stone Design Prize

Επιμέλεια: Ξένια Σωτηροπούλου