Αποχαρακτηρισμός κτηρίου του μοντέρνου κινήματος στο κέντρο της Αθήνας.

Στην περιοχή του Πεδίου Άρεως, στου Γκύζη, στις οδούς Μουστοξύδη και Λομβάρδου σώζεται μια γειτονιά του Μεσοπολέμου. Διώροφες και τριώροφες κατοικίες κτισμένες με τα μορφολογικά χαρακτηριστικά του μοντέρνου κινήματος της δεκαετίας του 1930, καθαρές δηλαδή μορφές, λιτές γραμμές, λειτουργικοί χώροι κ.ά. Η χαμηλή δόμηση έρχεται σε πραγματική αντίθεση με τις πολυώροφες πολυκατοικίες της περιοχής, προσδίδοντάς της ανθρώπινη διάσταση και διαφορετική ποιότητα ζωής.

Η γειτονιά αυτή είχε την τύχη με πρωτοβουλία κατοίκων και περιβαλλοντικών οργανώσεων και φορέων να τεθεί υπό την προστασία του τότε Υπουργείου Πολιτισμού το 2006. Εξι κτήρια κηρύχθηκαν από την πλειοψηφία των μελών του Κεντρικού Συμβουλίου Νεωτέρων Μνημείων (ΚΣΝΜ) διατηρητέα μνημεία. Στην απόφαση μάλιστα του Συμβουλίου αναφέρεται χαρακτηριστικά ότι τα κτήρια «συγκροτούν μια ενότητα πολεοδομικής αξίας που παρουσιάζει ενδιαφέρον από άποψη τόσο περιβαλλοντική όσο και ιστορικής εξέλιξης, αποτελούν ένα ενδιαφέρον σύνολο της μεσοπολεμικής Αθήνας". Η απόφαση αυτή υπογράφτηκε από τον τότε Υπουργό Πολιτισμού και άνοιξε τον δρόμο για την προστασία αναλόγων κτηρίων που η αξία τους έγκειται στο ότι σώζονται σε ενότητες διατηρώντας έτσι την αρχιτεκτονική και πολεοδομική εξέλιξη της πόλης μας. Η Εφορεία Νεωτέρων Μνημείων Αττικής έγραφε στο εισηγητικό της σημείωμά το 2006 ότι η γειτονιά αυτή αποτελεί μια σπάνια οικιστική ενότητα με ιδιαίτερη πολεοδομική, αρχιτεκτονική και ιστορική αξία.

Ο χαρακτηρισμός τους ως μνημείων όμως δεν είναι φαίνεται αρκετός για να τα προστατεύσει. Το 2008 η Διεύθυνση Πολεοδομίας του Δήμου Αθηναίων εξέδωσε άδεια κατεδάφισης για ένα από τα παραπάνω κτήρια, αυτό που βρίσκεται στην οδό Μουστοξύδη 8, ύστερα από αίτημα των ιδιοκτητών, σε χρόνο δηλαδή μεταγενέστερο του χαρακτηρισμού του κτηρίου ως μνημείου. Το 2009 άρχισαν εργασίες κατεδάφισης που σταμάτησαν ύστερα από καταγγελία περιοίκων, καταστρέφοντας ένα μικρό τμήμα του σπιτιού.

Η ταλαιπωρία του κτηρίου δεν σταματά εκεί. Πριν λίγες μέρες (12.5.11) το θέμα του χαρακτηρισμού επανήλθε στο ΚΣΝΜ ύστερα από αίτημα των ιδιοκτητών. Επρόκειτο δηλαδή για αναπομπή του θέματος λόγω πλάνης, αφού κατά τους ιδιοκτήτες το εν λόγω κτήριο δεν αξίζει να είναι διατηρητέο μνημείο. Παρά τις παρεμβάσεις περιοίκων και της MOnuMENTA η πλειοψηφία των μελών του ΚΣΝΜ αποφάσισε τον αποχαρακτηρισμό του κτηρίου.

Η απόφαση αυτή οδηγεί ουσιαστικά στην καταστροφή του κτηρίου και αποδυναμώνει την επιχειρηματολογία που στηρίζεται στην αξία του Συνόλου ανοίγοντας έτσι τον δρόμο για τον αποχαρακτηρισμό και των υπολοίπων κτηρίων. Η απαξίωση της αξίας του Συνόλου αυτών των κτηρίων θα συμβάλλει στη γενικότερη απαξίωση της αξίας Συνόλων κτηρίων, κυρίως του μοντερνισμού, διαφόρων εποχών. Η απόφαση της κήρυξης του παραπάνω συνόλου ήταν καθοριστική για να τεθούν οι βάσεις προστασίας των κτηρίων του μοντέρνου κινήματος, που δεν αποτελεί ακόμα για το ευρύ κοινό μέρος της αρχιτεκτονικής μας κληρονομιάς. Η ανάκλησή της θα επιφέρει την ακύρωση των όσων μέχρι σήμερα επιτεύχθηκαν στον τομέα της προστασίας κτηρίων της δεκαετίας του 1930.

Ειρήνη Γρατσία
MOnuMENTA