Γεωλογικός τουρισμός

English edition

Εισαγωγή

Τα τελευταία χρόνια ιδιαίτερα στην Ευρώπη αλλά και στη χώρα μας, παρατηρείται μια αύξηση της ζήτησης διακοπών εναλλακτικής μορφής που στοχεύουν στην άμεση επαφή με τη φύση αλλά και στη προσφορά εθελοντικής εργασίας. Τα Ηνωμένα Έθνη πιστοποιούν το 2008 ως το διεθνές έτος για το πλανήτη Γη, με κύριο στόχο: την προώθηση της κοινωνικής συνείδησης και προστασίας της γεωλογικής μας κληρονομιάς.

Η διπλωματική μου εργασία εστιάζεται στην περιοχή του Σίγρι, στη Λέσβο, με το απολιθωμένο δάσος. Μια περιοχή με πλούσια γεωλογική κληρονομιά, που ευνοεί την ανάπτυξη ενός είδους εναλλακτικού τουρισμού, γνωστό ως γεωτουρισμός. Αυτή η μορφή τουρισμού, συμβαδίσει με την ήπια και αειφόρο ανάπτυξη του τόπου, ξεφεύγοντας από την κυρίαρχη μορφή του οργανωμένου τουρισμού, που ανταποκρίνεται στο πρότυπο ήλιος- θάλασσα.

Ορισμός & Περιγραφή

Τι είναι όμως ο γεωτουρισμός; Ερμηνεύεται ως ο τουρισμός που στηρίζει ή ενισχύει το γεωγραφικό χαρακτήρα ενός τόπου- το περιβάλλον, τον πολιτισμό, την αισθητική και την κληρονομιά του, αλλά και την ευημερία των κατοίκων του. Η έννοια παρουσιάστηκε δημόσια σε μια έκθεση του 2002 από το Travel Industry Association of America και το περιοδικό National Geographic Traveler.
O αρχισυντάκτης του περιοδικού Jonathan B. Tourtellot και η γυναίκα του, Sally Bensusen, έπλασαν τον όρο του γεωτουρισμό το 1997, σαν απάντηση στα αιτήματα για μια έννοια που θα καλύπτει τα χαρακτηριστικά του οικοτουρισμού και του βιώσιμου τουρισμού. Όπως και στον οικοτουρισμό, ο γεωτουρισμός προωθεί μια αρχή, σύμφωνα με την οποία τα εισοδήματα από τον τουρισμό, παρέχουν ένα τοπικό κίνητρο για την προστασία και συντήρηση των τόπων που προσελκύουν το ενδιαφέρον του κόσμου, και παράλληλα στοχεύει στη σύνδεση των στοιχείων του φυσικού περιβάλλοντος με τη γεωλογική κληρονομιά κάθε τόπου, τα ιστορικά και πολιτιστικά μνημεία, τη παραδοσιακή κουζίνα, τις παραδόσεις και τις τέχνες, ακόμα και τη τοπική χλωρίδα και πανίδα.
Ο γεωτουρισμός ενσωματώνει την αρχή της διατήρησης του τόπου (do-no- harm ethic), ότι οι προορισμοί πρέπει να παραμείνουν αναλλοίωτοι για τις μελλοντικές γενεές, επιτρέποντας την αύξηση του ενδιαφέροντος για τη προστασία του συνόλου για τοπική προσαρμογή. Η ιδέα της ενσωμάτωσης στα χαρακτηριστικά κάθε τόπου, επιτρέπει μια ανάπτυξη που θα βασίζεται στην τοπογραφία και το περιβάλλον, παρά στο μαζικό τουρισμό με τη τυποποιημένη αρχιτεκτονική υποδομή, το φαγητό και τις παροχές.

Ο όρος γεωτουρισμός ερμηνεύεται ουσιαστικά ως ο «γεωλογικός τουρισμός». Καλύπτει τους τουρίστες που εξετάζουν τα φυσικά τοπία και τα γεωμορφολογικά χαρακτηριστικά του εδάφους, καθώς και τις διαδικασίες που επέβαλαν στη διαμόρφωση με τη πάροδο του χρόνου. Η γεωλογική μεταμόρφωση των επιφανειών της γης, πάντα συναρπάζει τους ανθρώπους και αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της πολιτισμικής μας ταυτότητας. Πολλοί υποστηρικτές του γεωτουρισμού, αποτελούν τη βάση για την καθιέρωση των προστατευόμενων ζωνών και περιοχών παγκόσμιων κληρονομιών. Δεν είναι μόνο τα θεαματικά γεωμορφολογικά χαρακτηριστικά, αλλά και οι διαδικασίες που διαμορφώνουν το έδαφος. Έτσι, οι τουρίστες επισκέπτονται μοναδικής αξίας και σπουδαιότητας φυσικά γεωλογικά μνημεία, που ονομάζονται γεώτοποι.
Οι γεώτοποι, είναι χώροι στους οποίους συναντώνται στοιχεία που καταγράφουν τη γεωλογική ιστορία της κάθε περιοχής. Αποτελούν  αδιάψευστους μάρτυρες της αέναης εξέλιξης της ζωής και του πλανήτη. Γεώτοποι χαρακτηρίζονται ηφαίστεια, σπήλαια, φαράγγια, απολιθωματοφόρες θέσεις, μεγάλα γεωλογικά ρήγματα, αρχαία μεταλλεία και λατομεία, γεωμορφές και τοπία, που σκάλισαν στη διάρκεια των γεωλογικών αιώνων οι δυνάμεις της φύσης. Οι θέσεις αυτές έχουν ξεχωριστή επιστημονική και αισθητική αξία και μπορούν να αποτελέσουν περιοχές με αξιόλογο τουριστικό ενδιαφέρον. Η κατανόηση των παραμέτρων της «μορφής» και «διαδικασίας σχηματισμού» αποτελεί σημαντικό παράγοντα στη γεωλογία και κατ’ επέκταση στον γεωτουρισμό. Μέσω του τελευταίου, η σχέση και οι συνέπειες των γεωλογικών μορφών του τοπίου και των δραστηριοτήτων στις ζωές μας γίνονται περισσότερο κατανοητές. 
   
Η ανάπτυξη όμως του γεωτουρισμού, απαιτεί τη δημιουργία των απαραίτητων υποδομών (ενημερωτικά περίπτερα, σήμανση διαδρομών, δημιουργία κέντρων περιβαλλοντικής ενημέρωσης- εκπαίδευσης, χώροι δραστηριοτήτων και εκδηλώσεων, χώροι φιλοξενίας και διαμονής) καθώς και τη παραγωγή γεωτουριστικών προϊόντων. Η έλλειψη ενός οργανωμένου παραθεριστικού συγκροτήματος σχεδιασμένο σύμφωνα τα γεωμορφολογικά χαρακτηριστικά του τόπου και οι ανάγκες για αξιοποίηση του γεωτουρισμού που ολοένα και αυξάνεται εξαιτίας του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας και των Γεωπάρκων, αποτέλεσε την αφορμή για τη διπλωματική μου εργασία με θέμα: ένταξη στο φυσικό τοπίο- μονάδα γεω-τουριστικής φιλοξενίας και ενημέρωσης στο Σίγρι.

Ανάδραση

Για την ανταλλαγή απόψεων και για τη καλύτερη ενημέρωση σχετικά με την έννοια του γεωτουρισμού αλλά και τη κατανόηση και ερμηνεία των αναγκών ενός γεωτουρίστα, συστάθηκε το Blog geo-tourism:
http://geo-tourism.blogspot.com/ , όπου ο επισκέπτης της σελίδας θα μπορέσει να καταγράψει τις σκέψεις και τις προτάσεις του αλλά και να απαντήσει ένα μικρό ερωτηματολόγιο.

Σας ευχαριστώ πολύ,

Κατερίνα Αρχοντάκη
Σπουδάστρια αρχιτεκτονικής του Πανεπιστημίου Πατρών