Με αφορμή: Την επίσκεψη στην 1η Μπιενάλε της Αθήνας, DESTROY ATHENS, 10/9-18/11/2007, στην Τεχνόπολη του Δ. Αθηναίων

(F2)

Το επίσημο site της Μπιενάλε (2), πολύ αναλυτικό όταν πρόκειται για το σκεπτικό της έκθεσης, τους χορηγούς και τις παράλληλες εκδηλώσεις, γίνεται τσιγγούνικο σε ό,τι αφορά τους καλλιτέχνες -έτσι η μόνη επίσημη πηγή πληροφοριών είναι ο ασπρόμαυρος κατάλογος της έκθεσης. 

Παρακάτω ακολουθεί μια συνοπτική παρουσίαση των έργων που ξεχώρισα γιατί πιστεύω πως πέρα από την όποια καλλιτεχνική τους αξία παρουσιάζουν ειδικό ενδιαφέρον για τις τοποθετήσεις του για τον χώρο και την πόλη.

H Πρώτη ημέρα ξεκινά με το ‘εκρηκτικό’ έργο των Julian Rosefeldt & Piero Steinle: ‘Detonation Deutschland’ , (1996) που παρουσιάζει μια video εγκατάσταση με ανατινάξεις κτηρίων του Βερολίνου μετά τη λήξη του Δεύτερου Παγκοσμίου Πολέμου. Η εγκατάσταση της ομάδας Void Network (Kενό Δίκτυο. Θεωρία, Ουτοπία, Συναίσθηση, Εφήμερες Τέχνες) στη συνέχεια, η οποία δραστηριοποιείται στην Αθήνα από το 1990 (3) και ευτυχώς ευνοείται από τον χώρο που της έχει παραχωρηθεί, πετυχαίνει με ένα collage μέσων (παράλληλες video προβολές, μουσική, αφίσες και άλλο έντυπο υλικό) να δημιουργήσει ένα από τα πιο χορταστικά περιβάλλοντα της έκθεσης παρουσιάζοντας 3 δράσεις κι ένα multimedia θέαμα εστιάζοντας στην Αθήνα αλλά και γενικά στο σύγχρονο αστικό περιβάλλον. Ο πεσμένος φωτισμός είναι αλήθεια δε διευκολύνει την ανάγνωση του πληροφοριακού υλικού, αλλά αν υπήρχε και κόσμος θα ένιωθες πως πήγες σε party.

Τη Δεύτερη ημέρα κατακερματίζεται (4) η εξαιρετικού ενδιαφέροντος δουλειά του Γιάννη Σαββίδη: ‘Athenscope’, (2007) ενώ αντίθετα αναδεικνύεται ένα από τα πιο εντυπωσιακά έργα της έκθεσης, το graffiti mural: ‘Ο Σωκράτης πίνει το κώνιο’ (2007), του Στέλιου Φαϊτάκη, που το κεντρικό του μάλιστα μέρος λειτουργεί και σαν background της διάσημης πια υπογραφής-έργου του Picasso που υποστήριξε την απελευθέρωση του Μανώλη Γλέζου (5).
Η εμπεριστατωμένη και εντυπωσιακή σε όγκο δουλειά του Σαββίδη αποτελείται από 3 φανταστικά πολεοδομικά σενάρια με αντικείμενο την Αθήνα: στο πρώτο η πόλη έχει γίνει η πρωτεύουσα της Ανατολικής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, στο δεύτερο παραμένει πρωτεύουσα του νέου ελληνικού κράτους αλλά με διακριτά περιφερειακά χαρακτηριστικά, και στο τρίτο και πιο εύκολα αντιληπτό λόγω χρονικής εγγύτητας και διαβολεμένου χιούμορ, είναι η πρωτεύουσα μιας Ελλάδας που ανήκει μετά τον Εμφύλιο στο Ανατολικό μπλοκ. Παίρνει χρόνο η ανάγνωση του έργου που μέρος του λόγω του προαναφερόμενου κατακερματισμού μπορεί να ξεφύγει από τον θεατή αλλά σίγουρα αξίζει τον κόπο! 
Χρόνο χρειάζεται κανείς και για την ‘ανάγνωση’ του θεσπέσια βυζαντινότροπου ‘Σωκράτη’  του Φαϊτάκη αλλά βέβαια εδώ η αμεσότητα της οπτικής απεικόνισης κάνει ευκολότερη την απόλαυση, καθώς σχολιάζονται πάμπολλες πτυχές της αστικής καθημερινότητας. Πρόκειται ίσως για πιο εντυπωσιακό έργο της έκθεσης, δεδομένης και της ‘ελληνοκεντρικότητάς’ του.

Το εντεκάλεπτο video ‘Rodakis’  (2007) του Olaf Nicolai με θέμα το σήμερα εγκαταλλειμμένο σπίτι του ‘ανώνυμου’ τεχνίτη Αλέκου Ροδάκη στην Αίγινα του 19ου αι., που τόσο γοήτευσε τον Πικιώνη, μαγνητίζει τον θεατή και βάζει –με μια απροσδόκητη ανατροπή στο τέλος του- θέματα αντίληψης/ερμηνείας του αρχιτεκτονικού/έργου τέχνης στο πέρασμα του χρόνου (6).

Κάνοντας ένα μεγάλο άλμα από την Τρίτη ημέρα (7) στην Έκτη και τελευταία, περνώντας κάτω από τον σε πλεονεκτική θέση εμετό του Θανάση Τότσικα (8), σε video-loop ευτυχώς..., και τρέχοντας προς την έξοδο, αδικεί κανείς το έργο των Temporary Services & Angelo: ‘Prisoners’ Inventions’ (Επινοήσεις Φυλακισμένων) (2002-έργο σε εξέλιξη). Οι TS (1998- ) είναι ένα group καλλιτεχνών με βάση το Chicago και κεντρικό πυρήνα τους B. Bloom, M. Fischer και S. Collo-Julin (9). Τα έργα τους έχουν έντονο συμμετοχικό χαρακτήρα καθώς αποτελούν προϊόντα συνεργασίας με διαφορετικά άτομα ή ομάδες πληθυσμού ανά περίπτωση. Το συγκεκριμένο project έγινε με τη συνεργασία του φυλακισμένου καλλιτέχνη Angelo –διατηρεί την ανωνυμία του-, o οποίος μέσω των TS υπέβαλλε τόσο τα λεπτομερή σχέδια του κελλιού του, που παρουσιάζεται σε φυσικό μέγεθος στην έκθεση, όσο και τη λίστα με τις αναγκαστικές για τη ζωή στη φυλακή επινοήσεις-κατασκευές. Τo reading room που συνοδεύει το project, -ένας απλό τραπέζι με πάγκους και σχετικό έντυπο υλικό-, αποτελεί ένα ευπρόσδεκτο διάλλειμμα αλλά και μια ευκαιρία για σκέψη. Μπορεί ο σχεδιασμός των φυλακών να βρίσκεται στο τέλος της λίστας προτεραιοτήτων στην Ελλάδα, ωστόσο μια ολοένα αυξανόμενη μερίδα πληθυσμού θα περάσει εκεί μικρό ή μεγάλο μέρος της ζωής της σε συνθήκες απομόνωσης (10), ξεχασμένη από όλους, με εξαίρεση βέβαια τους δημοσιογράφους όταν υπάρχει ‘θέμα’..

* το τσιμπημένο εισιτήριο των €10 περιλαμβάνει τελικά και τις 2 εκθέσεις εκτός Τεχνόπολης, κάτι που αναφέρεται μεν στο συνοδευτικό φυλλάδιο αλλά εγώ τουλάχιστον πήρα είδηση πολύ αργά..

Γενικά η φωτογράφιση των έργων δεν ενθαρρύνεται ακριβώς..
 

Υποσημειώσεις:

1. Warning: αν υποφέρετε από αλλεργίες θα χρειαστεί να διανύσετε τα 2 τελευταία κεφάλαια τρέχοντας προς την έξοδο καθώς οι κόλλες και τα λοιπά υλικά κάποιων από τις εγκαταστάσεις (F3) δημιουργούν ένα αφόρητο οσφρητικό περιβάλλον, or is it smellscape?

(F3)

2. http://www.athensbiennial.org/
3. www.voidnetwork.blogspot.com/
4. Γενικά το ανόητο και απίστευτα κακοφτιαγμένο σκηνικό που περνιέται για στήσιμο της έκθεσης ταλαιπωρεί εκτός από τα έργα της Δεύτερης ημέρας και τους επισκέπτες που παραπαίουν σε έναν άτεχνο λαβύρινθο κακής σήμανσης (F4). Την ευθύνη της κατασκευής έχουν οι J&P-AVAX, dt constructions.

(F4)

5. ‘Παρθενώνας’, 02/07/1959
6. λίγο περισσότερα για το σπίτι του Ροδάκη που ξύπνησε μέσα μου διαθέσεις Indiana Jones στο: http://www.monumenta.org/article.php?perm=1&IssueID=2&lang=gr&CategoryID=19&ArticleID=26
7. με μια στάση ίσως στο έργο του Mark Manders με τον σκοτεινό τίτλο: ‘Mηχανή κατασκευασμένη έτσι ώστε να παρέχει επίμονη απουσία (σε σμίκρυνση 88%)’ (2002), γιατί είναι πραγματικά μια θαυμάσια μεταλλική κατασκευή στημένη σε ένα περιβάλλον που της πάει (F5)

(F5)

8. ‘Χωρίς τίτλο’, 2007
9. www.temporaryservices.com
10. O Αngelo έγραψε ένα βιβλίο που δεν επιτρέπεται να έχει όσο εκτίει την ποινή του. Δεν αναγνωρίζεται καν ως ο συγγραφέας του βιβλίου του, επικοινωνεί με το ταχυδρομείο και δεν έχει πρόσβαση στο Διαδίκτυο (από το site τωνTS)

Λεζάντες φωτο:

F1: ΑVAF: ‘a very anxious feeling’, 2007, μερική άποψη εγκατάστασης.
F2: Folkert de Jong: ‘Βλέπει, ο άνθρωπος• το μάθημα σκοποβολής’, 2007, μερική άποψη εγκατάστασης.
F3: Kimberly Clark: ‘Crusade, Rotterdam’, 2007, μερική άποψη εγκατάστασης.
F4: Άποψη τυπικού διαδρόμου μεταξύ χώρων έκθεσης.

Προτεινόμενο διάβασμα:
Εκτός από τον κατάλογο της έκθεσης κυκλοφορεί και ένα βιβλιαράκι με τον ελκυστικό τίτλο: ‘Suggestions for the Destruction of Athens. A Handbook’ (από τις εκδ. Futura και τα δυο, και στα ελληνικά). To περιεχόμενό του ωστόσο δεν στέκεται στο ύψος των προσδοκιών, με εξαίρεση ίσως το πρώτο μέρος των αφορισμών που έχουν αντικείμενό τους την τέχνη και είναι κάπως ενδιαφέρον.

Για μια άλλη ματιά στην έκθεση μπορεί κανείς να επισκεφθεί το blog της Αυστραλέζας installation artist Lauren Brown:
http://sheseesred.blogspot.com/2007/09/destroying-athens.html
όπου με μικρές αβλεψίες –το ‘Detonation Deutschland’ γίνεται ‘Destination Deutschland’ για παράδειγμα, ενώ δεν υπάρχουν καν αναφορές σε σημαντικά έργα, πχ στο έργο του Φαϊτάκη –  γίνεται μια ιδιαίτερα καλοπροαίρετη κριτική εκ των έξω.

Για (καλή) διασκέδαση:
http://pitsirikos.blogspot.com/2007/10/blog-post_11.html
http://artattackgr.blogspot.com/2007/09/1st-athens-biennial-2007-parallel.html

Φωτεινή Γεωργακοπούλου