Μουσείο Πόλης στην Αθήνα

Διπλωματική εργασία στη σχολή Αρχιτεκτόνων Ε.Μ.Π.
Μαρία Βλάχου, Άννα Μπενέτου, Κωνσταντίνος Μπούρας
Επιβλέπων Καθηγητής: Δημήτρης Παπαλεξόπουλος

Η Αθήνα είναι χώρος με επιμέρους τόπους, σαν ένα μητροπολιτικό αρχιπέλαγος από ασύνδετα νησιά. Ταυτόχρονα, η Αθήνα είναι μια περιοχή μεταβολών, που υφίσταται διασπάσεις, επεκτάσεις, ανακαινίσεις, νέες κατασκευές, κατεδαφίσεις, όπου όλα συμβαίνουν σε έναν αστικό ιστό που έχει μνήμη, αλλά δεν αντιστέκεται, γι’αυτό και είναι επιτακτική η ανάγκη της δημιουργίας ενός νέου Μουσείου Πόλης. Έτσι ώστε όλη αυτή η αδιάκοπη μεταμόρφωση να επιχειρηθεί να περιγραφεί. Ένα Μουσείο Πόλης περιγράφει την ιστορία της πόλης και τον τρόπο με τον οποίο αυτή έχει επιδράσει στην εξέλιξη της.

Η Αθήνα παρουσιάζει ψυχογεωγραφικές ισοϋψείς, με σταθερές τάσεις, συγκεκριμένα σημεία και συγκεντρώσεις, που μερικές φορές αποτρέπουν την είσοδο σε ή την έξοδο από συγκεκριμένες ζώνες. Γι’αυτό υπάρχει η ανάγκη δημιουργίας χώρων, όπως ένα διασπασμένο Μουσείο Πόλης, που τα επιμέρους τμήματά του ενοποιούν την Αθήνα σαν σύνολο. Στόχος να δημιουργήσουμε όχι ένα μοναδικό, αλλά ένα σύνολο κτηρίων, με κοινή ψηφιακή λογική, που θα λειτουργούν όλα μαζί για να αποτελέσουν το Μουσείο Πόλης της Αθήνας που τα επιμέρους τμήματά του θα ομογενοποιήσουν την Αθήνα στο σύνολό της. Ένα μουσείο σε δίκτυο, σε πολλαπλούς αλληλένδετους κόμβους διάσπαρτους μέσα στον αστικό ιστό. Αυτό που προτείνουμε είναι η παραγωγή ενός μεγάλου κτηρίου που όμως προσπαθεί να μην είναι κτήριο. Η ουσία του κάθε θραύσματος είναι να καθίσταται ένας μεταβατικός κόμβος μίας μηχανής σκέψης που είναι το δίκτυο.

Τα πολλαπλά κελύφη του μουσείου θα πυροδοτήσουν μία διαδικασία επανακατάκτησης του αστικού χώρου μέσω στροφής προς την πόλη και τονισμού του σύγχρονου αστικού προφίλ της Αθήνας.

Το μουσείο είναι ικανό να προσδιορίσει την ταυτότητα της πόλης, επανασυνδέοντας τα αποσπασματικά τμήματα της και αλλάζοντας τον χαρακτήρα της.

Το μουσείο, εξελισσόμενο παράλληλα με την πόλη και αποτελώντας ένα οργανικό τμήμα αυτής, μπορεί να δράσει σαν εναλλακτικός πυρήνας πολιτισμικής ανάπτυξης και μία διασύνδεση με σχετικές πολιτιστικές υποδομές, προωθώντας  τα ήδη υπάρχοντα σημεία ενδιαφέροντος της πόλης.

Η Αθήνα μπορεί να νοείται ως έκθεμα αυτή η ίδια, και ταυτόχρονα ως το μουσείο του εαυτού της. Η πρότασή μας θα έρθει να λειτουργήσει ως διαμεσολαβητής σε αυτή τη σχέση, ένας καταλύτης που θα επανεπικοινωνήσει την πόλη στον χρήστη μέσω μίας διαδικασίας επανακατάκτησης του αστικού χώρου. Έμφαση δίνεται στην κίνηση μέσα στην Αθήνα, σαν μία διαδικασία οικειοποίησης του αστικού. Με την εισαγωγή νέων τεχνολογιών επιχειρείται μία εναλλακτική μουσειογραφική προσέγγιση με νέα μέσα παρουσίασης που ενισχύουν τη διαδραστικότητα.

Τα επιμέρους κελύφη επικοινωνούν μεταξύ τους, καθώς και με το ευρύτερο συγκείμενο [context] της πόλης, λαμβάνοντας πληροφορία μέσω μίας βάσης δεδομένων [database]. Αυτή η βάση είναι μία δεξαμενή πληροφοριών που λειτουργεί με την έννοια του wiki, ανοιχτή δηλαδή στην προσθήκη νέας πληροφορίας. Έτσι όλοι θα μπορούν να συμμετέχουν σε μία συγκεκριμένη “έκδοση” της πόλης σε κάποια δεδομένη χρονική στιγμή. Οι νέες τεχνολογίες επιτρέπουν στην αρχιτεκτονική να χρησιμοποιεί έξυπνα συστήματα που προσαρμόζονται στις αλλαγές, σε συνάρτηση με τις ανάγκες των χρηστών.

Ο ρόλος του μουσείου σήμερα, μέσω της τεχνολογικής εξέλιξης, μετατοπίζεται από μουσείο-ναός σε μουσείο-forum. Υπάρχει επιθυμία να ξεπεραστεί ο φετιχισμός με αντικείμενα και εκθέματα. Ο επισκέπτης θα εκτίθεται σε βιντεοπροβολές, σε εικόνες, σχέδια και φωτογραφίες, θα μπορεί να ακούσει ηχητικό υλικό, να πλοηγηθεί στο διαδίκτυο και να πάρει ή να καταθέσει πληροφορία στις οθόνες αφής, στους υπερχάρτες, να δανειστεί PDAs, με τη βοήθεια των οποίων θα περιηγηθεί στην πόλη. Έτσι θα μπορεί να αντιληφθεί την πόλη διαδραστικά και να την ερμηνεύσει με έναν δικό του τρόπο, αφού πρόκειται για ένα hands-on μουσείο με ψηφιακή λογική.

Το Μουσείο Πόλης που προτείνουμε, περιγράφεται στο χάρτη της πόλης ως ένα δίκτυο ή πλέγμα που ορίζεται από την περιγραφή καταστάσεων που επέδρασαν στην πολεοδομική εξέλιξη της πόλης. Αυτοί οι αστικοί ρυθμιστές αποτελούν και τις θεματικές ενότητες του μουσείου και είναι η τοπογραφία, η αρχαία Αθήνα, οι ρωμαϊκοί χρόνοι, η βυζαντινή εποχή, η περίοδος της Τουρκοκρατίας, η πρωτεύουσα του νέου κράτους, η μοντέρνα Αθήνα, η βιομηχανία, οι πρόσφυγες, η αυθαίρετη δόμηση, οι μετανάστες, η σύγχρονη Αθήνα, τα δίκτυα μεταφορών, η πολιτιστική Αθήνα, τα σχέδια πόλης.

Σε σχέση με τη μορφή, αναζητείται ένα εργαλείο που θα παράγει διαφορετικά αντικείμενα της ίδιας οικογένειας, ώστε αυτά να είναι άμεσα αναγνωρίσιμα μέσα στην πόλη. Χρησιμοποιείται η πτύχωση ως μορφογενετικός μηχανισμός. Οι διαδοχικές μεταμορφώσεις μίας κορδέλας συνιστούν τον γενετικό αλγόριθμο της μορφής, έναν γονότυπο από όπου θα προκύψουν πολλαπλοί φαινότυποι. Η αρχιτεκτονική ως διαδικασία που παράγει μορφές οι οποίες κινούνται στα όρια της ασαφούς λογικής.

Μία μεταλλική κατασκευή πετσώνεται όπου υπονοείται η κορδέλα, ενώ το υπόλοιπο κέλυφος φέρει υαλοπετάσματα. Με την ψηφιακή τεχνολογία μπορούμε να παράξουμε μία ατελείωτη ποικιλία από διαφορετικά δομικά στοιχεία, πολύ περίπλοκα στην όψη, αλλά βασισμένα σε ένα σύνολο απλών κανόνων. Μέσω της διαδικασίας της μαζικής εξατομίκευσης, που βασίζεται σε file to factory [F2F] μεθόδους παραγωγής, όλα είναι διαφορετικά σε απόλυτο σχήμα και θέση, χάρη στην επεξεργασία μέσω ηλεκτρονικού υπολογιστή. Μέσω αυτών των προηγμένων μεθόδων, παράγεται μία οπτική και κατασκευαστική ποικιλία.

Τα κελύφη επανεξετάζουν την έννοια του μουσείου. Ο χώρος δεν χρειάζεται να μοιάζει με container, στείρος, απλά για να δεχτεί τα εκθέματα. Όταν μάλιστα το ίδιο το έκθεμα, η πόλη της Αθήνας, παρουσιάζει τέτοια ποικιλία στην έκφραση, δεν μπορεί ο χώρος που θα μιλήσει για το έκθεμα να είναι χωρίς ψυχή, ένας στατικός χώρος. Ακριβώς επειδή μία πόλη, και ειδικά μία πόλη σαν την Αθήνα, χαρακτηρίζεται από μία χωρική δυναμική, τότε και ο χώρος που θα μιλήσει για αυτήν χρειάζεται να μπορεί να είναι δυναμικός, τόσο σε ότι αφορά στη μορφή, όσο και στο περιεχόμενο, να μπορεί να μετατρέπεται συνεχώς, μέσω μίας δεξαμενής δεδομένων, και όχι απλά να αποταμιεύει εκθέματα.

Διπλωματική εργασία στη σχολή Αρχιτεκτόνων Ε.Μ.Π.
Μαρία Βλάχου, Άννα Μπενέτου, Κωνσταντίνος Μπούρας
Επιβλέπων Καθηγητής: Δημήτρης Παπαλεξόπουλος

 
Διπλωματικές & Ερευνητικές Εργασίες - Το greekarchitects.gr, προτείνει μια  θεματική ενότητα, στην οποία παρουσιάζονται πτυχιακές ή ερευνητικές εργασίες φοιτητών από σχολές πολυτεχνείων της Ελλάδας και του εξωτερικού. Οι ενδιαφερόμενοι /νες μπορούν να μας στείλουν την διπλωματική τους εργασία.