Α.Δ.ΤΡΙΠΟΔΑΚΗΣ .ΠΥΡΓΟΣ ΠΕΙΡΑΙΑ 2010

Αγαπητοί συνάδελφοι της κριτικής και οργανωτικής επιτροπής ,

1.Ειναι νομίζω σε όλους μας σαφές ότι ο Διαγωνισμός πέτυχε τόσο από πλευράς οργάνωσης όσο και συμμετοχής.

2.Η κριτική επιτροπή συγκροτήθηκε σε ψηλό επίπεδο με έγκυρους Αρχιτέκτονες της Ελλάδας και του εξωτερικού , καθηγητές από 4 τμήματα Αρχιτεκτόνων της χώρας μας και ειδικούς σε θέματα κατασκευής.

3.Η ανταλλαγή και ζύμωση των απόψεων των κριτών (που ασφαλώς αναμένεται να διαφοροποιούνται σε μεγαλύτερο η μικρότερο βαθμό σε ατομικό επίπεδο, αλλά που όμως εν' όψει της κοινής ευθύνης σκόπιμο, αν όχι επιβαλλόμενο, είναι να οδηγούν σε αποδεκτές συναινέσεις) δεν πραγματοποιήθηκε δυστυχώς στο ξεκίνημα της διαδικασίας (όπως υπήρξε σχετική πρόταση), αλλά ούτε και στην συνέχεια, όταν είχε πλέον αποτυπωθεί με σαφήνεια η διαφορετικότητα των κριτηρίων αξιολόγησης τους (το διατεθέν γι' αυτό τον σκοπό blog του αγωνοθέτη δεν χρησιμοποιήθηκε).

4.Στις 6 τελικά προκριθείσες μελέτες δεν περιλαμβάνονται ,όπως διαπιστώνεται με προσεκτική ανάγνωση των προηγουμένων βαθμολογιών, αρκετές από τις πρώτες επιλογές πολλών κριτών, ενώ από αυτές η πρώτη προτάθηκε από 3 μόνο κριτές για Α' Βραβείο, η καθεμιά από άλλες 4 από 2 μόνο κριτές για Α' Βραβείο και η τελευταία από κανένα κριτή για Α' Βραβείο σε σύνολο 11 κριτών της επιτροπής. Το γεγονός αυτό κατέγραψε τις αποστάσεις μεταξύ των προσεγγίσεων των κριτών όπως είχαν προαναγγελθεί νωρίτερα.

5.Οι 6 μελέτες συγκέντρωσαν επιπλέον από μια έως και επτά ψήφους για την κατάταξη τους σε Β' η Γ' Βραβείο. Αυτό το δεδομένο δημιουργεί την ελπίδα ότι κάποιοι από τους κριτές που ψήφισαν «κοντά» στις επιλογές των Α' Βραβείων, μπορεί να τις υποστηρίξουν στην τελική φάση όπου ο αριθμός τους περιορίστηκε από 6 σε 2 ,ώστε τελικά να προκύψει Α' Βραβείο στον Διαγωνισμό.

6.Σε ότι αφορά την προσωπική μου αξιολόγηση, την μεν μελέτη 110 κατέταξα μεταξύ των Α' Επαίνων, την δε μελέτη 311 δεν περιέλαβα μεταξύ των επιλογών μου.(Το σκεπτικό γι' αυτές τις αποφάσεις σας έχει ήδη κοινοποιηθεί και περιλαμβάνει, μεταξύ άλλων και την κατά την γνώμη μου μη ανταπόκριση των προτάσεων αυτών σε δυο σημαντικά κριτήρια του Διαγωνισμού δηλαδή την εφικτότητα της κατασκευής και συντήρησής της και την ενεργειακή της βιωσιμότητα).

7.Ειναι προφανές, σαν απόρροια των προηγούμενων, ότι δεν είναι δυνατή η από πλευράς μου υποστήριξη των δυο παραπάνω μελετών για την θέση του Α' Βραβείου και για τον λόγο αυτό ψηφίζω με λευκό στην προκείμενη ψηφοφορία.

Πιστεύω όμως ότι όποια και αν είναι η τελική έκβαση του αποτελέσματος, ο Διαγωνισμός θα έχει για μια ακόμη φορά πετύχει εφ' όσον κατορθώσει να παρουσιάσει με καθαρότητα και συνέπεια τον πλούτο των απόψεων και προσεγγίσεων όχι μόνο των συμμετεχόντων αλλά και των κριτών, χωρίς συγκαλύψεις των διαφορετικοτήτων και συμβιβαστικές ομογενοποιήσεις.

Το πλούσιο υλικό που έχει συγκεντρωθεί και από τις δυο πλευρές, θεωρώ ότι θα αποτελέσει μια σημαντική συμβολή στην ανάλυση και κατανόηση της σημερινής πραγματικότητας της Αρχιτεκτονικής με ανάλογη διδακτική αξία.

 

Για την αξιολόγηση των υποβληθεισών μελετών στον Διαγωνισμό υιοθετήθηκαν τα ακόλουθα κριτήρια, τα οποία προέκυψαν από τον συνδυασμό των κατευθύνσεων της διακήρυξης με κάποιες επί πλέον παραμέτρους που κρίθηκαν σημαντικές για το συγκεκριμένο θέμα:

1) Ένταξη και σχέση της πρότασης με την πόλη του Πειραιά και την ιστορία της

2) Αναφορά στο λιμάνι του Πειραιά, την θάλασσα και την ναυτιλία γενικότερα

3) Βιοκλιματική αντιμετώπιση και εξοικονόμηση ενέργειας

4) Αντιμετώπιση της προσαρμοστικότητας της πρότασης στις χρονικές αλλαγές
(ημέρα-νύχτα, εποχές κλπ. )

5) Απλότητα και οικονομία της κατασκευής ,ευκολία της συντήρησής της

6) Συμβολικός ρόλος της πρότασης σαν σημαντικού τοπόσημου

7) Προσαρμοστικότητα και καταλληλότητα σε ενδεχόμενη επανάχρηση του κτιρίου

Από τα παραπάνω τα τρία πρώτα θεωρήθηκαν ότι έχουν βαρύνουσα σημασία και ότι επηρεάζουν σημαντικά και το έκτο.

25 μελέτες (από τις 69 που επελέγησαν αρχικά από το σύνολο της επιτροπής) αξιολογήθηκαν ότι ανταποκρίνονται με σχετική ή μεγάλη επιτυχία και βαθμολογήθηκαν με 1 έως 8 βαθμούς στην Α΄ φάση.

Από τις μελέτες αυτές οι 8 κατατάχθηκαν συλλογικά μεταξύ των12 επικρατέστερων (5 μεταξύ των πρώτων 6) στην Β΄ φάση, αλλά η έμφαση που δόθηκε από το συγκεντρωτικό αποτέλεσμα των επιλογών όλων των κριτών, είναι σε ορισμένες περιπτώσεις αρκετά διαφορετική , όπως καταγράφηκε στην βαθμολογία.

Θεωρώ ότι τελικά αρκετές αξιόλογες μελέτες, μεταξύ των οποίων ορισμένες που κατά την γνώμη μου θα μπορούσαν να βρεθούν σε ψηλές θέσεις κατάταξης, δεν συμπεριλήφθηκαν δυστυχώς στις 12 επικρατέστερες.
Αναφέρω ενδεικτικά τις: 167, 694, 300, 330, 198, 237, 287, 474, 639.

Στα όσα ακολουθούν αξιολογούνται οι έξι επικρατέστερες προτάσεις σαν ανεξάρτητο σύνολο όπως προέκυψε από την ψηφοφορία ,με βάση και πάλι τα προαναφερθέντα κριτήρια και την συγκριτική επιτυχία των προτάσεων αυτών στην ικανοποίηση τους.

ΜΕΛΕΤΗ 656 - Α' ΒΡΑΒΕΙΟ

Η πρόταση πετυχαίνει να συνομιλήσει με το παρελθόν και το παρόν του δομημένου χώρου και της Αρχιτεκτονικής στην Ελλάδα, μέσα από μια λιτή και καθαρή αντιμετώπιση που εξασφαλίζει ταυτόχρονα σημαντικά βιοκλιματικά οφέλη για το κτίριο.

Ο διάλογος με το λιμάνι και το υγρό στοιχείο πραγματοποιείται έμμεσα , με την Ιπποδάμεια ημιανακλαστική και ημιδιαφανή εξωτερική προτεινόμενη επιδερμίδα.

Η προσαρμοστικότητα της πρότασης στις χρονικές εναλλαγές επιτυγχάνεται σε κάποιο βαθμό κύρια μέσα από την διαφοροποίηση των σκιών των επάλληλων στρώσεων της νέας όψης , αλλά και τις διακυμάνσεις του φυσικού φωτός στο ημιδιαφανές πλέγμα.

Η κατασκευή αξιολογείται ως οικονομικά εφικτή και ρεαλιστική και με λογικό κόστος συντήρησης.

Ο συμβολισμός της συνίσταται κυρίως στους συνειρμούς που προκαλεί η αισθητική και υλική της συγκρότηση.

Η συμβατότητα της με την πιθανή επανάχρηση του κτιρίου , θεωρείται γενικά ικανοποιητική, με σημαντικό όμως περιορισμό της επιφάνειας των ανοιγμάτων του.

ΜΕΛΕΤΗ 110 - A' EΠΑΙΝΟΣ

Η πρόταση επιδιώκει την δημιουργία ενός χαρακτήρα «οπτασίας» στο εγκαταλελειμμένο κτίριο, περιβάλλοντας το με ένα ελαφρύ παλλόμενο «πέπλο».

Η ένταξη της στην πόλη πραγματοποιείται αισθητικά κυρίως, μέσα από την αποφόρτιση της κτιριακής του μάζας και την μεγιστοποίηση της ελαφρότητας και κινητικότητας του περιβλήματος τoυ.

Η σχέση της με το λιμάνι αντιμετωπίζεται έμμεσα μέσα από την «ζωντανή» επίδραση των ανέμων πάνω της , γεγονός που της επιτρέπει την προσαρμογή στις χρονικές διακυμάνσεις τους και τις αλλαγές των κατευθύνσεων τους.

Η συμβολική της δύναμη συνίσταται κυρίως στον διάλογο παλιού-νέου μέσα από την προτεινόμενη «αύρα» του κτιρίου φαντάσματος και στην ζωντανή εναρμόνιση της με την δύναμη του ανέμου.

Η πρόταση θα πλαισιώσει μάλλον ευχάριστα το κτίριο σε περίπτωση επαναλειτουργίας του, δημιουργώντας ενδιαφέρουσες ήπιες εναλλαγές φωτός και σκιάς στον εσωτερικό του χώρο.

Η οικονομία και ευκολία συντήρησης της κατασκευής θέτουν όμως κάποια ερωτηματικά, όπως επίσης και η βιοκλιματική της απόδοση.

Αλλά και γενικότερα διαπιστώνεται η διατύπωση κάποιων ενδιαφερουσών ιδεών (ήχος, κίνηση, ενέργεια), χωρίς όμως αυτές να συνοδεύονται από επιλύσεις που να πείθουν για την εφικτότητα τους και την αντιμετώπιση πρακτικών προβλημάτων όπως η στήριξη των βεργών μήκους περίπου 4μ.,η επισκεψιμότητα των «φύλλων», ο έλεγχος της ταλάντωσης για την αποφυγή ενός πολύ φλύαρου κυματισμού ακατάλληλου για κτίριο -τοπόσημο, η ενεργειακή λειτουργία των «φύλλων» κλπ.

ΜΕΛΕΤΗ 182 - Α' ΕΠΑΙΝΟΣ

Η πρόταση στοχεύει στην δημιουργία ενός «πράσινου και υγιούς» κτιρίου που θα λειτουργήσει ως τοπόσημο της πόλης και του λιμανιού.

Επιχειρείται η μετατροπή του σε ένα μεγάλο θερμοκηπιακό οργανισμό στον οποίο ενσωματώνονται οι σκάλες κινδύνου, επιφάνειες φύτευσης και κίνησης-στάσης και μεγάλες ημιυπαίθριες εσοχές.

Το κτίριο αποκτά έτσι ένα εντυπωσιακό περίβλημα που μπορεί κατά τις νυκτερινές ώρες να αλλάζει διαφορετικά πρόσωπα ανάλογα με τον φωτισμό, που όμως χαρακτηρίζεται από μια αυθύπαρκτη εσωστρέφεια και διάθεση προβολής.

Η όλη κατασκευή θεωρείται ότι θα συμβάλλει στην βιοκλιματική συμπεριφορά του κτιρίου αυξάνοντας ασφαλώς ανάλογα το κόστος κατασκευής και συντήρησης του.

Το συμβολικό μήνυμα της είναι αυτό της εντυπωσιακής προβολής ενός αυτόνομου οργανισμού περιβαλλοντικού χαρακτήρα που όμως δεν είναι σε διάλογο με το περιβάλλον του.

Η πρόταση κρίνεται συμβατή με την πιθανή επανάχρηση του κτιρίου.

ΜΕΛΕΤΗ 496 - Α' ΕΠΑΙΝΟΣ

Η πρόταση επιχειρεί την αντιμετώπιση του πολύπλοκου προβλήματος του Διαγωνισμού με την χρήση μιας τυπικής επαναλαμβανόμενης μονάδας , ενός πτυσσόμενου αλεξηλίου που πολλαπλασιαζόμενο περίπου 650 φορές ,καλύπτει ομοιότροπα και τις τέσσερεις όψεις του κτιρίου.

Δεν επιδιώκεται κάποιος ουσιαστικός διάλογος με την πόλη , το λιμάνι και την ιστορία τους παρά μόνο μέσα από την μορφή του αλεξηλίου που θα μπορούσε ίσως να συσχετιστεί συνειρμικά με ιστίο.

Η προσαρμογή του τελευταίου στις διακυμάνσεις του ηλιακού φωτός και στις προσπίπτουσες γωνίες του, εξασφαλίζει μια καλή λειτουργία του συνόλου για τον έλεγχο του ηλιασμού, καλύπτοντας έτσι ένα σημαντικό μέρος της βιοκλιματικής του συμπεριφοράς.

Η συνεχής μεταβολή των όψεων ανάλογα με την κίνηση του ηλίου οδηγεί στην δημιουργία ενός ζωντανού , ηλιοκεντρικού χαρακτήρα που προσδίδει και την ανάλογη συμβολική διάσταση .Θα ήταν ίσως πιο πειστική γι' αυτό τον λόγο αν διαφοροποιείτο στην αντιμετώπιση των μη προσήλιων πλευρών του κτιρίου.

Το ζήτημα της οικονομίας της κατασκευής και της ευκολίας συντήρησής της δημιουργεί κάποια ερωτηματικά, ιδιαίτερα στα ελληνικά δεδομένα της κατασκευής και στις κλιματολογικές συνθήκες της λιμενικής ζώνης. Ερωτήματα επίσης δημιουργούνται ως προς την αντιμετώπιση της ανεμοπίεσης που θα προκαλέσει η μεγάλη επιφάνεια των αλεξηλίων (περίπου 4,00 χ 4,00 μ. )

Η πρόταση είναι γενικά συμβατή με την επαναλειτουργία του κτιρίου ως συγκροτήματος γραφείων.

 

ΜΕΛΕΤΗ 293

Η πρόταση επιδιώκει την ανάπλαση του κτιρίου σε μια επαλληλία κρεμαστών κατακόρυφων και οριζόντιων κήπων με προφανή βιοκλιματικά οφέλη.

Αναδεικνύεται η οργανικότητα της όλης σύνθεσης με την χρήση φυτομορφικών διατάξεων και η σύνδεση της με την γύρω περιοχή μέσω της προτεινόμενης στοάς στην βάση του κτιρίου.

Η όλη αντιμετώπιση δεν σχετίζεται αισθητικά με τον χώρο του λιμανιού ή του αστικού του περιβάλλοντος, αλλά προβάλλει την ταυτότητα ενός έργου που φιλοδοξεί να καταστεί «ένα μεγάλο θαύμα» για την Αθήνα, προκαλώντας και τους ανάλογους συμβολικούς συνειρμούς.

Γενικά χαρακτηρίζεται από μορφολογική υπερφόρτιση και ένα γενικό τόνο υπερβολής, που αντίκειται στην περιβαλλοντική της ευαισθησία.

Κατά τα άλλα η επέμβαση παρακολουθεί την εξέλιξη του χρόνου μέσα από τις μεταμορφώσεις των πράσινων επιφανειών της και εξασφαλίζει με αποδεκτό κόστος συνθήκες ευκρασίας για τους πιθανούς μελλοντικούς χρήστες του κτιρίου.

 

ΜΕΛΕΤΗ 311

Η πρόταση αποσκοπεί στο να εντάξει το κτίριο στο πολεοδομικό περιβάλλον του και το λιμάνι ως εικαστικό συμβάν.

Η ανάδειξη του υγρού στοιχείου υπό μορφή παραλληλεπιπέδου καταρράκτη ,επιχειρεί έναν ισχυρό διάλογο με την προκείμενη οριζόντια υδάτινη επιφάνεια του λιμανιού, της οποίας επιδιώκει να αποτελέσει την κατακόρυφη προέκταση.

Από βιοκλιματικής πλευράς μπορεί να θεωρηθεί ότι η όλη αντιμετώπιση θα συμβάλλει θετικά στον δροσισμό του κτιρίου κατά τους καλοκαιρινούς μήνες.

Δημιουργούνται όμως κάποια σοβαρά ερωτηματικά σε σχέση με τα τεθέντα κριτήρια:

Oι δυο πόλοι της πρότασης ( θάλασσα - καταρράκτης ) μπορούν ν' αποτελέσουν μέρη του ίδιου συνόλου ή μήπως η όλη αντιμετώπιση θα ταίριαζε περισσότερο σε πυκνοδομημένη περιοχή της ενδοχώρας, με αποφυγή της αντιπαράθεσης του μεγάλου φυσικού στοιχείου που ακολουθεί τους δικούς του νόμους και της μικρής τεχνητής "προέκτασης" του που χαρακτηρίζεται από σταθερότητα;

Το συμβολικό μήνυμα της παρέμβασης που εξυμνεί την ομορφιά και δύναμη του νερού, βρίσκεται σε αντίθεση με μια φιλική στάση προς την φύση λόγω του ενεργειακού κόστους λειτουργίας της που συνεπάγεται την αφαλάτωση, ριζικό καθαρισμό και ατέρμονα ανύψωση δεκάδων τόνων νερού σε ύψος 100 περίπου μέτρων και την επιβάρυνση της κατασκευής και συντήρησης του κτιρίου με ένα υψηλών προδιαγραφών απαιτούμενο υδραυλικό σύστημα .

H συμπεριφορά των υδατοπτώσεων ιδιαίτερα τον Χειμώνα μπορεί να γίνεται ανεξέλεγκτη ιδιαίτερα με ισχυρούς ανέμους, επιβαρύνοντας το κτίριο και το περιβάλλον του με σημαντική υγρασία.

Αναφορικά προς τον χρονικό παράγοντα, προκύπτει η ανάγκη μιας συνεχώς εναλλασσόμενης ροής και ενδιάμεσων διακοπών της ώστε να αποφευχθεί η μονοτονία, γεγονός που προϋποθέτει την συνεργασία των υδατοπτώσεων με την όψη του κτιρίου , για την οποία όμως δεν παρέχονται πληροφορίες.

Η συμβατότητα της πρότασης με την ενδεχόμενη λειτουργία του κτιρίου είναι ζήτημα που απαιτεί σοβαρή διερεύνηση, της οποίας δεν παρουσιάζονται κάποια προκαταρκτικά έστω στοιχεία.

Με εκτίμηση,
Α. Δ. Τριποδάκης