(154.11) Κέντρο πολιτιστικών δραστηριοτήτων στην Παν/πολη της Ξάνθης

Φοιτήτριες: Βούλγαρη Μάρβα, Ρασσά Βάλια
Επιβλέποντες καθηγητές:  Κόκκορης Πάνος, Παπαγιαννόπουλος Γιώργος, Αγγελής Γιώργος
Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης, Τμήμα Αρχιτεκτόνων Μηχανικών
Ημερομηνία : 15-7- 2011

Η καθημερινή εμπειρία του χώρου, η τριβή με τα προβλήματα και τις ελλείψεις της Πανεπιστημιακής Κοινότητας αλλά και η βίωση των πραγματικών αναγκών της , στάθηκαν η αφορμή για μία εκτενέστερη και εις βάθος αναζήτηση, με σαφή πρόθεση τη σύνταξη προτάσεων παρέμβασης σε αυτήν.

Η διπλωματική εργασία ξεκινά με ένα προβληματισμό πάνω στο ρυμοτομικό σχέδιο που προβλέπεται  για την Πανεπιστημιούπολη της Ξάνθης, το οποίο και έχει αρχίσει να υλοποιείται σε στάδια.  Πρόκειται  για ένα αρκετά «εσωστρεφές»  σχέδιο, που αποκλείει τόσο την «οργανική» σχέση μεταξύ των σχολών όσο και την ζωτική επαφή με την πόλη, που σύμφωνα με το νέο χωροταξικό σχέδιο της πόλης, πρόκειται να φθάσει στα όρια της Πανεπιστημιούπολης. Ταυτόχρονα, αγνοεί πλήρως τις τοπιακές παραμέτρους, θυμίζοντας σχεδιασμό σε «tabula rasa». Θα τολμούσαμε να πούμε πως πρόκειται περισσότερο για μία χάραξη οδικού δικτύου μέσα σε ένα λιβάδι και τον χωρισμό αγροτεμαχίων παρά για ένα μεγαλόπνοο σχέδιο μιας πανεπιστημιούπολης που θα προβάλει ένα όραμα για το πώς πρέπει να λειτουργεί μία πανεπιστημιακή κοινότητα και το ποια πρέπει να είναι η σχέση της και τα όριά της με την πόλη που τη φιλοξενεί .

Έχοντας αναλύσει διεξοδικά τα παραπάνω, αποφασίσαμε να προχωρήσουμε σε μία ήπια παρέμβαση στο ρυμοτομικό σχέδιο. Καταρχήν, θεωρήσαμε σημαντική τη δημιουργία ενός ενιαίου και ισχυρού κεντρικού πυρήνα, ο οποίος θα αποτελεί  τόσο κόμβο σύνδεσης όσο και πεδίο αναφοράς για τις σχολές που τον περιβάλλουν. Με αφορμή την ενδεχόμενη μελλοντική ανάπτυξη της πόλης μέχρι τα όρια της Πανεπιστημιούπολης, αποφασίσαμε να στρέψουμε αυτόν τον κεντρικό πυρήνα και προς την πόλη, δημιουργώντας πλέον ένα πυρήνα σε σχήμα «Γ», ικανό να αναλάβει και τον ρόλο της υποδοχής, της μετάβασης από την πόλη στην πανεπιστημιούπολη, του πεδίου αναφοράς για τους φοιτητές  αλλά και της διοχέτευσης  τους  στις διάφορες σχολές. Επιπλέον, αυτός ο πυρήνας θα αποτελεί και τη σύνδεση της πόλης με τις φοιτητικές εστίες, που γειτνιάζουν με την Πανεπιστημιούπολη.

Με φανερή διάθεση να εμπλουτίσουμε αυτόν τον κεντρικό πυρήνα με άλλες χρήσεις ώστε να προσελκύσει και να συγκεντρώσει περισσότερη «ζωή» στο εσωτερικό του, πέρα από αυτές που προβλέπονται αυστηρά για την Πανεπιστημιούπολη, μας γεννήθηκε η επιθυμία να επέμβουμε και κτιριακά σε αυτόν. Προτείνουμε, λοιπόν, ένα νέο τύπο κτιρίου που θα στεγάζει διάφορα εργαστήρια δημιουργικής απασχόλησης και χώρους εκθέσεων, παρέχοντας στους φοιτητές τις κατάλληλες υποδομές αλλά και τον απαιτούμενο εξοπλισμό για αυτές τους τις δραστηριότητες. Πρόκειται για μία προσπάθεια εξυπηρέτησης υπαρκτής ανάγκης, δεδομένου ότι το Πανεπιστήμιο, πέρα από την επιστημονική κατάρτιση των φοιτητών, θα έπρεπε να ενθαρρύνει και να στηρίζει την ενασχόληση τους με πολιτιστικές δραστηριότητες και να λειτουργεί ως θεματοφύλακας του πολιτισμού.

Μετά την ισχυροποίηση του κεντρικού πυρήνα και της εισόδου της πανεπιστημιούπολης, σκεφτήκαμε  πως η χωροθέτηση ενός τέτοιου κτιρίου σε σχέση με τον χώρο υποδοχής της πανεπιστημιούπολης θα ήταν πολύ ενδιαφέρουσα αλλά και χρήσιμη. Καταρχήν, ένα τέτοιο κτίριο θα μπορούσε να αποτελέσει έναν χώρο όπου η πανεπιστημιακή κοινότητα θα συναντά την πόλη και θα αλληλεπιδρά με αυτήν, έναν « διαδραστικό»  χώρο. Αντίθετα με την επικρατούσα αντίληψη μιας κλειστής επιστημονικής κοινότητας με σαφή διαχωριστικά, που την αποκόπτουν από τη ζωή της πόλης, η πανεπιστημιούπολη, όπως εμείς θα την επιθυμούσαμε, θα ανοίγεται και προς την πόλη, έτοιμη να υποδεχθεί τις θετικές επιρροές από αυτήν, επιτρέποντας την αλληλοδιείσδυση των δραστηριοτήτων της κάθε κοινότητας .  Το κτίριο αυτό θα θέλαμε να σημαίνει με αρχιτεκτονικό πλέον τρόπο την μετάβαση από την πόλη στην πανεπιστημιούπολη και, τελικά, να αποτελέσει ένα σημείο αναφοράς αλλά και σύμβολο για την πανεπιστημιακή κοινότητα.

ΚΤΙΡΙΟΛΟΓΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ( 2710 μ²)
Το κτιριολογικό πρόγραμμα προέκυψε βάση έρευνας, δεδομένου ότι δεν προβλέπονται τέτοιου είδους κτίρια στους πανεπιστημιακούς χώρους. Αναζητήσαμε, λοιπόν, παραδείγματα άλλων κτιρίων, μελετήσαμε τις ανάγκες του κάθε εργαστηρίου που θελήσαμε να συμπεριλάβουμε (ποσότητα αιθουσών για την διδασκαλία του κάθε εργαστηρίου, απαιτούμενα τετραγωνικά ανά άτομο, εξοπλισμός εργαστηρίων, δυνατότητα για υπαίθρια εκτόνωση) και ορίσαμε κάποια ελάχιστα μεγέθη για τους χώρους αυτούς.

Το κτιριολογικό περιλαμβάνει:

- Χώρους υποδοχής- Εξυπηρέτησης επισκεπτών  (220 μ² )
- Αναψυκτήριο  (100  μ² )
- Χώρο Πολλαπλών Χρήσεων (320 μ²)
- Τεχνοχώρο μόνιμων και περιοδικών εκθέσεων  (900 μ²)
- Φοιτητικές  Λέσχες  (1090 μ²)
- Γραφεία διοίκησης (80μ²)
- Υπόγειους χώρους αποθήκευσης και μηχανολογικών εγκαταστάσεων (180 μ²)

ΒΑΣΙΚΕΣ ΣΥΝΘΕΤΙΚΕΣ ΑΠΟΦΑΣΕΙΣ

- Γραμμικός όγκος που ισχυροποιεί τον άξονα της πλατείας της πανεπιστημιούπολης.
- «Διαρροές» γραμμικού όγκου που θα επιτρέπουν τόσο τις εγκάρσιες πορείες αλλά και τις οπτικές φυγές προς το βουνό
- Δημιουργία ενός κτιρίου-πύλης που δημιουργεί όρια στην πλατεία της εισόδου αλλά και ισχυροποιεί την μετάβαση από την πλατεία στους υπαίθριους χώρους του κτιρίου
- Ανάπτυξη του κτιρίου εκατέρωθεν του γραμμικού πυρήνα. Ιδέα ενός δρόμου όπου εκατέρωθεν λειτουργούν εργαστήρια τα οποία εκτονώνονται σε αυτόν.  Υπέργειες συνδέσεις λειτουργιών με γέφυρες
- Δημιουργία στεγάστρου που θα στεγάζει αυτόν τον εσωτερικό δρόμο
- Κουτάκια-μονάδες: επιτρέπουν τη διαρροή των πορειών προς το νότο και ενδεχομένως προς το ποτάμι
-  Εξασφάλιση οργανικής σχέσης μεταξύ των εργαστηρίων και των εκθετηρίων - δημιουργία ενός σαφούς αρχιτεκτονικού περιπάτου που θα περνάει από τους εκθεσιακούς χώρους και τα εργαστήρια, παρέχοντας μια συνολική εποπτεία του κτιρίου. Ο αρχιτεκτονικός αυτός περίπατος θα οδηγεί τον χρήστη από χώρο σε χώρο, βοηθώντας τον, μέσω της εμπειρίας να αντιληφθεί το κτίριο και τη δομή του.
- Ανοδική ημιυπαίθρια πορεία : α) ανεβάζει σταδιακά την πλατεία, που βρίσκεται στην ισόγεια στάθμη, σε υψηλότερες στάθμες του κτιρίου. β) τονίζει τη σημασία του κτιρίου/πύλης που φιλοξενεί χώρους μονίμων εκθέσεων αφού αποτελεί την κατάληξή του.  Γ) αποτελεί σημαντικό συνθετικό εργαλείο για την ανάγνωση και αντίληψη του κτιρίου και της σχέσης που αυτό αναπτύσσει με το φυσικό περιβάλλον.
- Διάταξη όγκων:    α)όγκος της πύλης : ο στιβαρότερος ίσως όγκος του θέματος που περισσότερο λειτουργεί σαν μία πύλη αλλά και οθόνη για την «πλατεία εισόδου» της πανεπιστημιούπολης. Δεν σχετίζεται πολύ με τη ζωή του υπόλοιπου συγκροτήματος, φιλοξενεί ίσως τον πιο επίσημο χώρο του κτιρίου, που είναι οι μόνιμες εκθέσεις. Για αυτό, και μονίμως προσπαθούμε να τον διαφοροποιήσουμε σε σχέση με τα υπόλοιπα κτίρια (διαφορετικός κάναβος, διαφορετικές αναλογίες, διαφορετική μορφολόγιση όψεων) β)ο διαμήκης όγκος: Είναι ένας όγκος που αλληλεπιδρά με το περιβάλλον γύρω του και πλάθεται σύμφωνα με αυτό. Από την μία πλευρά «προσπαθεί να περάσει» κάτω από τον εγκάρσιο όγκο της πύλης και «τελειώσει» κάνοντας μία χειρονομία ως προς την πλατεία ενώ στην άλλη διεύθυνση φαίνεται να σκαλίζεται σταδιακά και από αυτό να ξεπηδούν εγκάρσιες πορείες- γέφυρες που καταλήγοντας, σχηματίζουν μικρότερους όγκους γ) κουτάκια- μονάδες: στεγάζουν μεμονωμένα εργαστήρια που έχουν περισσότερη ανάγκη την εκτόνωση στην ύπαιθρο. Φαίνονται να ξεπηδούν από το κτίριο, αλλά παραμένουν αυτόνομα γ) στέγαστρο: έρχεται να στεγάσει το δρόμο και να τονίσει τον χώρο «μεταξύ» των εργαστηρίων και ενοποιεί τη σύνθεση.

Διπλωματικές & Ερευνητικές Εργασίες - Το greekarchitects.gr, προτείνει μια  θεματική ενότητα, στην οποία παρουσιάζονται πτυχιακές ή ερευνητικές εργασίες φοιτητών από σχολές πολυτεχνείων της Ελλάδας και του εξωτερικού. Οι ενδιαφερόμενοι /νες μπορούν να μας στείλουν την διπλωματική τους εργασία.