(148.12) Μουσείο Guggenheim στο Ελσίνκι

Φοιτήτρια : Μαρία Κανέτσου
Επιβλέποντες : Απόστολος Καλφόπουλος, Γεώργιος  Βλαχοδήμος
Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, Τμήμα Αρχιτεκτόνων Μηχανικών
Ημερομηνία παρουσίασης : Σεπτέμβριος 2012

Η διπλωματική εργασία μελετά τη δημιουργία ενός μουσείου Guggenheim στο Ελσίνκι της Φιλανδίας. Πρόκειται για το έκτο κατά σειρά μουσείο Guggenheim και ο λόγος που επιλέχθηκε η συγκεκριμένη χώρα είναι η κομβική της θέση. Λειτουργεί ως γέφυρα μεταξύ Ανατολής και Δύσης και θεωρείται ως μια από τις ταχύτερα αναπτυσσόμενες αστικές περιοχές της Ευρώπης. Το site του μουσείου χρειαζόταν να είναι όχι μόνο αισθητικά εντυπωσιακό αλλά και σε καίρια τοποθεσία. Επιπλέον ένας ιδιαίτερα ορατός και εύκολα προσβάσιμος χώρος ήταν απαραίτητος προκειμένου να προσελκύσει τουρίστες και κατοίκους της περιοχής. Τα κριτήρια αυτά πληρούνται στην περιοχή Katajanokka, τοποθεσία κατά μήκος της προκυμαίας του Νότιου λιμανιού όπου βρίσκεται σήμερα ο τερματικός σταθμός Kanava.  Η πολιτιστική ιστορία της περιοχής και η κεντρική τοποθεσία του Νότιου Λιμανιού που λειτουργεί ως επιβατικό και εμπορικό λιμάνι, είναι απαραίτητα τμήματα της ταυτότητας της πόλης και θα δώσουν έμφαση στην ισχυρή σύνδεση μεταξύ αρχιτεκτονικής και φυσικού περιβάλλοντος.

Η αντιμετώπιση του θέματος δεν έγινε μόνο στα πλαίσια ενός κτιριολογικού προγράμματος, αλλά και ως αστικός σχεδιασμός. Ζητούμενο ήταν η δημιουργία ενός μουσείου το οποίο θα ήταν πλήρως ενταγμένο στο αστικό τοπίο και στο οποίο θα υπήρχε ελεύθερη πρόσβαση. Το site γειτνιάζει με το κέντρο της πόλης και πρωταρχικός στόχος είναι  ο σχεδιασμός ενός ελεύθερου χώρου που θα καταστεί λειτουργικό μέρος του κέντρου. Ένας ελκυστικός και εύκολα προσβάσιμος χώρος περιπάτου τοποθετείται κατά μήκος της ακτογραμμής και συνδέει το μουσείο με τις ήδη υπάρχουσες λειτουργίες όπως το market square, το market hall και το πάρκο Kavopuisto ενισχύοντας παράλληλα τον τουριστικό χαρακτήρα της περιοχής. Κατευθυντήριοι άξονες που καθόρισαν τις βασικές συνθετικές αρχές της πρότασης διαμόρφωσης, αποτέλεσαν : ο σεβασμός στον ιστορικό και πολιτισμικό χαρακτήρας του τόπου, η ανάδειξη του Νότιου λιμανιού ως πύλη καλωσορίσματος,η προσαρμογή και κάλυψη των σύγχρονων λειτουργικών αστικών αναγκών της περιοχής αλλά και της πόλης και η ανάδειξη και διαχείριση των ιδιαίτερων φυσικών χαρακτηριστικών του τοπίου.

Από τα τέλη του 1800, οι επιχωματώσεις μετέβαλαν τα όρια της ακτογραμμής και αφορμή στάθηκε η βιομηχανία και οι λειτουργίες που σχετίζονται με το λιμάνι με σκοπό την ικανοποίηση των αναγκών τους. Επιπλέον έγινε απαγορευτική για τους κατοίκους η πρόσβαση στη θάλασσα λόγω της περίφραξης των παραλίων. Με στόχο την αναβίωση των ορίων της παλιάς ακτογραμμής του 1830, η οργάνωση του χώρου γίνεται μέσα από χαράξεις, πορείες και σχήματα που δημιουργούν ένα σχεδιαστικό μοτίβο παραπομπής στην παλαιότερη μορφή της. Το οικόπεδο αναδιαμορφώνεται ώστε λάβει τα παλιά όρια και το νέο κτίριο οργανώνεται εκτός αυτών των ορίων. Πρόκειται επομένως για ένα 'μη οικόπεδο' το οποίο καλείται να φιλοξενήσει το νέο μουσείο.

Αφετηρία του σχεδιασμού αποτέλεσε το φυσικό τοπίο και οι κλιματολογικές συνθήκες. Λαμβάνοντας υπόψη το κλίμα της Φιλανδίας με τον χειμώνα να είναι η μακρύτερη σε διάρκεια εποχή του έτους, με διάρκεια από τον Νοέμβριο μέχρι και τον Μάρτιο, και το γεγονός ότι η Βαλτική θάλασσα καλύπτεται από ένα στρώμα πάγου τους μήνες αυτούς, με την μέση θερμοκρασία όλο το εικοσιτετράωρο να παραμένει κάτω από το σημείο ψύξης, βασικό στοιχείο του φυσικό τοπίου είναι ο πάγος. Γι αυτό το λόγο επιλέχθηκε και ως κεντρική ιδέα για την οργάνωση της σχεδιαστικής πρότασης.

Μορφολογικά, το μουσείο θα μπορούσε να μεταφραστεί ως ένα σπασμένο κομμάτι πάγου που τα επιμέρους θραύσματα του αποκολλήθηκαν από τον αρχικό όγκο και τείνουν να βυθιστούν. Η κλασικιστική γραμμή των κτιρίων που πλαισιώνουν το site, έρχεται σε αντίθεση με τις μινιμαλιστικές φόρμες του νέου κτιρίου που χρησιμοποιήθηκαν για την διαμόρφωση των κύριων όγκων και την επίλυση των ανοιγμάτων. Βασικό στοιχείο της σύνθεσης αποτελεί το ξύλινο deckτο οποίο διατρέχει όλο το site περνώντας πάνω από τμήματα του κτιρίου και το οποίο καθιστά δυνατή την πρόσβαση χωρίς να είναι αναγκαία η είσοδος μέσα από το μουσείο. Επομένως αναπτύσσεται μια βασική διαδρομή πεζών με την μορφή ενιαίου ξύλινου deck, μέσα από την οποία διαρθρώνονται χώροι, δημιουργούνται θέσεις στάσης, ανάπαυσης, θέασης και φωτογράφησης  με στέγαστρα και ημιυπαίθριους χώρους για παροχή σκιάς. Αναδεικνύονται όλα τα σημαντικά σημεία, υπάρχοντα και προτεινόμενα, ενώ παράλληλα υπάρχει δυνατότητα σύνδεσης της με καταστήματα, café και εστιατόρια.  Δόθηκε ιδιαίτερη σημασία στην ευκολία πρόσβασης για ΑΜΕΑ με κατάλληλες εδαφικές διαμορφώσεις, ράμπες και πλατύσκαλα και χαμηλούς τοίχους-καθιστικά. Παράλληλα, δίνεται η δυνατότητα θέασης τμήματος των εκθεμάτων του μουσείου που βρίσκονται εκτιθέμενα στατεχνητά νησιά τα οποία λειτουργούν ως εξωτερικοί χώροι έκθεσης.Σε ότι αφορά τα τέσσερα pavilions,προβλέπεται να παρέχουν πληροφοριακό υλικό για το μουσείο, την ιστορία αλλά και για τον τρόπο επανασχεδιασμού της περιοχής. Αποτελούν έτσι ιδανικό σημείο ξενάγησης, σε συνδυασμό με τον γραμμικό χώρο σύντομης στάθμευσης οχημάτων για την εξυπηρέτηση των επισκεπτών. Η μεταφορά των έργων τέχνης γίνεται από υπόγειο δρόμο που συνδέεται με το τμήμα παραλαβής και αποθήκευσης. Δεν υπήρξε μελέτη για χώρο στάθμευσης διότι προβλέπεται η δημιουργία υπόγειου χώρου στάθμευσης χωρητικότητας 500 οχημάτων σε απόσταση λίγων μέτρων από την κεντρική είσοδο, ο οποίος θεωρείται επαρκής.

Η οργάνωση του μουσείου γίνεται σε δύο τεμνόμενους άξονες. Στον οριζόντιο άξονα χωροθετούνται δραστηριότητες σχετικές με τον ελεύθερο χρόνο των επισκεπτών ενώ στον κάθετο άξονα δραστηριότητες που έχουν να κάνουν με την λειτουργία του μουσείου. Στην τομή των δύο αξόνων τοποθετείται η κεντρική είσοδος. Επιπλέον υπάρχει μια δεύτερη είσοδος για διευκόλυνση της πρόσβασης των εργαζομένων του μουσείου. Συνυπολογίζοντας το σημαντικό ρόλο που διαδραματίζει το Νότιο λιμάνι ως ένα από τα πιο πολυσύχναστα λιμάνια της Φιλανδίας, θεωρήθηκε καίριο μέλημα η πρόσβαση στο μουσείο να είναι εφικτή και από την θάλασσα με τον σχεδιασμό δύο προβλητών. Επίσης, το μουσείο  διαρθρώνεται σε δύο βασικά επίπεδα με το μέγιστο ύψος να μην ξεπερνάει τα 13 μέτρα. Στόχος ήταν η σιλουέτα της πόλης να μείνει σεβαστή και αυτό είναι δυνατό να επιτευχθεί μέσω μικρής κλίμακας επεμβάσεων οι οποίες θα αφήνουν ανεμπόδιστη την θέα προς την θάλασσα.

Το μουσείο συνολικού εμβαδού 12.000τ.μ. θα αποτελέσει εργαστήριο, πεδίο πειραματισμού και μέρος για διεθνείς εκθέσεις. Με επίκεντρο την  καλλιτεχνική διαδικασία, το ίδρυμα θα χρησιμοποιηθεί ως μιαπλατφόρμα που συνδέει το κοινό με τους καλλιτέχνες. Παράλληλα, θα αποτελέσει σημείο αναφοράς και τόπο έλξης με ανέσεις όπως cafeé,  εστιατόρια, καταστήματα, σημεία πληροφόρησης, αίθουσα πολλαπλών χρήσεων, εργαστήρια και εκθεσιακούς χώρους ικανούς να φιλοξενήσουν μεγάλης  εμβέλειας εκθέσεις. Όλα αυτά σε ένα εξυγιασμένα αισθητικά σύνολο το οποίο θα λειτουργεί ως κέντρο υποδοχής για τους τουρίστες και ως πολιτιστικό κέντρο για τους ντόπιους, αποτελώντας παράλληλα ένα υψηλής σημασίας σημείο της κοινότητας όπου παρέχονται επαρκείς κοινόχρηστοι χώροι για συγκεντρώσεις, διαλογισμό και κοινωνικοποίηση.

Διπλωματικές & Ερευνητικές Εργασίες - Το greekarchitects.gr, προτείνει μια  θεματική ενότητα, στην οποία παρουσιάζονται πτυχιακές ή ερευνητικές εργασίες φοιτητών από σχολές πολυτεχνείων της Ελλάδας και του εξωτερικού. Οι ενδιαφερόμενοι /νες μπορούν να μας στείλουν την διπλωματική τους εργασία.