(113.13) Ενεργοποίηση υπολειμματικών περιοχών

Φοιτήτρια: Χόρμπα Κανέλλα
Επιβλέπων Καθηγητής: Τζομπανάκης Αλέξιος
Πολυτεχνείο Κρήτης, Τμήμα Αρχιτεκτόνων Μηχανικών
Ημερομηνία παρουσίασης: 22 Απριλίου 2013

Αντικείμενο αυτής της διπλωματικής εργασίας αποτελεί το εργοστάσιο ΑΒΕΑ στην περιοχή Νέα Χώρα των Χανίων και με ποιους τρόπους θα επανενταχθεί στην πόλη, ώστε να αποτελέσει ένα νέο δημόσιο χώρο για τους κατοίκους και τους επισκέπτες.

Το εργοστάσιο ΑΒΕΑ κατασκευάστηκε το 1889, με σκοπό την επεξεργασία του ελαιοπυρήνα για την παραγωγή πυρηνέλαιου και σαπουνιού και ήταν μια από τις πρώτες βιομηχανικές μονάδες της Ελλάδας. Η μετεγκατάσταση του εργοστασίου ξεκίνησε το 1994 σε νέα τοποθεσία και από το 2002 έχει ξεκινήσει η κατεδάφιση των περισσότερων κτιρίων. Σήμερα, από όλο το σύνολο έχουν παραμείνει οι δύο καμινάδες και 2 κτίρια, το πρώην συσκευαστήριο και το πρώην λεβητοστάσιο.

Στόχος του σχεδιασμού είναι η επανένταξη του βιομηχανικού συγκροτήματος (που σήμερα συνιστά ένα αστικό κενό) στην περιοχή και την πόλη γενικότερα. Επιδιώκεται ο σχεδιασμός νέων δημόσιων χώρων (στάσης και κίνησης) για την πόλη μέσω της επανάχρησης των βιομηχανικών κελυφών, σε συνδυασμό με την προσθήκη νέων λειτουργιών (πολιτιστικών, εμπορικών, ψυχαγωγικών) ώστε να αποτελέσει πόλο έλξης για την περιοχή.

Από το συγκρότημα διατηρούνται το παλιό λεβητοστάσιο και οι δύο καμινάδες, με κύριο στόχο να αποτελέσουν ορόσημα για την περιοχή. Τα όρια που υπάρχουν καταργούνται ώστε να δημιουργηθούν νέες εγκάρσιες και διαμήκεις συνδέσεις που θα καταλήγουν στα υφιστάμενα. Επίσης, επιδίωξη αποτελεί η αποκατάσταση των σχέσεων του συγκροτήματος με την περιοχή. Απαιτείται επαφή με τη θάλασσα και τις κατοικίες και άμεση πρόσβαση στην περιοχή μελέτης από τους κατοίκους και τους επισκέπτες από κάθε μέτωπο. Ζητούμενο είναι η αναζωογόνηση της περιοχής, γι' αυτό προτείνεται η πεζοδρόμηση του παραλιακού δρόμου που συνδέει την παλιά πόλη με την ακτή της Νέας Χώρας, η μετατροπή των κάθετων οδών σε δρόμους ήπιας κυκλοφορίας, η απομάκρυνση του κολυμβητηρίου και των σχολείων, η παραχώρηση τμήματος της περιοχής μελέτης σε κατοικίες και  ένα νέο σχολικό συγκρότημα, και ο σχεδιασμός ενός μουσείου σύγχρονης τέχνης που λείπει από την πόλη. Στην περιοχή μελέτης εφαρμόζεται ένας κάνναβος, που προκύπτει από τις υπάρχουσες συνδέσεις των δρόμων, πάνω στον οποίο θα σχεδιαστούν οι νέοι όγκοι και οι δημόσιοι χώροι.

Μελετώντας κατά την ανάλυση τα στρώματα της ιστορίας του βιομηχανικού συγκροτήματος αποτέλεσε πρόθεση να σχεδιαστεί και το νέο συγκρότημα με αυτά τα δεδομένα. Κάποια στρώματα ήδη υπάρχουν, όπως το έδαφος και τα υφιστάμενα κτίρια, ενώ νέα στρώματα θα μπορούσαν να αποτελέσουν τα νέα κτίρια, οι δημόσιοι χώροι στάσης και κίνησης και τα βατά δώματα, τα οποία αποτελούν ένα νέο επίπεδο εδάφους. Όλα αυτά τα στρώματα οργανώνονται στον κάνναβο και πάνω του υπάρχουν πλήρη, κενά και χώροι στάσης και πρασίνου. Ο σχεδιασμός παραλαμβάνει τις υψομετρικές διαφορές και στα υπάρχοντα επίπεδα δημιουργούνται τα κτίρια, τα οποία ενσωματώνονται στο έδαφος και τα βατά δώματα.

Η βασική είσοδος στο συγκρότημα είναι από τον πεζόδρομο στο παραλιακό μέτωπο, που καταλήγει σε μια πλατεία στο κάτω επίπεδο. Βασικός άξονας κίνησης είναι ο κάθετος άξονας βορρά-νότου, που ξεκινά από τις κατοικίες και καταλήγει στη θάλασσα. Σε άμεση σχέση με τη βασική είσοδο βρίσκονται οι τυπικές λειτουργίες του μουσείου (φουαγιέ, μόνιμες και προσωρινές εκθέσεις, διοίκηση), γύρω από ένα αίθριο.

Τα υφιστάμενα κτίρια βρίσκονται σε κεντρικό σημείο, με ένα υπαίθριο χώρο στάσης γύρω από αυτά να αποτελεί την κύρια πλατεία του συγκροτήματος, στην οποία καταλήγουν όλες οι κινήσεις. Μέσα στο υφιστάμενο κτίριο τοποθετείται μια αίθουσα προβολών, η οποία συνδέεται με διαγώνιες γέφυρες με το άνω φουαγιέ, ένα χώρο εκθέσεων και ένα κτίριο (πίσω από αυτό) που περιλαμβάνει αίθουσες για εκπαιδευτικά προγράμματα και μια αίθουσα πολλαπλών χρήσεων.

Οι βοηθητικές λειτουργίες (βιβλιοθήκη, κλειστό αμφιθέατρο, εργαστήρια, αποθήκες) οργανώνονται γύρω από ένα δεύτερο αίθριο, με κύρια πρόσβαση από την κεντρική πλατεία. Οι εμπορικές λειτουργίες (πωλητήριο-βιβλιοπωλείο, καφετέρια, εστιατόριο), που βρίσκονται στο βορειοανατολικό τμήμα, πλαισιώνουν ένα τρίτο αίθριο, ενώ στο ανατολικό τμήμα  βρίσκεται το σχολικό συγκρότημα και στο νότιο οι κατοικίες.

Στο άνω επίπεδο (των βατών δωμάτων) οι επισκέπτες εισέρχονται σχεδόν από κάθε σημείο της περιοχής μελέτης. Όσον αφορά την πρόσβαση στη θάλασσα αυτή πραγματοποιείται είτε μέσω του δώματος-πεζόδρομου, είτε μέσω του κεντρικού πεζόδρομου, τα οποία καταλήγουν σε εξέδρες στη θάλασσα.

Διπλωματικές & Ερευνητικές Εργασίες - Το greekarchitects.gr, προτείνει μια  θεματική ενότητα, στην οποία παρουσιάζονται πτυχιακές ή ερευνητικές εργασίες φοιτητών από σχολές πολυτεχνείων της Ελλάδας και του εξωτερικού. Οι ενδιαφερόμενοι /νες μπορούν να μας στείλουν την διπλωματική τους εργασία.