161.13 Πλατεία Ομονοίας. Σημείο 0

Φοιτήτρια : Μαρία Βελαώρα
Επιβλέποντες: Δημήτρης Παπαλεξόπουλος-Κωνσταντίνος Μωραΐτης
Σύμβουλοι:Γιώργος Γυπαράκης-Γιάννης Γρηγοριάδης
Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο
Ημερομηνία παρουσίασης: Πέμπτη 14/3/2013

''Αρχή σοφίας η των ονομάτων επίσκεψις''
Αντισθένης, 444 π.Χ., ιδρυτής της σχολής των Κυνικών Φιλοσόφων

ομόνοια < αρχαία ελληνική ὁμόνοια,  θηλυκό μόνο στον ενικό < η ταυτότητα αντιλήψεων και η αίσθηση της ενότητας που προκύπτει από αυτήν.

Πρόκειται για ένα τετράγωνο πλάτωμα, στη κορυφή του εμπορικού τριγώνου της αθηναϊκής τοπιογραφίας που έχει καταγραφεί στην μνήμη των περισσότερων Αθηναίων ως στρόγγυλη πλατεία. Πολλά τα σχήματα, γεωμετρικά και εννοιολογικά που συνυπάρχουν στον δημόσιο αυτό αστικό κόμβο που αποτελεί το σημείο 0 για την μέτρηση των χιλιομετρικών αποστάσεων στην Αθήνα. Στη συνέχεια,πολλοί είναι οι μετασχηματισμοί και οι μεταμορφώσεις που έχει λάβει ανά δεκαετίες. Με παράδοξο τρόπο τα γεωμετρικά σχήματα συνενώνονται σε ένα έδαφος κεντρικό και ταυτόχρονα εννοιολογικά απόκεντρο. Το όνομά της έρχεται να επισφραγίσει την παραδοξότητα, αφού κάθε άλλο παρά σαν πλατεία Ομονοίας λειτουργεί, και ο συνδετικός της ρόλος τείνει να απέχει πολύ από αυτή την ιδέα, τώρα πια. Το τοπωνύμιο, αν και πανευρωπαϊκό (Piazza Concordia στην Ιταλία, Place de la Concorde στη Γαλλία), στην πόλη των Αθηνών αντιφάσκει σημαντικά, φαινόμενο που σχεδόν παρεξηγεί το ρόλο και το χώρο της.

Το συμπέρασμα δεν θα ήταν ποτέ διαφορετικό _ το μοναδικό αξιο-θέατο στην πλατεία Ομονοίας είναι οι άνθρωποι που τη ζουν.

Η εργασία χωρίζεται σε 3 βασικούς τομείς:
Α) την αποτύπωση της πλατείας, των κτιρίων και του υπόγειου σταθμού (μετρό και τρένο), την καταγραφή της αισθητικής της με σκίτσα και φωτογραφίες σε διάφορες ώρες της ημέρας, κάποιες γεμάτη από πλήθη (ανθρώπων, περιστεριών, ταξί, αυτοκινήτων) και άλλες εντελώς άδεια.
Από την ανάλυση προέκυψε η προβληματική της κίνησης. Η κίνηση καθ'ύψος των 3 ταχυτήτων, του πεζού, του αυτοκινήτου και του μετρό/τρένου σε μια πλατεία φορτισμένη ιστορικά αλλά και συγκοινωνιολογικά που μετατρέπεται σε απρόσωπη και απρόσιτη νησίδα.

Β) Το δεύτερο στάδιο της εργασίας, αφορά τον μητροπολιτικό χαρακτήρα της πλατείας σε πολεοδομικό επίπεδο. Χαράζοντας έναν κύκλο 1χλμ. με κέντρο την πλατεία οδηγήθηκα στη διαπίστωση ότι το δεξί ημικύκλιο (βορειανατολικά και νοτιονατολικά) παρουσιάζει συνέχεια ως προς τους πράσινους χώρους, αντιθέτα με το αντιδιαμετρικό του που ο ιστός της πόλης παρουσιάζει κοινωνική και πολεοδομική α-συνέχεια. Με μία περιστροφική ματιά αναγνωρίζουμε το Πεδίον του Άρεως, το Λυκαβηττό, τον Εθνικό Κήπο, τον Κεραμεικό και τον Σταθμό Λαρίσης..

Ειδικότερα, πρότεινα μια μητροπολιτική ζώνη που χωρίζεται σε τρία μέρη και διατρέχεται από έναν πεζόδρομο στο κέντρο και 2 βουλεβάρτα που την περιγράφουν, ως κυτταρική δομή της Μητρόπολης των Αθηνών. Οδηγήθηκα με βάση τις διαπιστώσεις της πολεοδομικής α-συνέχειας στον ορισμό της «Ζώνης-Φασόλι» και στη χάραξη ενός μητροπολιτικού  πεζόδρομου, που ενώνει την πλατεία Σύνταγματος με την πλατεία Καραϊσκάκη. Σχεδίασα έναν μικρό δακτύλιο γύρω από την πλατεία Ομονοίας και με διάφορες κυκλοφοριακές ρυθμίσεις έκανα την εφαρμογή τεσσάρων (4) διαφορετικών διαδρομών πριν και μετά την πεζοδρόμηση διαπιστώνοντας ότι όλα τα μέρη είναι εξίσου προσβάσιμα.

Συνεπώς, στην πρόταση αυτή η Αγ.Κωσταντίνου, η Πανεπιστημίου και η αρχή της Γ' Σεπτεμβρίου, μέχρι την πλατεία Λαυρίου, θεωρούνται πεζοδρομημένες δίνοντας στην πλατεία μας την επαφή με τα κτίρια της και το αρχικό της σχήμα που τίνει στο τετράγωνο. Εδώ να σημειωθεί ότι η πρόταση παρόλο που αποδέχεται την πεζοδρόμηση της Πανεπιστημίου, αναφορικά στα νέα σχέδια που έχουν κατατεθεί για την πλατεία, δεν την αντιμετωπίζει ωστόσο ως απόληξη της Πανεπιστημίου με μια αμήχανη εκτροπή της κίνησης της Αγ.Κωνσταντίνου, αλλά ολοκληρώνει δυναμικά αυτή την χειρονομία και πεζοδρομεί την Αγ. Κωνσταντίνου ώστε να τονιστεί η γραμμή και η ευθύτητα της πόλης. Προκύπτει έτσι ο μητροπολιτικός περίπατος που ενώνει την Αθήνα για τον πεζό.

Ο μόνος δρόμος που υπάρχει στην προτασή μου και διατηρείται ως έχει είναι οι άξονες Πειραιώς-Σταδίου και Αθηνάς.

Γ) Τέλος, με βάση τις παραπάνω παραδοχές προχώρησα στον σχεδιασμό της πλατείας δημιουργώντας έναν μεγάλο οριζόντιο άξονα κίνησης. Στα προσχέδια φαίνεται αρκετά ξεκάθαρα όσο και στην τελική κάτοψη ότι η πρόθεση ήταν να δημιουργηθεί ένας χώρος εκ νέου νοηματοδοτημένος και αντιληπτικός. Αρχικά, πρότεινοντας νέες χρήσεις στα εγκαταλημμένα κτίρια, διότι αυτά πρέπει να «ζωντανέψουν» ώστε να λάβει ο δημόσιος αυτός χώρος την απόχρωσή το και στηη συνέχεια, τοποθετώντας ένα αναψυκτήριο στην πλατεία, με το δώμα του να είναι βατό από μια μεγάλη ράμπα και να λειτουργεί ως μπελβεντέρε προς την Ακρόπολη. Η σύνθεση είναι λιτή, περιλαμβάνει κερκίδες και παγκάκια σε κατάλληλο σχηματισμό. Το έδαφος της πλατείας (προτεταμένη κατασκευή) έχει ήδη λάβει μια ελαφρά καμπυλότητα. Επιπλέον, υπάρχει το πρόβλημα της υγρομόνωσης με τον σταθμό κι η τοποθέτηση φυτών πρέπει να γίνει αρκετά προσεκτικά και σε συγκεκριμένα σημεία.Τέλος, σχημάτισα δύο αναδιπλώσεις του εδάφους κοντά σε εισόδους του μετρό, ώστε να αυξάνεται το εσωτερικό ύψος του σταθμού και για να φωτίζεται φυσικά κατά την ημέρα, σε αντίθεση με το βράδυ όπου το φως του σταθμού θα προσθέτει έναν ατμοσφαιρικό φωτισμό στην ίδια την πλατεία. Ο φωτισμός είναι σημαντικό σκηνοθετικό στοιχείο της πλατείας.

Διπλωματικές & Ερευνητικές Εργασίες - Το greekarchitects.gr, προτείνει μια  θεματική ενότητα, στην οποία παρουσιάζονται πτυχιακές ή ερευνητικές εργασίες φοιτητών από σχολές πολυτεχνείων της Ελλάδας και του εξωτερικού. Οι ενδιαφερόμενοι /νες μπορούν να μας στείλουν την διπλωματική τους εργασία.