(142) Αποκατάσταση κι επανάχρηση κτιρίων επί της οδού Κλεισούρας και ενιαία, καθ’ ύψος, προσθήκη.

Φοιτήτρια : Σοφία Παπαφλωράτου
Επιβλέπων καθηγητής: Μιχάλης Νομικός, καθηγητής ΑΠΘ
Σχολή: Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, Πολυτεχνική Σχολή - Τμήμα Αρχιτεκτόνων
Ημερομηνία Παρουσίασης εργασίας: 18 Φεβρουαρίου 2010

Η παρούσα διπλωματική εργασία μελετά το βόρειο μέτωπο της οδού Κλεισούρας στο κέντρο της Θεσσαλονίκης, στην περιοχή της Παναγίας των Χαλκέων, στην παλιά εβραϊκή συνοικία Rogos. Η οδός Κλεισούρας είναι πεζοδρομημένη και η όψη του μετώπου παρουσιάζει μεγάλο ενδιαφέρον γιατί αποτελείται από τέσσερα διατηρητέα νεοκλασικά κτίρια που έχουν χτιστεί στα 1925-1935 και από τρεις πολυκατοικίες που έχουν χτιστεί στα 1965-1972.

Διάγραμμα κτιρίων της οδού Κλεισούρας

Στη γύρω περιοχή, υπάρχουν πολλά νεοκλασικά κτίρια, κυρίως στην οδό Βενιζέλου, τα οποία έχουν αποκατασταθεί και σε μερικά έχουν γίνει προσθήκες καθ΄ύψος. Τα κτίρια της οδού Κλεισούρας μπορούν να αναδειχθούν και να αποτελέσουν τη συνέχεια αυτών της οδού Βενιζέλου.

Τη σημερινή εποχή υπάρχει η τάση να κατασκευάζονται μεμονωμένες προσθήκες επάνω από υφιστάμενα νεοκλασικά κτίρια. Στη μελέτη αυτή, γίνεται προσπάθεια να μελετηθεί το μέτωπο ως ενιαίο, διατηρώντας και αναδεικνύοντας τα παλιά και κάνοντας τέτοιες προσθήκες που να σέβονται τα υφιστάμενα κτίρια και να διαχωρίζουν την ύπαρξη τους από αυτά, ως νέα κτίρια.

Χάρτης κινήσεων. Χαρακτηριστική είναι η διαμπερής κίνηση μέσα στο Οικοδομικό Τετράγωνο μέσω των ακαλύπτων

Κατά τη φάση της ανάλυσης εντοπίζονται τα σημαντικά προβλήματα της περιοχής και γίνεται προσπάθεια αντιμετώπισής τους με τη λύση που προτείνεται.

Το πρώτο πρόβλημα που εντοπίζεται είναι ότι εγκαταλείποντας τα κτίρια του κέντρου, έμμεσα σημαίνει ότι ερημώνει το κέντρο και η ερήμωση αυτή δημιουργεί ζώνες χωρίς χρήση και επικίνδυνες περιοχές. Ένα δεύτερο πρόβλημα που υπάρχει είναι η πυκνή δόμηση του κέντρου της πόλης που σημαίνει μεγάλη πυκνότητα κατοίκων, πολλές θέσεις στάθμευσης και ρύπανση που προκαλούν οι ίδιοι. Η έλλειψη πρασίνου και ανοιχτών χώρων στον αστικό ιστό της πόλης, έρχεται να επιδεινώσει το προηγούμενο πρόβλημα. Έτσι, προτείνεται η εγκατάσταση χρήσεων, τέτοιων ώστε η περιοχή να χρησιμοποιείται τις περισσότερες δυνατές ώρες της ημέρας και της νύχτας, το αραίωμα του αστικού ιστού, η ένταξη πρασίνου σε ακάλυπτους και ημιυπαίθριους χώρους και η χρήση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας.

Διαμήκης τομή κτιρίων

Η πρόταση βασίζεται σε υπόθεση εργασίας. Δηλαδή, αναλαμβάνει ο Δ. Θεσσαλονίκης το εγχείρημα να αποκαταστήσει όλα τα κτίρια για τους ιδιοκτήτες και να κρατήσει όλη την ανοδομή για τον ίδιο. Η χρήση που προτείνεται είναι μια χρήση κοινής ωφέλειας για το κοινό. Δηλαδή πρόκειται για μια σχολή για την εκμάθηση της τέχνης και της επεξεργασίας του χαλκού και της γλυπτικής γενικότερα. Το κτίριο του Ρούμπενς γίνεται μουσείο για την ιστορία της περιοχής και τον τρόπο κατεργασίας του χαλκού.

Κτιριολογικό πρόγραμμα

Οι ακάλυπτοι χώροι του ΟΤ αξιοποιούνται και αναδεικνύουν τα ρωμαϊκά ευρήματα που ενδεχομένως θα έρθουν στο φως από μια μικρή ανασκαφή μέχρι το επίπεδο των υπογείων των κτιρίων. Παράλληλα δημιουργείται μια διαμπερής κίνηση μέσα στο Οικοδομικό Τετράγωνο από τη διέλευση μέσα από τους ακάλυπτος.

 Άποψη προσθήκης από απέναντι κτίριο

Μέσα από τη μελέτη αποκατάστασης κι επανάχρησης των ιστορικών κτιρίων διατηρούνται και αναδεικνύονται τα τυπολογικά και μορφολογικά τους χαρακτηριστικά και η κατασκευαστική τους δομή.

 Άποψη προσθήκης από την οδό Κλεισούρας

Η προσθήκη κινείται με αντιθετική σχέση με τα υποκείμενα κτίρια. Η μορφή διαφοροποιείται σε μια σύγχρονη, μεταλλική, ελαφριά κατασκευή που επικάθεται στην οροφή των ιστορικών κτιρίων.

 Άποψη προσθήκης από την οδό Βενιζέλου

Η προσθήκη γίνεται σε υποχώρηση από το μέτωπο των υφιστάμενων κτιρίων, στο πρώτο επίπεδο, ενώ στο αμέσως επόμενο επίπεδο εμφανίζονται οι όγκοι, που μοιάζουν να αιωρούνται πάνω από τα κτίρια. Αυτό γίνεται με σεβασμό στα υπάρχοντα κτίρια, ώστε η προσθήκη να μην τα "πλακώσει", αλλά και για να τονιστεί η διαφορετική χρονική περίοδος των κατασκευών του μετώπου (σαφής διάκριση παλιού-νέου). Κάτι τέτοιο βέβαια γίνεται αντιληπτό και από τα υλικά που χρησιμοποιούνται στην κάθε κατασκευή.

Άποψη προσθήκης από την οδό Βενιζέλου

Επιπλέον, το νέο κτίριο γίνεται αντιληπτό από τους επισκέπτες της περιοχής μόνο από τα συγκεκριμένα στοιχεία του που προβάλλουν πάνω από τα διατηρητέα κτίρια. Δεν φαίνεται ολόκληρος ο όγκος του από το δρόμο. Έτσι δεν προσβάλλει τα υποκείμενα κτίρια αλλά δίνει στον περαστικό να καταλάβει ότι κάτι διαφορετικό συμβαίνει εκεί ψηλά.

 Άποψη προσθήκης από την οδό Αριστοτέλους

Οι χρήσεις της προσθήκης χωρίζονται σε ιδιωτικού και δημόσιου χαρακτήρα. Ιδιωτικού είναι αυτές που στεγάζουν τις χρήσεις που προορίζονται αποκλειστικά για τη σχολή, δηλαδή αίθουσες διδασκαλίας και γραφεία. Δημόσιου είναι αυτές που μπορούν να χρησιμοποιηθούν από τους μαθητές της σχολής αλλά και από επισκέπτες, δηλαδή η βιβλιοθήκη, ο χώρος έκθεσης και το καφέ.

Άποψη ακάλυπτου χώρου Οικοδομικού Τετραγώνου

Διπλωματικές & Ερευνητικές Εργασίες - Το greekarchitects.gr, προτείνει μια  θεματική ενότητα, στην οποία παρουσιάζονται πτυχιακές ή ερευνητικές εργασίες φοιτητών από σχολές πολυτεχνείων της Ελλάδας και του εξωτερικού. Οι ενδιαφερόμενοι /νες μπορούν να μας στείλουν την διπλωματική τους εργασία.