(166) Διατρέχοντας τον Αστικό Ιστό

Φοιτήτριες: Ιωσαφάτ Αλίκη, Σιτζόγλου Μαρία, Τσιρέκα Δέσποινα
Επιβλέποντες Καθηγητές: Π. Κόκκορης, Κ. Κεβεντσίδης, Π. Νικηφορίδης
Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης, Πολυτεχνική σχολή, Τμήμα Αρχιτεκτόνων Μηχανικών
Ημερομηνία Παρουσίασης: 14/07/2010

Άνω Λαδάδικα Θεσσαλονίκης
_Πρόθεσή μας η δημιουργία ενός εν δυνάμει δημόσιου δικτύου που θα διατρέχει το συμπαγές σώμα του δομημένου ιστού της περιοχής.
_Μια άλλη άποψη για την έννοια του δημόσιου χώρου στη σύγχρονη πόλη. 

Βασικός προβληματισμός της εργασίας αυτής αποτέλεσε η ποιότητα του υφιστάμενου δημόσιου χώρου, καθώς υποβαθμίζεται εξαιτίας της μεγάλης κλίμακας των δομημένων μετώπων, της πυκνής δόμησης, της δυσανάλογης κατανομής της αστικής επιφάνειας σε δημόσια και ιδιωτική και της συσσώρευσης λειτουργιών στο ισόγειο. Παράλληλα, προκύπτει το ερώτημα για τη θέση του δημόσιου χώρου στη δομή της σύγχρονης πόλης, ο οποίος παραμένει στην ισόγεια στάθμη σε αντίθεση με τον ιδιωτικό που αρθρώνεται καθ' ύψος.  Έτσι, στόχος της εργασίας αυτής τίθεται ο επαναπροσδιορισμός του δημόσιου χώρου και η επέκτασή του στο "συν" επίπεδο.

Επιχειρήθηκε, λοιπόν, η εφαρμογή αυτής της ιδέας για το δημόσιο χώρο σε μια περιοχή της Θεσσαλονίκης, τα Άνω Λαδάδικα. Οι χρήσεις γης της περιοχής περιορίζονται σε καταστήματα χονδρικού εμπορίου, κτίρια γραφείων, παλιά εγκαταλελειμμένα κτίρια και αποθήκες. Μια περιοχή στο κέντρο της πόλης, που το ύφος της μεταλλάσσεται διαρκώς μέσα στη μέρα και η καλλιτεχνική δράση στους τόπους της, μετασχηματίζει την ατμόσφαιρά της, διαμορφώνοντας τον ιδιαίτερο χαρακτήρα της. Ο ιδιότυπος αυτός χαρακτήρας σε συνδυασμό με την απουσία κατοικίας στη περιοχή δίνει τη δυνατότητα παρέμβασης, χωρίς να παραβιάζεται η ιδιωτικότητα.

Για την επίτευξη του στόχου αναζητήθηκαν υφιστάμενοι χώροι που θα μπορούσαν να αποκτήσουν δημόσιο χαρακτήρα:

- Χώροι ανενεργοί, περιθωριοποιημένοι, αφανείς, που καταλήγουν να υποβαθμίζονται και να παραμένουν αμέτοχοι στους ρυθμούς της πόλης.
- Χώροι είτε κοινόχρηστοι είτε ιδιωτικοί, ανάμεσα στο συμπαγές σώμα των κτιρίων, που ανοίγονται στο δημόσιο και αποκτούν ανάλογο χαρακτήρα.

Η σύνδεση των χώρων αυτών πραγματοποιήθηκε με μεταλλικές κατασκευές, γέφυρες, κλιμακοστάσια, διαδρόμους και πλατώματα, δημιουργώντας ένα δίκτυο δημόσιας κίνησης σε πολλαπλά επίπεδα. Το δίκτυο αυτό δεν είναι αυτόνομο αλλά ενσωματώνεται στο ήδη υπάρχον με την πεζοδρόμηση τμημάτων του οδικού δικτύου.

ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΟΙ ΧΩΡΟΙ ΠΟΥ ΕΠΙΛΕΧΘΗΚΑΝ

Αδόμητα οικόπεδα: Ως αντιπρόταση στην τάση που επικρατεί για ανοικοδόμηση κάθε διαθέσιμης έκτασης του αστικού ιστού και λόγω της ανάγκης για ελεύθερους χώρους στην ισόγεια στάθμη, τα αδόμητα οικόπεδα επιλέχθηκε να σχεδιαστούν ως πράσινοι χώροι για την πόλη.

Το κτίριο κουφάρι: Ένα διώροφο πέτρινο κτίριο που έχει διατηρηθεί μόνο η περιμετρική τοιχοποιία έδωσε το έναυσμα για τη δημιουργία μιας δημόσιας "προστατευμένης αυλής" για την περιοχή.

Τυφλές όψεις: Οι ανεκμετάλλευτες αυτές επιφάνειες θεωρήθηκαν ως κατακόρυφα οικόπεδα στα οποία αγκυρώνονται διάδρομοι και πλατώματα. Δημιουργείται, λοιπόν, μια κίνηση σε πολλαπλά επίπεδα, που αφήνει ελεύθερο το ισόγειο, ενώ παράλληλα προσφέρει οπτικές φυγές και θέα, ποιότητες που ανακαλύπτονται ξανά ανεβαίνοντας στάθμη μέσα στον αστικό ιστό.

Δώματα: Σύνολο χώρων που συνθέτουν μια νέα αστική επιφάνεια, εκείνη που η ανοικοδόμηση στέρησε στο ισόγειο αλλά  την επέστρεψε στο αστικό τοπίο στην τελική στάθμη του κτισμένου.Χώροι αθέατοι, κοινόχρηστοι, που σήμερα παραμένουν ανενεργοί,  παραλαμβάνουν δημόσιο χαρακτήρα (πλατεία - πάρκο), προσφέροντας ποιότητες που εκλείπουν στους αντίστοιχους χώρους της ισόγειας στάθμης.

Ακάλυπτοι: Χώροι αθέατοι, απαξιωμένοι, με ιδιαίτερη μορφολογία και αμφιλεγόμενη ποιότητα. Ως μέρος του δικτύου, δίνουν τη δυνατότητα στον πεζό να ξεφύγει από τη βουή του δρόμου, να συναντήσει νέα αστικά μέτωπα εισχωρώντας πλέον στο εσωτερικό του δομημένου ανάγοντας τον ακάλυπτο σε κομβικό σημείο της καθημερινής του κίνησης. Παράλληλα, φυτεύοντας την επιφάνειά του δημιουργείται μία εσωτερική, προστατευμένη αυλή για το οικοδομικό τετράγωνο.

Εσωτερικοί κοινόχρηστοι χώροι κτιρίων: Σε κτίρια όπου η διαμόρφωσή τους το επιτρέπει, κλιμακοστάσια, διάδρομοι και στοές παραλαμβάνουν δημόσιο χαρακτήρα για να εξυπηρετήσουν την κατακόρυφη και οριζόντια κίνηση του δικτύου. Η αναγωγή του διαδρόμου σε πεζοδρόμιο αυτόματα  προσδίδει στους γειτονικούς ιδιωτικούς χώρους προνόμια μετώπου πεζοδρομίου ανεβάζοντας την αξία τους, γεγονός που αποτελεί ισχυρό κίνητρο για την αποδοχή της μετατροπής του χαρακτήρα τους. Τα αίθρια των διατηρητέων κτιρίων της περιοχής συμπεριλαμβάνονται επίσης στο δημόσιο αυτό δίκτυο, λόγω της ιδιαίτερης ατμόσφαιρας που αποπνέουν στην εσωτερική δημόσια κίνηση.

Ιδιωτικοί χώροι κτιρίων: Επιλεγμένα τμήματα ιδιωτικών χώρων σε ενδιάμεσες στάθμες κτιρίων, μετατρέπονται σε δημόσιους ημιυπαίθριους χώρους αναμειγνύοντας τις αστικές λειτουργίες στα επάλληλα επίπεδα της πόλης. Στόχος της επιλογής αυτής είναι η  δημιουργία μίας άμεσης σχέσης του ιδιωτικού χώρου με τον δημόσιο, του μέσα με το έξω σε πολλαπλές στάθμες αποκαθιστώντας την ισορροπία μεταξύ τους και επιτυγχάνοντας συνεπώς την παράλληλη εξέλιξή τους και στην κατακόρυφη διεύθυνση.

Ως αποτέλεσμα, προκύπτει ένα δίκτυο - κολλάζ υφιστάμενων χώρων που διατρέχει το συμπαγές σώμα του κτισμένου. Ανακαλύπτεται η κατακόρυφη διεύθυνση στη δημόσια κίνηση, η σύγχρονη αστική πλατεία στο δώμα, το σύγχρονο πάρκο στο φυτεμένο δώμα.

Η τρίτη διάσταση στο αστικό δημόσιο δίκτυο κίνησης του πεζού αναζωογονεί την αδιάφορη εικόνα της σύγχρονης πόλης. Το ισόγειο διατηρεί το ρόλο του ως πεδίο κίνησης οχημάτων και πεζών αλλά λειτουργεί παράλληλα και ως γεννήτρια που πυροδοτεί τις εξελισσόμενες κινήσεις που διατρέχουν κατά μήκος, κατά πλάτος και καθ' ύψος το κτισμένο σώμα της πόλης. Η κλίμακα του καθημερινού αστικού χώρου του ανθρώπου χαμηλώνει, οι νέοι ελεύθεροι ανοιχτοί χώροι της πόλης απελευθερωμένοι πλέον από την πυκνότητα του δομημένου περιβάλλοντος αποπνέουν μια ευχάριστη ατμόσφαιρα, ενώ η αλληλεπίδραση μεταξύ ιδιωτικού και δημόσιου χώρου αποκαθίσταται σε πολλαπλές στάθμες.

Η διπλωματική αυτή, λοιπόν, αποτελεί μία πρόταση για τη διάρθρωση του δημόσιου χώρου σε πολλαπλά επίπεδα είτε σε υφιστάμενο ιστό είτε ως συνθετική αφετηρία για νέο αστικό σχεδιασμό.

Διπλωματικές & Ερευνητικές Εργασίες - Το greekarchitects.gr, προτείνει μια  θεματική ενότητα, στην οποία παρουσιάζονται πτυχιακές ή ερευνητικές εργασίες φοιτητών από σχολές πολυτεχνείων της Ελλάδας και του εξωτερικού. Οι ενδιαφερόμενοι /νες μπορούν να μας στείλουν την διπλωματική τους εργασία.