(217) «Κέντρο ανοιχτής προστασίας παιδιού στο Δροσερό Ξάνθης»

Φοιτητές : Καμενή Δέσποινα - Θαλασσινή, Καραγιαννίδου Ελένη, Μήλια Ιφιγένεια
Τριμελής συμβουλευτική και εξεταστική επιτροπή: Αμερικάνου Ελένη, Επίκ. Καθηγήτρια, Επιβλέπουσα, Εξαρχόπουλος Πάνος - Λουκάς, Επίκ. Καθηγητής, μέλος, Πατρίκιος Γεώργιος, Επίκ. Καθηγητής, μέλος
Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης, Πολυτεχνική Σχολή Ξάνθης
Ημερομηνία υποστήριξης : 22 Οκτωβρίου 2009

Γενική περιγραφή της διπλωματικής
Το Δροσερό αποτελεί έναν οικισμό τσιγγάνων, που βρίσκεται νοτιοανατολικά της Ξάνθης, εδώ και περίπου 70 χρόνια. Χαρακτηρίζεται από μόνιμα κτίσματα, στα οποία κατοικούν 6.000 περίπου τσιγγάνοι.

Η επιλογή του θέματος βασίστηκε στην ελλιπή υποδομή που υπάρχει για τη μόρφωση, τη διαπαιδαγώγηση και την παροχή δυνατοτήτων για δραστηριοποίηση στα παιδιά του οικισμού.

Έτσι επιλέχθηκε ο σχεδιασμός ενός κέντρου ανοιχτής προστασίας, που θα είχε ως στόχο τόσο την μόρφωση των παιδιών μέσα από τη λειτουργία σχολείου, όσο και την διαπαιδαγώγησή τους πάνω σε θέματα καθαριότητας και προσωπικής υγιεινής, ενώ στη συνέχεια εμπλουτίστηκε και με επιπρόσθετες λειτουργίες. Ακόμη, επειδή θεωρήσαμε ότι πρωταρχικό ρόλο στην οργάνωση αυτού του θέματος θα είχαν οι μητέρες των παιδιών, δηλαδή οι γυναίκες του Δροσερού, αποφασίσαμε να συμπεριλάβουμε και εγκαταστάσεις που θα φιλοξενήσουν το Σύλλογο Γυναικών Ρομά Δροσερού «Η Ελπίδα».

Το οικόπεδο, όπου χωροθετείται το θέμα, βρίσκεται στα βορειοδυτικά όρια του οικισμού. Βόρεια γειτνιάζει με γήπεδο ποδοσφαίρου, ενώ νότια και ανατολικά του αναπτύσσεται ο οικισμός.

Το κτιριολογικό πρόγραμμα περιλαμβάνει :

Σχολείο : 1.206 τ.μ.
Βιβλιοθήκη : 729 τ.μ.
Λέσχη σίτισης : 315 τ.μ.
Χώροι υγιεινής : 340 τ.μ.
Προσωρινή φιλοξενία : 180 τ.μ.
Σύλλογος Γυναικών Δροσερού : 90 τ.μ.
Η / Μ : 213 τ.μ.

Σύνολο : 3.073 τ.μ.

Έχοντας υπ' όψιν τις ιδιαιτερότητες και τον τρόπο ζωής της κοινωνικής ομάδας στην οποία αναφερόμασταν, δόθηκε  εξ' αρχής  έμφαση σε ζητήματα όπως οι υπαίθριες εκτονώσεις των λειτουργιών, οι ομαλές προσβάσεις από τον οικισμό στο εσωτερικό των κτιρίων και η μικρή κλίμακα στους χώρους και στα μεγέθη των όγκων.

Το σχολείο βρίσκεται στο βόρειο μέρος του οικοπέδου υποβαθμισμένο κατά 3.6 μέτρα. Η υποβάθμιση του εδάφους έγινε με σκοπό να προστατευθεί ο χώρος του σχολείου χωρίς να χρειαστεί να υψωθεί κάποιο σκληρό όριο, όπως κάγκελα, κ.α. στοιχεία που είναι ξένα στους συγκεκριμένους ανθρώπους. Αποτελείται από τέσσερις μονάδες (τις αίθουσες διδασκαλίας) τοποθετημένες γύρω από έναν κεντρικό, ημιυπαίθριο χώρο, την αυλή-καρδιά του σχολείου. Κάθε αίθουσα (μεγέθους 243 τ.μ. ή 190 τ.μ.) φιλοξενεί μία τάξη, δηλαδή 75 παιδιά και δύναται να χωριστεί σε 3 τμήματα των 25 παιδιών με κινητά πανέλα. Έχοντας στο μυαλό μας ένα ανοιχτό σχολείο οι αίθουσες διαμορφώθηκαν έτσι ώστε να είναι πολυμορφικές, να μπορούν να φιλοξενήσουν πολλές χρήσεις, από μάθημα μέχρι ζωγραφική ή ομαδικό παιχνίδι και εύκολα να αλλάξουν διάταξη και μορφή. Παράλληλα, υπάρχει η δυνατότητα υπαίθριας εκτόνωσης των αιθουσών.

Οι κτιριακοί όγκοι έχουνε σκελετό από οπλισμένο σκυρόδεμα και πλήρωση με τσιμεντόλιθους. Τα υλικά είναι εμφανή. Ταυτόχρονα, ένας μεταλλικός σκελετός διατρέχει όλο το θέμα, δημιουργώντας πορείες, πατάρια εσωτερικά και εξωτερικά των κτιρίων, χώρους στάσεις και παράλληλα αποτελεί στέγαση σε βασικές πορείες αλλά και εισόδους. Στο σχολείο συγκεκριμένα, τα μεταλλικά πατάρια στεγάζουν τις εισόδους των τάξεων και επίσης μπαίνουν μέσα στις αίθουσες δίνοντας έναν επιπλέον χώρο διδασκαλίας. Ακόμη, σε μεγαλύτερο ύψος τα μεταλλικά υποστυλώματα στηρίζουν τη στέγαση της αυλής του σχολείου, που γίνεται με δικτυώματα και πληρώσεις από πανιά και ξύλινες περσίδες. Σε αυτόν το χώρο υπάρχουν μεταλλικές κερκίδες έτσι ώστε να χρησιμοποιείται για μαζικές συγκεντρώσεις. 

Πίσω από αυτό το μεταλλικό αμφιθέατρο και σε άμεση σχέση με την καρδιά του σχολείου βρίσκεται η παιδική βιβλιοθήκη η οποία είναι υπόσκαφη,  αν και ανατολικά έχει μία ελεύθερη όψη, από όπου και γίνεται η εκτόνωση στην δική της, πιο ιδιωτική αυλή. Παράλληλα, υπάρχουνε αναφωτίδες για τον καλύτερο φωτισμό της. Απέναντι από την παιδική βιβλιοθήκη βρίσκεται η βιβλιοθήκη των ενηλίκων και το γραφείο των δασκάλων.

Τα κτίρια της φροντίδας τοποθετήθηκαν στα δυτικά όρια του οικοπέδου, αφήνοντας ελεύθερο υπαίθριο χώρο στα νοτιοανατολικά, από όπου γίνονται και οι προσβάσεις στο θέμα. Η βασική πορεία περνάει μπροστά από τους κτιριακούς όγκους με τα ντους, τα WC, το ιατρείο και τη λέσχη σίτισης και είναι στεγασμένη από το δίκτυο των μεταλλικών παταριών. Κάθε ένας από αυτούς τους χώρους έχει την υπαίθρια εκτόνωσή του και έτσι δημιουργείται ένα αίθριο στα μπάνια και ένα στην τραπεζαρία, ελαφρά στεγασμένα. Στον όροφο των δύο πρώτων όγκων βρίσκονται οι μονάδες προσωρινής φιλοξενίας. Η Λέσχη Γυναικών βρίσκεται στην είσοδο του οικοπέδου, δημιουργώντας ένα φιλτράρισμα. Τέλος, το παρασκευαστήριο της λέσχης σίτισης έχει πρόσβαση σε διαμορφωμένους χώρους φύτευσης (κηπάκια).

Μέσα από την ενασχόληση μας με το θέμα και τη συνθετική διαδικασία ήρθαμε πιο κοντά στον τρόπο ζωής των συγκεκριμένων ανθρώπων και προσπαθήσαμε το θέμα να έχει αναφορές τόσο στην κουλτούρα τους όσο και στις καθημερινές τους συνήθειες. Αυτό επετεύχθη αρχικά, με τη διάσπαση των όγκων, με αποτέλεσμα οι κτιριακοί όγκοι να μοιάζουν σε κλίμακα με τα υπόλοιπα κτίρια του Δροσερού. Παράλληλα, η άμεση σχέση με το «έξω», που προσφέρουν οι υπαίθριες εκτονώσεις όλων των λειτουργιών, η μεταβλητότητα του μεταλλικού σκελετού, τα φυσικά υλικά, τα πανιά ως μέσα ελαφριάς στέγασης, αλλά και το «άνοιγμα» του θέματος προς τον οικισμό, που με τη σταδιακή διαβάθμιση υπαίθριων-ημιυπαίθριων χώρων σε βάζει ομαλά στη καρδιά του, κάνει διακριτική την παρουσία του στο Δροσερό, χωρίς να φαντάζει «ξένο».

Διπλωματικές & Ερευνητικές Εργασίες - Το greekarchitects.gr, προτείνει μια  θεματική ενότητα, στην οποία παρουσιάζονται πτυχιακές ή ερευνητικές εργασίες φοιτητών από σχολές πολυτεχνείων της Ελλάδας και του εξωτερικού. Οι ενδιαφερόμενοι /νες μπορούν να μας στείλουν την διπλωματική τους εργασία.