110.14 Παιδικό χωριό sos στην Αμφιθέα Ιωαννίνων

Φοιτήτριες : Αραμπατζόγλου Αναστασία, Τσιγγίστρα Αικατερίνη
Επιβλέποντες καθηγητές : Μάντζου Πολυξένη, Πατρίκιος Γεώργιος, Θωμάς Νικόλαος
Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης
Ημερομηνία Παράδοσης: Ιούλιος 2014

Στόχος της διπλωματικής είναι ο σχεδιασμός κατοικιών για παιδιά που είναι μόνα τους και χρειάζονται φροντίδα, μέσω του φορέα των παιδικών χωριών sos που λειτουργούν στην Ελλάδα. Ταυτόχρονα εντάσσονται στο κτιριολικό πρόγραμμα διάφορες χρήσεις αναψυχής, οι οποίες μπορούν να χρησιμοποιούν και από άτομα εκτός του χωριού, έτσι ώστε να βοηθήσει την ένταξη του χωριού και κυρίως των παιδιών που μένουν εκεί στην κοινωνία.

 

 

Τα παιδικά χωριά SOS ιδρύθηκαν το 1949, από τον Herman Gmeiner, στην Αυστρία. Προσφέρουν φροντίδα και προστασία σε παιδιά που έχουν απομακρυνθεί από το φυσικό οικογενειακό περιβάλλον τους. Αντίθετα με τα παλιά ορφανοτροφεία, τα παιδικά χωριά SOS αναπαριστούν το πρότυπο της οικογένειας και βοηθούν τα παιδιά να ενταχθούν καλύτερα στην κοινωνία. Το παιδί εκεί ανήκει σε μια οικογένεια, μαθαίνει αξίες, να μοιράζεται ευθύνες και να διαμορφώνει μακροχρόνιες σχέσεις, μεγαλώνει με αγάπη και αποδοχή, με σεβασμό και ασφάλεια.

Η λειτουργία τους βασίζεται στον εθελοντισμό και οι δωρεές είναι το μεγαλύτερο κομμάτι της λειτουργίας τους. Η μητέρα είναι το βασικό μέλος αυτών των χωριών, η οποία έρχεται να καλύψει το μεγάλο συναισθηματικό και ψυχικό κενό που αισθάνεται το παιδί που έμεινε μόνο του. Εκτός από την μητέρα, σημαντικός είναι επίσης ο ρόλος που παίζουν οι θείες και οι εκπαιδευτικοί. Η θεία έχει το δικό της σπίτι μέσα στο χωριό και έρχεται να αντικαταστήσει την μητέρα κάποιας οικογένειας όταν η μητέρα λείπει. Οι εκπαιδευτικοί είναι μόνο άντρες και έρχονται να υποκαταστήσουν το αντρικό πρότυπο του πατέρα μιας οικογένειας. Περνούν εποικοδομητικό χρόνο με τα παιδιά, παίζουν μαζί τους και τα συνοδεύουν σε οποιαδήποτε εξωσχολική τους δραστηριότητα.

 

 

Στην Ελλάδα το πρώτο παιδικό χωριό SOS ιδρύθηκε το 1975, και έως σήμερα υπάρχουν τρία τέτοια χωριά και τοποθετούνται στην Αθήνα, την Θεσσαλονίκη και την Αλεξανδρούπολη. Το 2009 υπήρχε η πρόταση να δοθεί ένα παλιό ίδρυμα στα Ιωάννινα, η παιδόπολη "Αγία Ελένη", για να δημιουργηθεί ένα νέο παιδικό χωρίο αλλά τα σχέδια εγκαταλείφθηκαν. Γι' αυτόν τον λόγο επιλέξαμε να αναζητήσουμε στα Ιωάννινα οικόπεδο για να τοποθετήσουμε την δική μας πρόταση ενός παιδικού χωριού SOS.

Το οικόπεδο που διαλέξαμε βρίσκεται στην Αμφιθέα Ιωαννίνων, 5 χιλιόμετρα μακριά από το κέντρο της πόλης. Το χωριό αποτελείται από περίπου 570 κατοίκους και έχει δημοτικό και νηπιαγωγείο. Βρίσκεται στις παρυφές του χωριού, είναι πάνω σε λόφο με αρκετή κλίση, έχει θέα προς την λίμνη και την πόλη των Ιωαννίνων και η έκτασή του είναι περίπου 17 στρέμματα. Στην πρότασή μας εκτός από την φιλοξενία των παιδιών, έχουμε προσθέσει και χώρους οι οποίοι μπορούν να χρησιμοποιηθούν από άτομα που δεν μένουν στο χωριό SOS, ώστε να μπορέσει να ενταχθεί καλύτερα και να αφομοιωθεί από την κοινωνία ο κοινωνική αυτή προσφορά.

 

 

Στη σύνθεσή μας το έδαφος έπαιξε μεγάλο ρόλο, λόγω της μεγάλης υψομετρικής διαφοράς που υπάρχει στο οικόπεδο.  Αυτή η έντονη υψομετρική μας ήταν η κύρια δυσκολία που έπρεπε να αντιμετωπίσουμε, έτσι ώστε τα κτίρια μεταξύ τους να μην έχουν μεγάλες υψομετρικές διαφορές και να είναι εύκολη και άμεση η μετάβαση από το ένα στο άλλο.

Έχοντας σαν βάση τα χωριά του Ζαγορίου, στο οποίο ανήκει και η περιοχή μελέτης μας, δημιουργήσαμε δύο τύπους κτιρίων. Ο πρώτος τύπος είναι αυτός των δημοσίων κτιρίων, στα κατώτερα επίπεδα του οικοπέδου, τα οποία σε μία τουλάχιστον πλευρά τους είναι χωμένα μέσα στο έδαφος για να παραλαμβάνουν τις υψομετρικές διαφορές και να κάνουν την ανάβαση να φαίνεται πιο ήπια. Έτσι το δώμα τους σε κάποιες περιπτώσεις χρησιμοποιείται και σαν προέκταση των πλατειών. Ο δεύτερος τύπος είναι αυτός των κατοικιών, στα ανώτερα επίπεδα του οικοπέδου, οι οποίες δεν είναι υπόσκαφες, αλλά κάθονται πάνω στο έδαφος και το στέγαστρο τους δίνει την υπόνοια ότι αιωρείται. Έτσι καταφέραμε να ξεχωρίσουν και οπτικά οι λειτουργίες μας αλλά επιτυγχάνουμε και την καλύτερη θέαση όλων των κτιρίων.

 

 

Ο χώρος εισόδου έχει μεγάλη σημασία. Η μετάβαση από το εξωτερικό στο εσωτερικό περιβάλλον πρέπει να είναι ομαλή και αντιληπτή από τον επισκέπτη ή τον ένοικο. Η χρήση σκαλοπατιών κάνει αισθητή την είσοδο στο συγκρότημα. Μια ράμπα μικρής κλίσης δίνει την δυνατότητα ένταξης ΑΜΕΑ στο συγκρότημα, αλλά αποτελεί και μια δευτερεύουσα κίνηση για τα παιδιά που θέλουν να τρέχουν και να παίξουν.

Τα πρώτα κτίρια που συναντάμε είναι τα δημόσια κτίρια, έτσι ώστε να είναι άμεση η πρόσβαση σε αυτά, από άτομα τα οποία δεν διαμένουν στο χωριό sos. Οι μεγάλοι αύλιοι χώροι επιτρέπουν τη συγκέντρωση πολυάριθμων ομάδων έξω από το γυμναστήριο και το αμφιθέατρο για την παρακολούθηση αθλητικών και πολιτιστικών δρωμένων αντίστοιχα, καθώς και ανάπτυξη των εργαστηρίων στον εξωτερικό χώρο. Δώσαμε έμφαση στη σχέση του εσωτερικού με τον υπαίθριο χώρο και τη δυνατότητα ενοποίησης τους. Η αλληλοδιείσδυση αυτή είναι καταλυτική για την αποφυγή αίσθησης εγκλεισμού.

Η είσοδος προς τις κατοικίες γίνεται άμεσα με τη χρήση σκάλας ή έμμεσα μέσω κεκλιμένων επιπέδων και δωμάτων κτιρίων. Η μεγάλη κεκλιμένη αυλή βρίσκεται μεταξύ δημοσίων και ιδιωτικών κτιρίων. Είναι ένας χώρος προσβάσιμος από όλους αποτελεί όμως ένα φίλτρο λίγο πριν την είσοδο στις κατοικίες. Τα παιδιά εδώ μπορούν να παίξουν, να σκαρφαλώσουν στον τοίχο αναρρίχησης, να καθίσουν όλα μαζί στο μεγάλο εξωτερικό αμφιθέατρο, να δημιουργήσουν τις προσωπικές τους γωνιές, να ιδιοποιηθούν και να διαμορφώσουν το χώρο τους.

 

 

Τέλος το μεγάλο στέγαστρο σηματοδοτεί τις κατοικίες. Μια στεγασμένη διαδρομή και στεγασμένοι ανοιχτοί χώροι οδηγούν στις εισόδους των κατοικιών και στις ιδιωτικές αυλές. Τα παιδιά εδώ βρίσκονται στα σπίτια τους, τα οποία είναι προσβάσιμα μόνο από τα μέλη της οικογένειας. Κάθε κατοικία φιλοξενεί 6 παιδιά και την μητέρα τους. Μέσα στην κατοικία συναντάμε 3 επίπεδα. Το χαμηλό επίπεδο φιλοξενεί τους χώρους διημέρευσης, κι από εκεί τα μέλη της οικογένειας έχουν πρόσβαση σε ένα χαμηλότερο επίπεδο (μισό μέτρο χαμηλότερα), το οποίο αποτελεί ένα μικρότερο καθιστικό όπου τα παιδιά μπορούν να αλλάξουν τη διάταξή του προσφέροντας δυνατότητες εναλλακτικής χρησιμοποίησής του. Η σκάλα που οδηγεί στο επάνω επίπεδο είναι πεπλατυσμένη στο πρώτο της κομμάτι με σκοπό να μπορεί να χρησιμοποιηθεί από τα παιδιά ως εναλλακτικό καθιστικό. Σε αυτό το επίπεδο βρίσκονται οι χώροι διανυκτέρευσης καθώς και ένα μικρό καθιστικό το οποίο φιλοξενεί τη θεία τις μέρες που λείπει η μητέρα. Τα παιδιά χωρίζονται σε δυο δωμάτια με βάση το φύλο τους και κάθε δωμάτιο έχει πρόσβαση σε ένα μπάνιο. Οι χώροι του μπάνιου έχουν διασπαστεί έτσι ώστε να μπορούν να το χρησιμοποιούν ταυτόχρονα δυο με τρία παιδιά.

 

 

Και τα δύο βασικά επίπεδα των κατοικιών έχουν πρόσβαση στις πίσω αυλές, οι οποίες επικοινωνούν μεταξύ τους με σκάλες. Τα παιδιά έχουν τη δυνατότητα οικειοποίησης του χώρου και τη δημιουργία προσωπικών γωνιών.

 

 

Διπλωματικές & Ερευνητικές Εργασίες - Το greekarchitects.gr, προτείνει μια  θεματική ενότητα, στην οποία παρουσιάζονται πτυχιακές ή ερευνητικές εργασίες φοιτητών από σχολές πολυτεχνείων της Ελλάδας και του εξωτερικού. Οι ενδιαφερόμενοι /νες μπορούν να μας στείλουν την διπλωματική τους εργασία.