216.14 To νέο έδαφος

Φοιτήτριες: Κοντούδη Μαρία, Τρακάκη Θάλεια
Επιβλέποντες: Γαβρήλου Έβελυν, Πανηγύρης Κωστής
Τμήμα Αρχιτεκτόνων Μηχανικών, Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας
Ημερομηνία υποστήριξης: 9-4-2014

Αντικείμενο της διπλωματικής μας εργασίας αποτελεί η προοπτική εξόδου της Δραπετσώνας προς τη θάλασσα μέσω της δημιουργίας ενός ανοιχτού δημόσιου χώρου μητροπολιτικής εμβέλειας στη θέση του πρώην βιομηχανικού συγκροτήματος Λιπασμάτων.

Η παρούσα διπλωματική εργασία αναφέρεται στην περιοχή Λιπάσματα Δραπετσώνας, μια παράκτια, πρώην βιομηχανική περιοχή η οποία έχει γίνει αντικείμενο πολλών προτάσεων αλλά και αντικείμενο διεκδίκησης ανάμεσα σε κατοίκους και ιδιώτες. Τα Λιπάσματα αποτελούν μέρος της ακτογραμμής της Αττικής, η οποία είναι κατειλλημμένη στο μεγαλύτερο της μέρος από χρήσεις που συνιστούν όριο στη σχέση της πόλης με τη θάλασσα. Αποτελούν επίσης την εκβολή προς τη θάλασσα της Δραπετσώνας, μιας περιοχης με ιδιαίτερα πυκνό ιστό και ελάχιστους ελεύθερους χώρους πρασίνου.

Αντιμετωπίζουμε τα Λιπάσματα ως ένα αστικό κενό, ένα brownfield με μεγάλο ιστορικό βάρος. Επιχειρούμε να σπάσουμε το όριο πόλης-θάλασσας, προτείνοντας ένα ανοιχτό δημόσιο χώρο με τοπική και μητροπολιτική σημασία που δημιουργείται πάνω στα ίχνη της προηγούμενης χρήσης. Η βασική σχεδιαστική μας κατεύθυνση, η άντληση στοιχείων από την πόλη και η προβολη τους πάνω στα ίχνη μιας προηγούμενης χρήσης για τη δημιουργια νέας εκτιμάμε ότι αφορούν το σύνολο της δυτικής ακτογραμμής της Αττικής που βρίσκεται σε διαδικασία αποβιομηχάνισης.

Προκείμένου να αρθεί η συνθήκη του αποκλεισμού κατεδαφίζουμε το τείχος που μεσολαβεί ανάμεσα στη Δραπετσώνα και τα Λιπάσματα.

Αξιοποιούμε ως στοιχείο από την πόλη τη οδό Εθνικής Αντιστάσεως, μια παραφωνία στον ιστό της Δραπετσώνας, η οποία οδηγεί στα Λιπάσματα. Επεκτείνουμε τον άξονα στο οριζόντιο επίπεδο, δημιουργώντας ένα νέο έδαφος, που λειτουργεί ως μηχανισμός ανάγνωσης και ανάδειξης του παλιού εδάφους, προσφέρονας νέες θεάσεις, τόσο του θαυσματικού τοπίου των Λιπασμάτων, όσο και  της Δραπετσώνας. Παράληλα αποτελεί και το ίδιο ένα νέο τοπίο. Πρόκειται για μια προβλήτα περιπάτου που οδηγεί πάνω από τη θάλασσα και σε 700 μέτρα απόσταση από την πόλη.

Σε μια αντιστροφή της εικόνας των λειτουργιών της πόλης, δημιουργείται κάτω από αυτό το νέο έδαφος μια κατασκευή η οποία φιλοξενεί προγραμματικά, δραστηριότητες σχετικές με τον ελεύθερο χρόνο, ενώ κατά μήκος του, τοποθετούνται αφετηρίες καθόδου προς το έδαφος των λιπασμάτων, το οποίο διαμορφώνεται ως πάρκο. Πρόκειται για τέσσερα σημεία από τα οποία κατεβαίνει κανείς μέσω ραμπών. Οι δραστηριότητες που λαμβάνουν χωρα στα επίπεδα αναφέρονται περισσότερο στους κατοίκους της περιοχής ενώ οι κινήσεις σε πάρκο και πλατφόρμα έχουν πιο μητροπολιτικό χαρακτήρα.Στοχεύουμε σε μια διαδικασία επαναπροσδιορισμού, τόσο του δημόσιου χώρου όσο και του χρόνου που αφιερόνεται σε αυτόν και όχι στην κατασκευή ενός πάρκου της Κυριακής ή ενός θεματικού πάρκου.

Η πρώτη κάθοδος οδηγεί απευθείας στο πάρκο, ενώ στις τρεις επόμενες μεσολαβούν επίπεδα δραστηριοτήτων σχετικών με τον ελεύθρο χρόνο. Συνοπτικά στη δεύτερη κάθοδο έχουμε δραστηριότητες σε σχέση με την άσκηση (παιδικό παιχνίδι, γυμναστήριο), στην τρίτη δραστηριότητες σχετικές με την έκφραση και τη δημιουργία (πολυχώρος εκδηλώσεων, εργαστήρια) ενώ στην τέταρτη έχουμε ένα χώρο με ανεξάρτητα δωμάτια απομόνωσης μέσα στο δημόσιο πεδίο και το αρχείο της περιοχής των Λιπασμάτων.

Τα επίπεδα επικοινωνούν μεταξύ τους μέσω δευτερεύουσων ραμπών και επιπέδων συνάντησης και συναναστροφής γύρω από τη διαδικασία της εστίασης.  Οι ράμπες τοποθετούνται εξωτερικά των επιπέδων και οι κολώνες πάνω στο ρυθμό της αλληλουχίας κλειστών ανοιχτών χώρων. Ο τρόπος συγκρότησης της κατασκευής, έχει ως κριτήρια τη δυνατότητα αντίληψης της κίνησης μέσα στα επίπεδα και του μηχανισμού καθόδου από τους χρήστες καθώς και την αμφίπλευρη οπτική επαφή-εποπτία μεταξύ των χρηστών των επιπέδων και του πάρκου.

Για τη δημιουργία του πάρκου αντιμετωπίζουμε το έδαφος των Λιπασμάτων και τα υπολείμματα των εγκαταστάσεων που υπάρχουν σε αυτό ως ένα σύνολο θραυσμάτων ερειπείων που αδυνατούν να συγκροτήσουν την εικόνα της προηγούμενης χρήσης. Διατηρούμε τη δεξαμενή στην είσοδο του πάρκου όπου δημιουργούμε μια πλατεία-εισαγωγικό σημείο, την υψικάμινο ως χαρακτηριστικό δείγμα της προηγούμενης χρήσης που είναι ορατή από μεγάλη απόσταση και το μεταλλικό σκελετό του κτηρίου του υαλουργείου μαζί με τα διασωθέντα από την παραγωγή τμήματα (πατάρια, δεξαμενές κλιβάνων) και το ιχνος του κτηρίου στο έδαφος.

Ισχυριζόμαστε ότι η υπόθεση της διατήρησης της βιομηχανικής κληρονομιάς οφείλει να διαπερνά και να συνομιλεί με το παρόν. Έτσι το αρχείο που τοποθετειται μέσα στην κατασκευή μας λειτουργεί ως χωρική ενότητα με το χώρο του Υαλουργείου, ένα χώρο μνημείο-γλυπτο που θα μπορούσε να πάραλάβει μαζικές χρήσεις (εκδομές, συναυλίες, εκδηλώσεις). Στόχος είναι όχι να αναβιώσουμε ή να διαγράψουμε την προηγούμενη χρήση αλλά να χρησιμοποιήσουμε τα ίχνη της ως εργαλεία ανάγνωσής της.

Η ίδια λογική διέπει τον χειρισμό μας και σε σχέση με το έδαφος. Διατηρούμε τρία επίπεδα σκληρότητας  πάνω στις υπάρχουσες χαράξεις (τσιμέντο, χώμα με χαμηλή βλάστηση που είναι βατό, μεσαία φύτευση-μή βατό). Τοποθετούμε τέσσερις διαδρομές που διασχίζουν το πάρκο και τέμνονται με την κατασκευή στα σημεία καθόδου. Κατά μήκους των διαδρομών φυτεύουμε ψηλά δέντρα για σκίαση, που σηματοδοτούν την ύπαρξη της διαδρομής και δημιουργούμε στάσεις. Η φύτευση αυτή εκτιμούμε ότι θα λειτουργήσει ως αφετηρία εξέλιξης της σημερινής κατάστασης σ΄ ένα πάρκο υψηλού πρασίνου.

Στη διαμόρφωση του τοπίου του πάρκου αυτού, το στοιχείο της φύσης αφήνεται χωρίς περαιτέρω σχεδιασμό να καταλάβει τον χώρο που του αναλογεί. Επιχειρούμε έτσι να δημιουργήσουμε μια αμφίδρομη σχέση όπου τα ανθρωπογενή, τεχνητά στοιχεία της πόλης εφορμούν προς τη φύση, τη θάλασσα και η φύση με τη σειρά της αντεπιτίθεται για να κερδίσει το χαμένο της έδαφος.

Διπλωματικές & Ερευνητικές Εργασίες - Το greekarchitects.gr, προτείνει μια θεματική ενότητα, στην οποία παρουσιάζονται πτυχιακές ή ερευνητικές εργασίες φοιτητών από σχολές πολυτεχνείων της Ελλάδας και του εξωτερικού. Οι ενδιαφερόμενοι /νες μπορούν να μας στείλουν την διπλωματική τους εργασία