158.15 Σχεδιάζοντας στο τετράγωνο

Φοιτήτριες : Παπαγεωργίου-Κούτουλα Ελισάβετ, Παπάδη Θεοδώρα
Επιβλέποντες : Παπαιωάννου Τάσης, Καραδήμας Κώστας
Σύμβουλοι : Μίχα Ειρήνη, Παπαιωάννου Μαρία
Ημερομηνία παρουσίασης : Οκτώβρης 2015

 

Η εργασία μας επικεντρώνεται στον επαναπροσδιορισμό ενός οικοδομικού τετραγώνου στην περιοχή του Γκύζη μέσω μιας συνθετικής ιδέας που υλοποιείται σε δύο επίπεδα. Το πρώτο, είναι η ενοποίηση του ακαλύπτου και το δεύτερο η επανάχρηση τριών εγκαλελειμμένων κτιρίων του οικοδομικού τετραγώνου με κοινωνικές και συλλογικές χρήσεις. Βασικός μας στόχος  υπήρξε όλες οι επεμβάσεις να διέπονται από τις αρχές μίας βιώσιμης και πράσινης αρχιτεκτονικής.

ΑΦΟΡΜΕΣ ΚΑΙ ΣΤΟΧΟΙ

Αφορμή της έρευνας μας υπήρξε το λανθάνον κτιριακό δυναμικό της Αθήνας το οποίο γερνάει και παραμένει αναξοιοποίητο. Έτσι, μελετήσαμε τον τύπο της πολυκατοικίας που συνθέτει την κατεξοχήν εικόνα της πόλης, εντοπίζοντας τα βασικά του προβλήματα όπως οι δυσλειτουργικοί χώροι κατοίκησης , η έλλειψη μεταβατικών χώρων από το δημόσιο στο ιδιωτικό, η έλλειψη επαρκών χώρων εκτόνωσης και ο διασπασμένος ακάλυπτος με αδυναμία πρόσβασης από όλους τους κατοίκους.

Κυρίως όμως λόγω νομοθετικών προβλημάτων όπως το πολύπλοκο ιδιοκτησιακό καθεστώς, καθώς και η αναγκαία μετακίνηση των κατοίκων κατά την διάρκεια πιθανών επεμβάσεων στο εσωτερικό των κτιρίων, οδηγηθήκαμε στην αναγωγή των προβλημάτων της πολυκατοικίας-μονάδας στην κλίμακα του οικοδομικού τετραγώνου-συνόλου ώστε να επιτευχθεί μια συνολική επίλυση.

Στόχοι μας υπήρξαν η διατήρηση της υπάρχουσας κοινωνικής συνοχής με ήπιες επεμβάσεις που αφορούν τους ίδιους τους κατοίκους βελτιώνοντας την ποιότητα ζωής τους καθώς και την εικόνα της πόλης.

ΑΝΑΛΥΣΗ

Επιλέξαμε την Αθήνα, την κατ' εξοχήν πόλη της πολυκατοικίας. Αρχικά ερευνήσαμε το κτιριακό δυναμικό της, διαπιστώνοντας ότι ένα μεγάλο ποσοστό είναι σε θέση να υποστηρίξει νέες χρήσεις. Ακολούθως, αποφασίσαμε να μελετήσουμε την πόλη από το κέντρο προς τα έξω ώστε να δούμε πώς συνυπάρχουν όλες αυτές οι διαφορετικές οικοδομικές φάσεις. Αυτό μας οδήγησε στο 7^ο δημοτικό διαμέρισμα του Δήμου Αθηναίων και ειδικά στην περιοχή του Γκύζη.­­

Γιατί το Γκύζη;Το Γκύζη κατέχει μία στρατηγική θέση, καθώς περιβάλλεται από τους κύριους άξονες της Λ.Αλεξάνδρας, της Κυρίλλου Λουκάρεως και της Νικολάου Γύζη. Χαρακτηρίζεται από ένα μεγάλο εύρος χρονολογιών ανοικοδόμησης, από ένα καλό μικροκλίμα χάρη στους πεζόδρομους με φύτευση και, από το έντονο γεωλογικό ανάγλυφό του, που παράγει ενδιαφέρουσες θεάσεις σε συνδυαμό με την κορυγραμμή των κτιρίων.

Η περιοχή γειτνιάζει με τρεις βασικούς πνεύμονες πρασίνου, το Πεδίον του Άρεως, τον Λυκαβηττό και το λόφο του Στρέφη, ενώ έχει ως κύρια χρήση της την κατοικία, με το τοπικό εμπόριο να είναι μικρής κλίμακας και να συγκεντρώνεται στους κυριότερους δρόμους.

 

 

Περπατώντας στην περιοχή μας κίνησε το ενδιαφέρον η πλατεία Γκύζη και το πάρκο διότι οριοθετούν μια μικρότερη γειτονιά όπου το ανάγλυφο είναι ακόμα πιο έντονο και οι υψομετρικές διαφορές κορυφώνονται. Οι δρόμοι γίνονται σκάλες, πολλά σημεία πεζοδρομούνται και υφαίνεται ένας διαφορετικός ιστός πιο πράσινος. Στη μικρή αυτή περιοχή η κορυφογραμμή των ορόφων ακολουθεί την γραμμή χρονολογικής εξέλιξης των κτιρίων, παράγοντας μια ενδιαφέρουσα τομή.

 

ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΕΠΙΛΟΓΗΣ
Κομμάτι αυτής της περιοχής αποτελεί και το οικοδομικό τετράγωνο που επιλέξαμε στη συμβολή των οδών Βεργοβίτσης, Τσοπανάκου, Δημουλίτσας Πάργας και Αλεξάνδρου Πάλλη. Το τετράγωνο αυτό υπερτερεί των υπολοίπων λόγω του μεγάλου και ενοποιημένου ακαλύπτου, την ύπαρξη διόδων προς αυτόν στο επίπεδο του δρόμου, τη γειτνίαση με το πάρκο και την πλεονεκτική του θέση στο ψηλότερο υψομετρικά σημείο της περιοχής.

 

 

MASTERPLAN
Οι επεμβάσεις μας πραγματοποιούνται σε δύο βασικά επίπεδα, τον ακάλυπτο και τα κτίρια. Στο πρώτο επίπεδο μας απασχόλησε η ενοποίηση του ακαλύπτου και η δημιουργία ενδιάμεσων μεταβατικών χώρων (ιδιωτικές αυλές) μεταξύ του ιδιωτικού (κατοικία) και του «κοινόχρηστου ιδιωτικού» (ακάλυπτος), η εξασφάλιση της δυνατότητας πρόσβασης στον ακάλυπτο από όλους τους κατοίκους του οικοδομικού τετραγώνου, η εξασφάλιση ελεγχόμενης πρόσβασης από το δρόμο και η σύνδεσή του με το δημόσιο, η δημιουργία δραστηριοτήτων απευθυνόμενων σε όλες τις ηλικίες, η διατήρηση και ενίσχυση της υπάρχουσας φύτευσης, καθώς και η αποκατάσταση και εξυγίανση του εδάφους με στόχο τη δημιουργία καλλιεργειών.

 

 

Στο δεύτερο επίπεδο ασχοληθήκαμε με τρία εγκαταλελειμμένα κτίρια στην οδό Δημουλίτσα Πάργας, δημιουργώντας χρήσεις κοινόχρηστου χαρακτήρα για τους κατοίκους του οικοδομικού τετραγώνου, συνδέοντάς τα μεταξύ τους, με τον ακάλυπτο και με την γειτονιά. Η επέμβαση αφορά τη δημιουργία μιας ελαφριάς κατασκευής από ξύλο και μέταλλο, η οποία ακουμπάει πάνω στα τρία κτίρια ενοποιώντας τα και δημιουργεί κινήσεις δύο διευθύνσεων, την οριζόντια και την κατακόρυφη. Η οριζόντια κίνηση οριοθετείται από μία διαδρομή σε δύο επίπεδα διαμέσου των κτιρίων, ενώ η κατακόρυφη αποτελεί κεντρικό κλιμακοστάσιο που καταλήγει σε ένα δοχείο συλλογής βρόχινου νερού, λειτουργώντας ως υδατόπυργος.

Στα πλαίσια της εξοικονόμησης ενέργειας στο οικοδομικό τετράγωνο, επιλέξαμε την φύτευση των δωμάτων των κτιρίων της επέμβασης, τη δημιουργία κατακόρυφων κήπων στις γυμνές μεσοτοιχίες, τη συλλογή και χρήση του βρόχινου νερού στις καλλιέργειες και τη δημιουργία πυρήνα κοινόχρηστων πλυντηρίων.

 

Πιο συγκεκριμένα, οι χρήσεις που τοποθετούνται στα τρία κτίρια έχουν άμεση σχέση με τις χρήσεις του ακαλύπτου και είναι οι εξής: δημιουργική απασχόληση για παιδιά και νέους, χώρος δανειστικής και ανταλλακτικής βιβλιοθήκης, χώρος αποθήκευσης παραγόμενων προιόντων των καλλιεργειών και συλλογική κουζίνα, κοινόχρηστα πλυντήρια, πωλητήριο παραγόμενων προιόντων και εργαστήρια χειροτεχνίας.

 

 

ΕΠΙΛΟΓΟΣ
Μέσω της πρότασης μας θα θέλαμε να οραματιστούμε μια πόλη διαφορετική, πιο πράσινη βασισμένη στις αρχές της συλλογικότητας και της βιωσιμότητας.