ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΕΣ
Συμμετοχες 2016
Τίτλος: Η Γλυφάδα της «θάλασσας»: Ανάπλαση του παραλιακού μετώπου
Σπουδαστής: Επαμεινώνδας Καπετανάκης
Επιβλέπων: Νικόλαος – Ίων Τερζόγλου
Ημερομηνία παρουσίασης: 8-3-2017
Σχολή Αρχιτεκτόνων Μηχανικών Ε.Μ.Π.
Αναμφισβήτητα το πιο προνομιούχο τμήμα μιας παραθαλάσσιας πόλης είναι το παραλιακό της στοιχείο. Τα παραδείγματα των παραθαλάσσιων πόλεων στις οποίες ετέθη το ζήτημα της επαναδιαπραγμάτευσης της σχέσης τους με το υγρό στοιχείο είναι πολλά, ιδίως στο εξωτερικό.
Η Γλυφάδα είναι μία περιοχή, ο χαρακτήρας της οποίας συνδέθηκε με τη θάλασσα, καθ’ όλη τη διάρκεια της ιστορίας της. Στις μέρες μας το παραλιακό μέτωπο του μεγάλου αυτού δήμου παρουσιάζει ποικίλα προβλήματα, με αποτέλεσμα να έχει απολέσει τον αρχικό του χαρακτήρα, και, από κέντρο ζωής και δραστηριοτήτων της περιοχής αυτής και ευρύτερα, να έχει μετατραπεί σε έναν τόπο αδιάφορο και αφιλόξενο για τους κατοίκους του λεκανοπεδίου.
Αντικείμενο της παρούσης είναι η εκπόνηση μίας σειράς προτάσεων ανάπλασης, αφενός μεν για ένα μεγάλο μέρος του παραλιακού μετώπου της Γλυφάδας, αφετέρου δε δια δύο εστιασμένων επεμβάσεων σε σημαντικές τοποθεσίες του παραλιακού χώρου (και πλησίον αυτού). Κύρια κατευθυντήριος του συνόλου της πρότασης είναι η αποκατάσταση των διερρηγμένων σχέσεων αστικού ιστού και θαλάσσιου μετώπου, ενώ ο μακροπρόθεσμος στόχος της όλης μελέτης είναι η τόνωση του χαρακτήρα της περιοχής ως υπερτοπικό κέντρο ναυτικών και θαλάσσιων δραστηριοτήτων.
Αρχικά διενεργήθηκε έρευνα γύρω από την ιστορία της περιοχής, από την οποία προέκυψαν πολύτιμα συμπεράσματα, τα οποία αξιοποιήθηκαν κατά το στάδιο εκπόνησης των προτάσεων.
Η Γλυφάδα αποτελεί τον μεγαλύτερο Δήμο της Νοτιανατολικής Αττικής και έναν από τους πλουσιότερους οικονομικά δήμους της. Σε σχέση με τις γειτονικές της περιοχές η Γλυφάδα είναι προνομιακή γιατί, έχοντας τη μικρότερη σχετικά απόσταση από το κέντρο της Αθήνας, μπορεί και διαθέτει τα ίδια περίπου πλεονεκτήματα με αυτές (υψηλής στάθμης κατοικία, άμεση προσπέλαση στην παραλία) αλλά υπερέχει ως προς αυτές (μεγάλο υπερτοπικό κέντρο που τις εξυπηρετεί).
Η περιοχή της Γλυφάδας άρχισε να αναπτύσσεται στις αρχές του 20ου αιώνα, χάρις στους αθηναίους παραθεριστές που την επισκέπτονταν για τα θαλάσσια λουτρά τους. Αναπτύχθηκε δε ραγδαία στο δεύτερο μισό του 20ου αιώνα, γεγονός που διαφαίνεται ξεκάθαρα μέσα από την ανάλυση της δόμησης στην περιοχή.
Ο Δήμος Γλυφάδας χαρακτηρίζεται από τον μεγάλο αριθμό τουριστικών και αθλητικών υποδομών υπερτοπικής εμβέλειας (τέσσερις μαρίνες τουριστικών σκαφών, οργανωμένες παραλίες, ξενοδοχειακές εγκαταστάσεις, κέντρα αναψυχής, εγκαταστάσεις Γκολφ σημαντικής έκτασης, γήπεδα ποδοσφαίρου-μπάσκετ-τένις, κλειστά γυμναστήρια, κολυμβητήριο). Χαρακτηριστικά σημεία της πόλης είναι επίσης το Γλυπτό Θέατρο «Αιξωνή», ο Άγιος Κωνσταντίνος και το Παλαιό Δημαρχείο.
Ο Δήμος Γλυφάδας, διαθέτει ένα υδάτινο μέτωπο μήκους 5 χιλιομέτρων, το οποίο είναι άμεσα προσβάσιμο, γεγονός που τον καθιστά μοναδικό στην μητροπολιτική Περιοχή της Αθήνας. Τα κύρια χαρακτηριστικά της παραλίας Γλυφάδας είναι η παρουσία των τεσσάρων μαρίνων, τα πέντε τμήματα ελεύθερης παραλίας που βρίσκονται κατά μήκος της, και η παρουσία διαφόρων κέντρων διασκέδασης.
Χρησιμοποιώντας τα θεωρητικά εργαλεία του πολεοδόμου Kevin Lynch, οδηγούμαστε στην προκαταρκτική μας πρόταση για τη διαμόρφωση του παραλιακού μετώπου της Γλυφάδας. Τα 5 στοιχεία που συμβάλουν την αναγνώριση μίας πόλης είναι:
- Οι Διαδρομές (Paths)
Τα «κανάλια» στα οποία ο παρατηρητής κινείται.
- Τα Όρια (Edges):
Γραμμικές διακοπές στη συνέχεια, όρια μεταξύ δύο φάσεων.
- Οι Περιοχές (Districts)
Δισδιάστατοι τομείς της πόλης στους οποίους ο παρατηρητής εισέρχεται και έχουν ένα κοινό αναγνωρίσιμο χαρακτήρα.
- Οι Κόμβοι (Nodes)
Εστιακά σημεία μιας πόλης, κομβικά ή μεταβατικά σημεία, διασταυρώσεις, διακοπές στη μετακίνηση, στιγμές μεταβολής.
- Τα Ορόσημα (Landmarks)
Σημειακά στοιχεία, αναγνωρίσιμα από μακρινή απόσταση, στα οποία δεν έχει πρόσβαση ο παρατηρητής.
Η πρόταση εξειδικεύεται: σε ένα masterplan διαμόρφωσης ενός σημαντικού μέρους του παραλιακού μετώπου της Γλυφάδας, μία πρόταση επανασχεδιασμού των 4 Πλατειών της Γλυφάδας, καθώς και μία προμελέτη ενός συγκροτήματος πολιτιστικού κέντρου για την προστασία της θαλάσσιας ζωής στην περιοχή, που συνοδεύεται από ένα κτίριο που θα στεγάζει το κέντρο διάσωσης θαλασσίων χελωνών του συλλόγου ΑΡΧΕΛΩN.
Βασικά σημεία της πρότασης:
- Δημιουργία ενιαίας πεζοδιαδρομής κατά μήκος του παραλιακού μετώπου, παράλληλα προς την οδό Διαδόχου Παύλου, η οποία ξεκινά από τον αρχαιολογικό χώρο και καταλήγει στο προτεινόμενο κτίριο του Πολιτιστικού Κέντρου για την προστασία των θαλασσίων ειδών.
- Δημιουργία ποδηλατοδρόμου κατά μήκος του παραλιακού μετώπου, παράλληλα προς τον προτεινόμενο πεζόδρομο κατά ένα μεγάλο τμήμα του.
- Δημιουργία στην θέση του περιφραγμένου χώρου πολιτιστικών εκδηλώσεων στην 3η μαρίνα (ο οποίος σήμερα στερείται χρήσης) ενός Πολιτιστικού Κέντρου για την προστασία των θαλασσίων ειδών και την ενημέρωση του κοινού, ο οποίος θα συμβάλλει τα μέγιστα στην ανάδειξη του θαλάσσιου χαρακτήρα της περιοχής.
- Δημιουργία πεζογέφυρας η οποία συνδέει τις πλατείες αγίου Κωνσταντίνου και παλαιού Δημαρχείου, προκειμένου να διευκολυνθεί η διέλευση των πεζών από τις εσωτερικό της πόλης (δεδομένης της ύπαρξης της λεωφόρου Ποσειδώνος) προς το παραλιακό μέτωπο.
Η χάραξη του πεζοδρόμου είναι μία καμπύλη, γενέτειρες της οποίας είναι οι τρεις μαρίνες της Γλυφάδας. Η πεζοδιαδρομή ξεκινάει από τον αρχαιολογικό χώρο, στον οποίο δημιουργείται ένα πλάτωμα (σε ρόλο «κατωφλίου»). Μεταξύ του πεζοδρόμου και του ποδηλατοδρόμου παρεμβάλουμε φύτευση.
Δημιουργούμε τέσσερις υπερυψωμένους και στεγασμένους χώρους στάσης – παρατηρητήρια (belvederes), τα οποία θεωρούμε ότι θα συμβάλλουν στο να μετατραπεί ο χώρος της παραλίας, από ένας μεταβατικός χώρος που είναι σήμερα, σε «δοχείο ζωής».
