Μελέτη του ΕΜΠ για το γεφύρι της Πλάκας

Την 1/2/2015, μετά από έντονες βροχοπτώσεις, κατέρρευσε μεγάλο μέρος του γεφυριού της Πλάκας, το οποίο αποτελεί ένα σημαντικό ιστορικό, πολιτιστικό και τεχνικό μνημείο. (Δείτε αφιέρωμα GRA)

Η πολυτεχνειακή κοινότητα, εκτός του ότι μοιράζεται με όλους τους πολίτες της χώρας το αίσθημα απώλειας, παραμένει πιστή στις παραδόσεις του Ε.Μ.Π για ενεργό δράση στα κοινωνικά και τεχνικά προβλήματα. Έτσι, το Ε.Μ.Π έθεσε από την πρώτη στιγμή το δυναμικό του στην διάθεση των αρμόδιων φορέων, ώστε να επιτευχθεί το γενικό αίτημα της αναστήλωσης του γεφυριού. Πολύ περισσότερο, που ιδιαίτεροι δεσμοί συνδέουν το Ε.Μ.Π. με την Ήπειρο, πατρίδα των Ιδρυτών και μεγάλων Ευεργετών του.

Παρά την εξαιρετικά δυσχερή οικονομική συγκυρία, το Ε.Μ.Π., από την πρώτη στιγμή, δήλωσε ότι θα κινητοποιήσει το σύνολο του δυναμικού του που σχετίζεται με το πρόβλημα, έτσι ώστε να εξασφαλιστεί η μέγιστη τεχνική και επιστημονική βοήθεια. Εξ άλλου, πολλά μέλη του Διδακτικού Προσωπικού του ΕΜΠ, διαφόρων ειδικοτήτων, έχουν ήδη εκφράσει την πρόθεσή τους να προσφέρουν τις επιστημονικές τους γνώσεις για τον σκοπό της αναστήλωσης της γέφυρας. Η εκφρασθείσα επιθυμία της τοπικής κοινωνίας, με την οποία συμφωνεί και το αρμόδιο Υπουργείο Πολιτισμού, είναι η αναστήλωση της γέφυρας στην αρχική-κατά το δυνατόν-μορφή της. Πρόκειται για ένα σύνθετο τεχνικό πρόβλημα (όπως περιγράφεται στην Έκθεση που ακολουθεί), το οποίο απαιτεί την συμβολή και την συνεργασία πολλών επιστημονικών ειδικοτήτων, καθώς και εξειδικευμένων μελετητών. Το Ε.Μ.Π. θα αξιοποιήσει όλες τις δυνατότητές του, προκειμένου να συμβάλει σε όλα τα στάδια μέχρι την ολοκλήρωση της αναστήλωσης του μνημείου.

Το Ε.Μ.Π. θα συμβάλει στην υπόθεση της αναστήλωσης του γεφυριού, προσφέροντας τεχνογνωσία και εξειδικευμένη γνώση. Το Ε.Μ.Π., επίσης, διαισθανόμενο τη διάθεση προσφοράς της ελληνικής κοινωνίας και ιδιαίτερα την ελληνικής νεολαίας στην υπόθεση της αναστήλωσης του γεφυριού της Πλάκας διερευνά τρόπους ανάπτυξης ενός σημαντικού κινήματος εθελοντών, που θα «βάλουν πλάτη». Κάτι τέτοιο έχει μεγάλη ποιοτική σημασία, πέραν της πρακτικής. Ένα δημόσιο αγαθό, όπως η παραδοσιακή αρχιτεκτονική, προστατεύεται ουσιαστικά μόνο όταν γίνεται υπόθεση των πολλών.

Το Ε.Μ.Π. με ενθουσιασμό και βαθειά αίσθηση ευθύνης θα συμβάλει, στο μέτρο των δυνατοτήτων του και συνεργαζόμενο με όλους τους αρμόδιους φορείς, για να τελεσφορήσει η προσπάθεια να αναστηλωθεί η γέφυρα, όπως της πρέπει και σύντομα στην θέση της. Βεβαίως, η συνολική οργάνωση της προσπάθειας, καθώς και η εξασφάλιση των απαραίτητων πόρων-δεδομένης μάλιστα της αρνητικής οικονομικής συγκυρίας-, υπερβαίνει και την αρμοδιότητα και τις δυνατότητες του ΕΜΠ. Πιστεύουμε ότι είναι επείγουσα ανάγκη αυτά τα θέματα να ρυθμιστούν, ώστε να επιτευχθεί η αναστήλωση της γέφυρας με τον πιο έγκυρο τρόπο και στο συντομότερο δυνατό χρονικό διάστημα.

Το κείμενο που ακολουθεί αποτελεί Πρόδρομη Έκθεση που συντάχθηκε από τα Μέλη της Ομάδας Εμπειρογνωμόνων του Ε. Μ. Πολυτεχνείου που δημιουργήθηκε με πρωτοβουλία του Πρύτανη ΕΜΠ για παροχή εξειδικευμένης τεχνικής γνώσης σε σχέση με το παραδοσιακό λιθόκτιστο γεφύρι της Πλάκας που κατέρρευσε την 1.2.2015 και αποτελείται από τους :

1. Ι. Γκόλια, Καθηγητή Σχολής Πολιτικών Μηχανικών, Πρύτανη ΕΜΠ,

2. Μανόλη Κορρέ, Καθηγητή της Σχολής Αρχιτεκτόνων Μηχανικών,

3. Ελισάβετ Βιντζηλαίου, Καθηγήτρια της Σχολής Πολιτικών Μηχανικών,

4. Δημήτρη Καλιαμπάκο, Καθηγητή της Σχολής Μηχανικών Μεταλλείων-Μεταλλουργών,

5. Μιχάλη Καββαδά, Αναπλ. Καθηγητή της Σχολής Πολιτικών Μηχανικών.

Η Ομάδα Εμπειρογνωμόνων του Ε. Μ. Πολυτεχνείου πραγματοποίησε αυτοψία στην θέση του έργου στις 5.2.2015, με σκοπό την διαπίστωση των επιτόπου συνθηκών της γέφυρας μετά την κατάρρευσή της και την διατύπωση προτάσεων για την δυνατότητα και τον πλέον πρόσφορο τρόπο αποκατάστασής της. Αποτέλεσμα της αυτοψίας αποτελεί η παρούσα Πρόδρομη Έκθεση, στην οποία περιλαμβάνεται και μια προκαταρκτική προσπάθεια των μελών της Ομάδας να κατανοήσουν τον μηχανισμό με τον οποίο κατέρρευσε η γέφυρα. Θεωρείται απαραίτητο να διευκρινισθεί εδώ ότι η παρούσα έκθεση δεν αποτελεί, επ' ουδενί, αιτιολογική έκθεση για την κατάρρευση του γεφυριού. Για να επιτευχθεί αξιόπιστη ερμηνεία της κατάρρευσης, απαιτούνται τεχνικά στοιχεία πολλών επιστημονικών ειδικοτήτων, τα οποία ελπίζεται ότι θα αποκτηθούν κατά την διάρκεια των εργασιών τεκμηρίωσης της γέφυρας και του περιβάλλοντός της. Σε κάθε περίπτωση, κατά την πεποίθηση των μελών της ομάδας, η διερεύνηση των αιτίων της κατάρρευσης είναι πολύ σημαντική διότι θα συμβάλει στην κατανόηση των συνθηκών τις οποίες αντιμετωπίζουν πολλές ιστορικές γέφυρες και, επομένως, στην προστασία τους έναντι ακραίων καιρικών συνθηκών, όπως αυτές τις οποίες αντιμετώπισε η γέφυρα της Πλάκας.

Επίσης, κατά την ομάδα των εμπειρογνωμόνων του ΕΜΠ, η μελέτη της γέφυρας της Πλάκας, προσφέρει και μιαν άλλη δυνατότητα, η οποία πρέπει να αξιοποιηθεί, ώστε να αποτελέσει μέρος της εκπαίδευσης Μηχανικών και Τεχνιτών και να συμβάλει και στην αναστήλωση του γεφυριού της Πλάκας και στην προστασία όλων των ιστορικών γεφυρών της χώρας. Πρόκειται για την μελέτη των παραδοσιακών τεχνικών, με τις οποίες κατασκευάζονταν τα λιθόκτιστα γεφύρια. Για την επισήμανση της δυνατότητας αυτής και την ενίσχυσή της, η έκθεση συμπεριλαμβάνει σημαντικό υλικό (στο Κεφάλαιο 2), προϊόν της αυτοψίας της 05/02/15.

Τα τεχνικά χαρακτηριστικά της γέφυρας

Η γέφυρα, στέκει σε σημείο 86,5 χλμ από την εκβολή του ποταμού (μέτρηση μήκους ιστορικής κοίτης, μη λαμβανομένης υπ' όψιν της τεχνητής λίμνης), με υψόμετρο περίπου +250. Στην θέση αυτή η κλίση του ποταμού είναι ιδιαιτέρως ισχυρή ( ~7:1000), ενώ έως την τεχνητή λίμνη, 25 χλμ. Κατάντη, είναι ~5:1000. Βάσει πληροφοριών των εντοπίων, ιχνών επί των οχθών, αλλά και της υψηλής θέσεως του δυτικού ανακουφιστικού τόξου, χρησιμοποιουμένης ως ένδειξης, η μεταξύ ελαχίστου και μεγίστου διαφορά στάθμης είναι της τάξεως των 6 μέτρων. Τούτο δεν εκφράζετο επαρκώς στο υδρόμετρο στάθμης που ήταν στερεωμένο στο ανατολικό μεσόβαθρο. Δεδομένης της ισχυρής κλίσης ροής (~0,7%) και της μεγάλης ανύψωσης της στάθμης, η ταχύτητα του ποταμού μπορεί εύκολα να υπερβαίνει τα 20 χλμ/ώρα.

Εκτεινόμενη καθέτως προς τον άξονα της κοίτης, η γέφυρα έχει κατεύθυνση από Α προς Δ ή ακριβέστερα ΔΝΔ (δυτικονοτιοδυτική, αποκλίνουσα από τον ΑΔ άξονα κατά ~22ο, οπότε : 270 ο -22 ο =248 ο) Στην θέση της γέφυρας η κοίτη φαίνεται σχεδόν ευθεία, στην πραγματικότητα όμως παρουσιάζει ελαφρά αριστερή στροφή με ακτίνα καμπυλότητος περίπου 1,5 χλμ, εξ αιτίας της οποίας, συντελούντος και του εδάφους, η κοίτη βαθύνεται δεξιά του μέσου και καλύπτεται από φερτές ύλες αριστερά αυτού. Το προς γεφύρωση πλάτος είναι περίπου 50μ κατά μέσον όρο. Η γέφυρα μονότοξη, ανοίγματος 40μ, με δύο ανακουφιστικά τοξωτά ανοίγματα πλάτους ~6.5μ το ανατολικό και ~5μ το δυτικό, έχει μήκος περίπου 70μ και πλάτος ~4μ στα βάθρα, μειούμενο σε ~3.5μ, στο άνω μέρος. Παρόμοια διαφορά υπήρχε και στο μέτωπο των μεσοβάθρων...