Νέοι τύποι λαμπτήρων

Οι νέες πηγές φωτισμού σε συνδυασμό με τις σύγχρονες ψηφιακές τεχνολογίες, προσφέρουν στους επαγγελματίες μελετητές αρχιτεκτονικού φωτισμού ένα δυναμικό εργαλείο για τη δημιουργία μοναδικών φωτιστικών αποτελεσμάτων. Επιπλέον εξασφαλίζει εγκαταστάσεις φωτισμού όπου οι φωτεινές πήγες και τα φωτιστικά έχουν μικρό μέγεθος, μεγάλη διάρκεια ζωής, χαμηλή κατανάλωση ενέργειας και ως εκ τούτου χαμηλό κόστος συντήρησης. Επιπλέον, με δεδομένο το συμπαγές τους μέγεθος και  την ευελιξία στο σχήμα τους, μπορούν διακριτικά να ενσωματωθούν στην αρχιτεκτονική ενός κτιρίου όπως για παράδειγμα σε προσόψεις ή να χρησιμοποιηθούν για το φωτισμό μεγάλων γυάλινων επιφανειών.

Οι ιδιαίτερες ανάγκες φωτισμού του κάθε εσωτερικού ή εξωτερικού χώρου καθώς και η προτεραιότητα που δίνεται στην κάλυψη των αναγκών αυτών, καθορίζουν κάθε φορά την απόφαση για την επιλογή του κατάλληλου λαμπτήρα. Σε πολλές περιπτώσεις οι ανάγκες αυτές μπορεί να είναι αλληλοσυγκρουόμενες, όπως για παράδειγμα στις κατοικίες όπου ο κλασσικός λαμπτήρας πυράκτωσης, με ηλικία επάνω από 100 ετών, παραμένει η πιο διαδεδομένη πηγή οικιακού φωτισμού εξαιτίας της ζεστασιάς του  φωτός που εκπέμπει, παρά το γεγονός ότι είναι σημαντικά ενεργοβόρος αφού ένα μικρό μόνο ποσοστό της ενέργειας μετατρέπεται σε φως και έχει σχετικά μικρή διάρκεια ζωής. Μεταξύ των συγκρουόμενων αναγκών για τη δημιουργία μιας ζεστής, οικείας ατμόσφαιρας και της εξοικονόμησης ενέργειας, θα πρέπει να επιλέγει  εκείνη που είναι καθοριστική για την ποιότητα που χώρου που είναι επιθυμητό να δημιουργηθεί. Αντίστοιχα στο χώρο των καταστημάτων, η σωστή απόδοση των χρωμάτων είναι το κεντρικό θέμα σε κάθε μελέτη φωτισμού, αφού είναι ιδιαίτερα σημαντική για την ουσιαστική προβολή των εμπορευμάτων. Το γεγονός αυτό περιορίζει τις επιλογές του μελετητή όσον αφορά τις πηγές φωτισμού, στους λαμπτήρες αλογόνου χαμηλής τάσης ή τάσης δικτύου, στους λαμπτήρες μεταλλικών ατμών με κεραμικούς καυστήρες και στους συμπαγείς λαμπτήρες φθορισμού που διαθέτουν πολύ υψηλό δείκτη χρωματικής απόδοσης, αποδίδουν δηλαδή σωστά τα χρώματα των εμπορευμάτων.

Λαμπτήρες εκκένωσης : Περίσσοτερο φως όπου χρειάζεται

Οι λαμπτήρες εκκένωσης είναι λαμπτήρες υψηλής απόδοσης (τυπικά 80-120 lm/W) και για την έναυση και λειτουργία τους απαιτούνται ειδικά όργανα (πυκνωτής, πηνίο, εναυστήρας). Διατίθενται σε χαμηλή ισχύ κυρίως για χώρους καταστημάτων, εμπορικών κέντρων, γραφείων και σε μεγάλη ισχύ για τον εξωτερικό φωτισμό προσόψεων, βιομηχανικών χώρων, δρόμων και γηπέδων.

Οι νέοι λαμπτήρες μεταλλικών ατμών με κεραμικό καυστήρα HIT-CRI (φώτο 03 - 04), είναι ιδιαίτερα συμπαγείς και εκπέμπουν ένα λαμπερό φως που παραμένει ομοιόμορφο σε όλη τη διάρκεια ζωής τους. Οι νέοι κεραμικοί σωλήνες εκκένωσης επιτρέπουν την ανάπτυξη υψηλότερης θερμοκρασίας από εκείνη των σωλήνων εκκένωσης με χαλαζία (quartz). Ο αριθμός των μεταλλικών ιόντων που παράγουν φως στο τόξο μπορεί έτσι να αυξηθεί για την επίτευξη ενός καλύτερου φάσματος.  Η  εξαιρετική φωτεινότητα, η χαμηλή εκπομπή θερμότητας, η καλή χρωματική κατανομή και η σταθερότητα χρώματος κάνουν τους λαμπτήρες αυτούς την ιδανική επιλογή για τον υψηλής ποιότητας φωτισμό  βιτρινών και καταστημάτων. Το θερμό λευκό χρώμα τους μπορεί να συνδυαστεί αρμονικά με το φως των λαμπτήρων αλογονου. Για εφαρμογές αρχιτεκτονικού φωτισμού όπου απαιτείται η ανάδειξη συγκεκριμένων αντικειμένων ή επιφανειών (για παράδειγμα εμπορευμάτων σε βιτρίνες καταστημάτων) η χρήση των λαμπτήρων μεταλλικών ατμών με κεραμικό καυστήρα και ενσωματωμένο ανακλαστήρα τύπου HI-PAR (φώτο 05), εξασφαλίζει τον εύκολο και ακριβή έλεγχο της φωτεινής δέσμης.  Οι λαμπτήρες αυτοί είναι διαθέσιμοι σε διαμέτρους 65 και 97 χιλιοστών (PAR 20 και 30),  στα 35 και 70W και προσφέρουν επιλογή από στενή έως ευρεία δέσμη φωτός (10^ο - 30^ο). 

Ο μικρότερος λαμπτήρας μεταλλικών ατμών με κεραμικό καυστήρα που είναι σήμερα διαθέσιμος με την  ονομασία Mini CDM-Tm (φώτο 06) έχει ισχύ 20W και έχει σχεδιαστεί για την αντικατάσταση των λαμπτήρων αλογόνου χαμηλής τάσης τύπου μινι-κάψουλας με κάλυκα GY6,5. Οι εξαιρετικά μικρές διαστάσεις τόσο του λαμπτήρα (11Χ44 σε χιλ.) όσο και του συστήματος έναυσης του (30Χ43Χ97 σε χιλ.) κάνουν τη χρήση του ιδανική σε εφαρμογές φωτισμού καταστημάτων, ξενοδοχείων και λοιπών επαγγελματικών χώρων όπου απαιτείται η χρήση φωτεινών πηγών μικρού μεγέθους, υψηλής φωτιστικής απόδοσης, μεγάλης διάρκειας ζωής, χαμηλότερης κατανάλωσης ενέργειας και μικρότερης εκπομπής θερμότητας.

Ο νέος λαμπτήρας CDM-R111 (φώτο 07) αποτελεί ίσως την πιο ενδιαφέρουσα εξέλιξη στους λαμπτήρες μεταλλικών ατμών με κεραμικό καυστήρα και ενσωματωμένο ανακλαστήρα των τελευταίων ετών. Ο λαμπτήρας αυτός προσφέρει ακριβή έλεγχο της φωτεινής δέσμης και προορίζεται να αντικαταστήσει τον λαμπτήρα χαμηλής τάσης αλογόνου AR111, ο οποίος αποτελεί την πλέον διαδεδομένη λύση για το φωτισμό βιτρινών, καταστημάτων, ξενοδοχείων και εμπορικών κέντρων. Η επιλογή από διαθέσιμες δέσμες φωτός (10^ο,24^ο και 40^ο) και η υψηλή φωτιστική απόδοση σε συνδυασμό με τη χαμηλή κατανάλωση  ενέργειας και τη μεγάλη διάρκεια ζωής, εξασφαλίζουν ένα εξαιρετικό πακέτο πλεονεκτημάτων που μπορεί να αξιοποιηθεί σε κάθε εφαρμογή επαγγελματικού φωτισμού. Ο λαμπτήρας έχει ισχύ 35W, διάμετρο 111 χιλ. και συνολικό ύψος 95 χιλ. και διαθέτει ειδικό αντιθαμβωτικό εξάρτημα ενσωματωμένο στον ανακλαστήρα του. Η χρήση του νέου αυτού λαμπτήρα περιορίζεται μόνο από το γεγονός ότι ως λαμπτήρας εκκένωσης δεν μπορεί να φωτορυθμιστεί.

Ένας νέος λαμπτήρας μεταλλικών ατμών με τεχνολογία quartz και ονομασία Britespot Hi-Par16 (φώτο 09) μπορεί στο κοντινό μέλλον να αντικαταστήσει τον γνωστό λαμπτήρα αλογόνου χαμηλής τάσης με ανακλαστήρα τύπου MR16, εξαιτίας της εξαιρετικά μικρής τους διάστασης (διάμετρος 51 χιλιοστά). Ο λαμπτήρας αυτός συνδυάζει την υψηλή απόδοση των λαμπτήρων μεταλλικών ατμών με το συμπαγές μέγεθος των λαμπτήρων αλογονου με ανακλαστήρα 50 χιλιοστών. Αυτός ο μοναδικός συνδυασμός είναι δυνατός χάρη σε μια σειρά αξιοσημείωτες τεχνολογικές πρωτοπορίες. Η σμίκρυνση σε μορφή MR16/50 χιλ. δεν ήταν εφικτή μέχρι σήμερα με την υπάρχουσα τεχνολογία κεραμικού καυστήρα. Στον λαμπτήρα Britespot όμως, ο καυστήρας τοποθετείται απευθείας μέσα στον ανακλαστήρα και έτσι το σχήμα και το πάχος των τοιχωμάτων του σε συνδυασμό με το ανοικτό γυάλινο κάλυμμα εμποδίζουν την απώλεια των χημικών του καυστήρα. Το αποτέλεσμα είναι η εκπομπή φωτός με υψηλό δείκτη απόδοσης χρωμάτων (Ra 90) και σταθερή θερμοκρασία χρώματος (3000Κ) καθόλη τη διάρκεια ζωής του λαμπτήρα. Η ζεστή θερμοκρασία χρώματος καθιστά των λαμπτήρα κατάλληλο για χρήση σε καταστήματα, εστιατόρια, ξενοδοχεία, χώρους υποδοχής και εκθέσεων. Ο κυψελωτος πρόσθιος φακός του λαμπτήρα εξασφαλίζει την ομοιόμορφη θερμοκρασία χρώματος και κατανομή φωτεινών εντάσεων και επιτρέπει τη χρήση του σε ανοικτά φωτιστικά σώματα. Ο λαμπτήρας έχει φωτιστική απόδοση 65Lm/W δηλαδή σχεδόν τρεις φορές μεγαλύτερη από τον αντίστοιχο λαμπτήρα αλογονου 12V/MR16 γεγονός που σε συνδυασμό με τη σχετικά ικανοποιητική διάρκεια ζωής του (6,000 ώρες) τον καθιστά ως ιδανική επιλογή για οικονομικές εφαρμογές εσωτερικού φωτισμού όπου απαιτείται υψηλή στάθμη φωτισμού. Ο λαμπτήρας απορροφά όλη σχεδόν την ακτινοβολία UVA και UVC και εμποδίζει την αποχρωμάτιση αντικειμένων ευαίσθητων στο φως.

Θεόδωρος Δ Κοντορήγας MBA MSc PLDA SLL
Θ. Κοντορήγας και Συνεργάτες Αρχιτέκτονες Φωτισμού 

Λεζάντες φωτογραφικού υλικού : Osram, Philips, Simes.