Το μέλλον των οικιακών συστημάτων διαχείρισης φωτισμού (Μέρος Β’)

Η επιτακτική ανάγκη εξοικονόμησης ενέργειας και η αδυναμία εκπλήρωσης των σύγχρονων απαιτήσεων από συμβατικές ηλεκτρολογικές εγκαταστάσεις, οδήγησαν στη σχεδιάση και παραγωγή ειδικά εξελιγμένων αυτοματοποιημένων συστημάτων διαχείρισης φωτισμού με νέες αυξημένες δυνατότητες. Η τεχνολογική ανάπτυξη κάνει δυνατή την ενσωμάτωση των βασικών λειτουργιών κάθε συστήματος διαχείρισης φωτισμού σε μεγαλύτερα και πιο ευέλικτα συστήματα. Αυτο έχει σαν αποτελέσμα σημαντικά διευρυμένες ευκαιρίες για εξοικονόμηση ενέργειας, ευέλιξία, αξιοπιστία και συμβατότητα μεταξύ συσκευών από διαφορετικούς κατασκευαστές.

Η κατάρτιση των προδιαγραφών ενός οικιακού συστήματος ελέγχου φωτισμού που υποστηρίζει τους σκοπούς και στόχους της επαγγελματικής (και ανεξάρτητης από πωλήσεις εξοπλισμού) μελέτης φωτισμού, αποτελεί σημαντικό παρόγοντα στη διαδικασία σχεδιασμού του εσωτερικού και εξωτερικού περιβάλλοντος της σύγχρονης κατοικίας. Το μέλλον των συστημάτων οικιακού αυτοματισμού συνδέεται με τη συνεχή εξέλιξη των οικιακών δικτύων, η οποία βασίζεται στο συνδυασμό πολύ διαφορετικών προίόντων και τεχνικών και λαμβάνει υπόψη παράγοντες που σχετίζονται με την τεχνολογία, την οικονομία, την τυποποίηση, τη νομοθεσία και κυριώς με τον ανθρώπινο παράγοντα.

Τύποι συστημάτων

Ένα ολοκληρωμένο σύστημα ελέγχου του εσωτερικού και του εξωτερικού φωτισμού σε μια κατοικία περιλαμβάνει τον κύριο ελεγκτή (κεντρικός επεξεργαστής που εκτελεί όλα τα προγράμματα, διαθέτει αναβαθμισμένη μνήμη και διατηρεί τον προγραμματισμό του ακόμα και σε περίπτωση διακοπής ρεύματος), ελεγκτές 'σκηνών' φωτισμού (συνήθως ανά δωμάτιο ή ζώνη ελέγχου), μονάδες ρεοστατών με ασφάλεια (οδηγούν όλα τα ρυθμιζόμενα φορτία όπως λαμπτήρες πυράκτωσης, αλογόνου, ψυχράς καθόδου, λαμπτήρες φθορισμού) και προσφέρει τη δυνατότητα τηλεχειρισμού μέσω δέκτη υπερύθρων, ενώ μπορεί να περιλαμβάνει κατά περίπτωση αισθητήρες ανιχνευσης κίνησης / παρουσίας και άλλες σχετικές συσκευές όπως φωτοαισθητήρες, θερμοστάτες καθώς και διασυνδέσεις χαμηλής τάσης για την ενοποίηση του φωτισμού με άλλα ηλεκτρονικά συστήματα. Ο έλεγχος ενός οικιακού συστήματος διαχείρισης φωτισμού μπορεί να γίνει μέσω ενός απλού πληκτρολογίου με το οποίο μπορούν να ενεργοποιηθούν μέχρι 99 λειτουργίες, πατώντας απλά ένα πλήκτρο. Μια μεγάλη ποικιλία σχεδίων, υλικών και χρωμάτων εξασφαλίζει την αρμόνικη ενσωμάτωση του πληκτρολογίου στο ύφος του συγκεκριμένου χώρου. Οι οθόνες αφής μπορεί να είναι από μονόχρωμες έως έγχρωμες, με ή χωρίς βίντεο. Η οθόνη αφής που ενεργοποιείται με εικονίδια και εικόνες, είναι πολύ λειτουργική και εξαιρετικά φιλική προς το χρήστη. Η λειτουργία της είναι σαν το παιχνίδι ενός μικρού παιδιού, ενώ προσφέρει απαριόριστες δυνατότητες: μια ενιαία οθόνη αφής έχει τη δυνατότητα να επιτύχει 99 ταυτόχρονες ενέργειες. Η νές σειρά οθονών αφής περιλαμβάνει τη δυνατότητα τηλεοπτικής λειτουργίας και προβολής video. Αυτό σημαίνει ότι για παράδειγμα οι γονείς μπορούν να παρακολουθούν τα παιδιά τους όταν αυτά παίζουν στον κήπο ή στην πισίνα.

Τα αυτοματοποιημένα συστήματα διαχείρισης φωτισμού μπορεί να είναι ενσύρματα ή ασύρματα.Τα ενσύρματα συστήματα περιλαμβάνουν ένα κεντρικό πάνελ ελέγχου με καλωδίωση χαμηλής τάσης για τη σύνδεση των διαφόρων περιφερειακών συσκευών σε όλο το σπίτι. Τα ασύρματα συστήματα μπορούν να βασισθούν στην ύπαρξη κεντρικών εξαρτημάτων ελέγχου ή σε συνδυασμούς διακοπτών, ρεοστατών και ελεγκτών σκηνών φωτισμού, που είναι συνδεδεμένα ενσύρματα αλλά επικοινωνούν ασύρματα μεταξύ τους. Στα ασύρματα συστήματα, οι εντολές στέλνονται είτε μέσω ραδιοσυχνοτήτων είτε μέσω των γραμμών φορτίου. Σεγενικές γραμμές τα ενσύρματα συστήματα πρέπει να συνδέονται με επιπλεον καλωδίωση χαμηλής τάσης για την εκπομπη και λήψη των εντολών, ενώ τα ασύρματα συστήματα μπορούν να επικοινωνούν ασύρματα ή μέσω των υπαρχόντων ηλεκτρικών γραμμών. Και στους δυο τύπους συστημάτων, ο χρόνος από τη στιγμή που ο χρήστης του χώρου πατήσει το κουμπί ελέγχου και της ανταπόκρισης του φωτισμού στη συσγκεκριμένη εντολή είναι μικρότερο των 150 χιλιοστών του δευτερολέπτου.

Εκείνο που θα πρέπει να τονισθεί είναι ότι το καλύτερο σύστημα θα καθορισθεί από τις ανάγκες των ιδιοκτητών που καλείται να καλύψει, τον προυπολογισμό και την ηλικία της κατοικίας. Τα ασύρματα συστήματα προσφέρουν σήμερα πλεονεκτήματα σε περιπτώσεις ανακατασκευής ή ανακαίνισης της κατοικίας, αφού περιορίζουν το κόστος και τη σχετική δυσκολία μιας νέας συμβατικής ηλεκτρολογικής εγκατάστασης.

Το μέλλον

Το μέλλον των συστημάτων διαχείρισης του φωτισμού στις κατοικίες συνδέεται άμεσα με τις γενικότερες εξελίξεις στα συστήματα αυτοματισμού κατοικιών και κυρίως με τα ακόλουθα:

• Το βαθμό ενσωμάτωσης των συστημάτων διαχείρισης φωτισμού στα μεγαλύτερα συστήματα οικιακών αυτοματισμών
  
  Όλοι οι σύγχρονοι αυτοματισμοί μιας κατοικίας όπως τα συστήματα πληροφορικής υψηλών ταχυτήτων, video, ασφάλεια θα πρέπει να ενσωματωθούν σε ένα εύχρηστο και φιλικό πακέτο δικτύωσης. Το μέλλον της έννοιας του 'έξυπνου' σπιτιού έγκειται ακριβώς στην αποτελεσματική ενσωμάτωση όλων των νέων τεχνολογιών σε ένα σύστημα αυτοματισμού. Ο συνδυασμός των συστημάτων διαχείρισης του φωτισμού με τις νέες τεχνολογίες που ολοένα και περισσότερο 'εισβάλουν' και επηρεάζουν τον τρόπο και τις συνθήκες διαβίωσης σε μια σύγχρονη κατοικία, κρίνεται ως υψίστης σημασίας για το μέλλον των συστημάτων αυτών. Κανένα σύστημα, όσο εξελιγμένο και να είναι, δεν θα μπορέσει να υπάρξει στο μέλλον ως αυτόνομο, χωρίς τη δυνατότητα επικοινωνίας με τα άλλα οικιακά συστήματα οικιακών αυτοματισμών. Ο συνδυασμός και η επικοινωνία των νέων τεχνολογιών όπως η ηλεκτρονική, η πληροφορική και οι τηλεπικοινωνίες για την κάλυψη των σύνθετων απαιτήσεων των σύγχρονων κατοικιών με την χρήση  συστημάτων που πραγματοποιούν πολλές λειτουργίες και μπορούν να συνδεθούν μεταξύ τους σε συνδυασμό με εσωτερικά και εξωτερικά δίκτυα επικοινωνίας. Tα συστήματα αυτά έχουν τη δυνατότητα να βελτιώσουν ποιοτικά τις συνθήκες διαβίωσης στις σύγχονες κατοικίες και αποτελούν όργανα αξιοποίησης αυτών των βελτιώσεων. Eπιπρόσθετα η ύπαρξη ενός οικιακού δικτύου με κατάλληλους τερματικούς σταθμούς που μπορούν να επικοινωνήσουν μεταξύ τους και με τα εξωτερικά δίκτυα, ανοίγει εντυπωσιακές προοπτικές προσφοράς νέων υπηρεσιών. Η δομοτική (domotics από τη λατινική λέξη domus δηλαδή κατοικία και τη λέξη informatics δηλαδη πληροφορική) εισάγει στην κατοικία υπηρεσίες όπως η ιατρική επίβλεψη, οι κρατήσεις θέσεων, η τραπεζικη εξυπηρέτηση, διάφορες έρευνες, η ψηφοφορία, οι οικιακές εξυπηρετήσεις κ.α. Oλες αυτές οι υπηρεσίες και άλλες πολλές πραγματοποιούνται με τη μεσολάβηση της δομοτικής, με τη χρήση ενός υπολογιστή που επιτρέπει την πρόσβαση σε μια ποικιλία από τράπεζες δεδομένων ή υπηρεσίες.

• Τη ταχύτητα μετάβασης σε αμιγώς ασύρματα συστήματα
  
  Με την παρούσα τεχνολογία είναι εφικτό τα επόμενα χρόνια να υπάρξει μια 'ασύρματη' επανάσταση σε όλα τα συστήματα οικιακών αυτοματισμών έτσι ώστε να είναι δυνατό ο ιδιοκτήτης να στέλνει την εντολή για το κλείσιμο μιας πόρτας ή για την ενεργοποίηση του συστήματος συναγερμού, χρησιμοποιόντας μόνο τη φωνή του ή απλά μια κίνηση των χεριών του. Η εξάπλωση των οικιακών ασύρματων δικτύων υπολογιστών και η δυνατότητα ελέγχου των συστημάτων από τον ίδιο τον υπολογιστή μέσω εξειδικευμένων προγραμμάτων λειτουργεί θετικά προς την ίδια κατεύθυνση.

• Την εξέλιξη και αποδοχή νέων ευέλικτων και απλών τρόπων και μηχανισμών ελέγχου του φωτισμού σε ένα χώρο όπως για παράδειγμα μέσω οθόνης υπολογιστή, φωνητικών μηνυμάτων, χειρονομιών ή ακόμα και μέσω αυτοματοποιημένων συμπεριφορών.
  
  Τα τελευταία χρόνια χρησιμοποιείται ευρέως η έννοια της δομοτικής για να εκφράσει όλες τις τεχνολογίες που οδηγούν στην 'έξυπνη' κατοικία. H δομοτική βοηθά να γίνονται εύκολα όλες αυτές οι λειτουργίες, ειδικά όσες αφορούν τους τομείς της ασφάλειας και της άνεσης. Tο σημαντικό είναι οτι η δομοτική μπορεί να προσαρμόσει κατ' επιθυμία όλες αυτές τις διαδικασίες. Bοηθά ώστε τα βιομηχανικά προίόντα της υψηλής τεχνολογίας να εξατομικεύονται σύμφωνα με τις ανάγκες των καταναλωτών που μπορεί να παρουσιάζουν σημαντικές διαφορές μεταξύ τους. H εξατομίκευση της δομοτικής για την εξυπηρέτηση μιας συγκεκριμένης κατοικίας μπορεί να γίνει με την επιλογή μεταξύ σωρείας δομοτικών υπηρεσιών. H επιλογή γίνεται δυνατή με την απλή σύνδεση συμπληρωματικών μονάδων επεξεργασίας. Oι ικανότητες των ηλεκτρονικών υπολογιστών είναι τέτοιες ώστε να μπορούν να ικανοποιήσουν τη φαντασία των καταναλωτών μέσα στα όρια που θέτουν αυτοί οι ίδιοι, έχοντας πάντα υπόψη οτι η δομοτική δεν είναι αυτοσκοπός, αλλά ένα μέσο για τη βελτίωση της ζωής.

Θεόδωρος Δ Κοντορήγας MBA MSc PLDA SLL
Θ. Κοντορήγας και Συνεργάτες Αρχιτέκτονες Φωτισμού

Λεζάντες φωτογραφικού υλικού : Leviton, AMX, Teletask, JCLighting