Επαναξετάζοντας το High-Tech (Β' Συνέχεια)

Παράλληλες δυνατές εικόνες επιρροής από την Αμερική αποτέλεσαν τα υπερπληθωρικά κολοσιαία έργα υποδομής στον τομέα των μεταφορών κυρίως, με εκτενή χρήση του γυμνού χάλυβα και της προκατασκευής, εικονογραφία ενός εύρωστου τεχνολογικού κόσμου, καθώς και οι τάσεις του πληθωρικού πανεπιστήμονα του 20ου αιώνα και πρωτοπόρου των χωροδικτυωματικών θόλων Richard Buckminster Fuller. Ο Fuller αποτελεί κατά κάποιο τρόπο το αμερικανικό ανάλογο των Archigram αλλά με αυξημένη τη δυναμική πραγμάτωσης και οργάνωσης ενός αρχιτεκτονικού κόσμου βάσει εννοιών όπως η τεχνολογικά προηγμένη προκατασκευή, η ελαφρότητα και οικονομία υλικών με μέγιστη εκμετάλλευση ιδιοτήτων και αντοχών, η οικολογική συνείδηση, ο εφήμερος χαρακτήρας της ανθρώπινης δραστηριότητας και συνεπώς των κατασκευών (ephemeralization), η μεταφορά τεχνολογίας (technology transfer) από προηγμένους βιομηχανικούς τομείς όπως η αεροναυπηγική και η βιομηχανία αυτοκινήτων που μέχρι την ανάπτυξη της ηλεκτρονικής εκπροσωπούσαν πράγματι την υψηλή τεχνολογία.

 
Richard Rogers                                        Bordeaux Law Courts, Richard Rogers © Katsuhisa Kida

Η κατασκευή του πολιτιστικού κέντρου Pompidou στο Beaubourg του Παρισιού ήταν ορόσημο για την αρχιτεκτονική του 20ου αιώνα. Η επιλογή της αρχιτεκτονικής ομάδας Richard Rogers και Renzo Piano έγινε μετά από ανοιχτό διαγωνισμό με 681 συμμετοχές. Οι συγκυρίες που συνετέλεσαν στην δημιουργία του έργου είναι μεγαλειώδεις. Ο Μηχανικός Ove Arup πληροφόρησε τους αρχιτέκτονες για το διαγωνισμό και χρηματοδότησε τη συμμετοχή. Ο Rogers αρχικά αρνιόταν κατηγορηματικά να συμμετάσχει σε διαγωνισμό που προκύρησσε ένας Πρόεδρος κράτους (ο Georges Pompidou) σε μια εποχή πολιτικής αναζήτησης και αμφισβήτησης των αρχών εξουσίας στην Ευρώπη, με τα γεγονότα του Μάη του 1968 στο Παρίσι να είναι πολύ πρόσφατα. Ένας από τους κύριους κριτές του διαγωνισμού και μεγάλος υποστηρικτής της αρχιτεκτονικής πρότασης, καθώς και δάσκαλος του Rogers στο Yale ήταν ο Philip Johnson. Aτράντακτος υποστηρικτής του έργου με υπόσχεσή να συμβάλλει με κάθε τρόπο στο να πραγματοποιηθεί η ηρωϊκή σιδηροκατασκευή - σύμβολο του κτιρίου - όπως οι αρχιτέκτονες την είχαν οραματιστεί, ήταν ο αείμνηστος πρακτικός της αρχιτεκτονικής και πρόεδρος της κριτικής επιτροπής του διαγωνισμού Jean Prouvé, πρωτοπόρος της χρήσης μετάλλων και ειδικότερα του αλουμινίου σε οικοδομικές εφαρμογές. Η ομάδα ενισχύθηκε με τον ανεπανάληπτο μηχανικό Peter Rice των Οve Arup & Partners, στον οποίο χρωστάει σε τεράστιο βαθμό τη μορφολογία του ο ηρωϊκός χαλύβδινος φέρων οργανισμός του κτιρίου που αποτελεί την πλέον ισχυρή μορφολογική δήλωση του έργου.

Pompidou Centre, Paris

Το μηχανιστικό όραμα της ένταξης της τεχνολογίας στην υπηρεσία του ανθρώπου και όχι απλά στην υπηρεσία της οικονομικής ανάπτυξης ήδη εμφανιζόταν επανειλημμένα σε κείμενα φιλοσοφίας και θεωρίας της αρχιτεκτονικής όπως του Reyner Banham και του Walter Benjamin. Στο κέντρο Pompidou βρήκε επιτέλους την εκτόνωσή του με ένα κτίριο που επαναπροσέγγισε την έννοια της μνημειακότητας, του πολιτιστικού χώρου, του μουσείου, με τα δεδομένα του υπερτεχνολογικού 20ου αιώνα, ξεπερνώντας τα πρότυπα μιας υπάρχουσας ελιτίστικης νοοτροπίας που παρέπεμπε σε εποχές λιγότερο δημοκρατικές και λιγότερο πολιτικοποιημένες.

Lloyd's of London, Richard Rogers

Το Beaubourg ίσως μπορεί να θεωρηθεί διασκευή της αυστηρά ορθολογικής αμερικανικής τυπολογίας κτιρίου χωρίς προκαθορισμένο πρόγραμμα (speculative building) τυπικό κατασκεύασμα προς πάσα εμπορική διάθεση στον καπιταλιστικό κόσμο (εμπόριο, πωλήσεις, αποθήκευση, βιομηχανικη παραγωγή, γραφειακοί χώροι, κ.λ.π.). Στην προκειμένη περίπτωση έχουμε να κάνουμε με μια ειρωνική επαναστατική διασκευή αυτής της σοβαροφανούς τυπολογίας, ως punk απόδοση της, με κεντρικό στόχο τη γέννεση πολιτιστικής δραστηριότητας, δημιουργικής εκτόνωσης και πολιτισμικής αναγέννησης προσφερόμενης απλόχερα στο κοινωνικό σύνολο, το οποίο δύναται να την οικειοποιηθεί και να την βιώσει όπως επιθυμεί. Ως δηλαδή ένα κτίριο που επιδέχεται και προσκαλεί και όχι ένα κτίριο που ισοπεδώνει οιαδήποτε, έστω και ετερόκλητη απόδοσή του. Ο Rogers δηλώνει ‘I believe in the ideal of community' (πιστεύω στο ιδεώδες της συλλογικότητας και κοινότητας).