TO AΣΤΥ ΤΟΥ ΜΕΛΛΟΝΤΟΣ (ΜΕΡΟΣ Δ')

Στις αφηγηματικές τέχνες, τη  λογοτεχνία, το θέατρο ή τον κινηματογράφο, η πόλη είναι το τοπίο όπου κατ’ εξοχήν εκτυλίσσονται εξωπραγματικά δρώμενα, τα οποία υποθετικά πρόκειται να χαρακτηρίζουν την καθημερινότητα. Πλέον όμως η μεγαλόστομη προφήτευση αποτελεί καθεαυτό αναχρονιστικό στερεότυπο, σύμβαση, clichéé, υπόλοιπο της απογοητευτικής νεωτεριστικής περιόδου κατά την οποία η αρχιτεκτονική και η πολεοδομία αυτοπαρουσιάζονταν ως πανάκεια για κάθε περιβαλλοντική επιπλοκή.

<< Δείτε το Α' ΜΕΡΟΣ  Β' ΜΕΡΟΣ  &  Γ ΜΕΡΟΣ'

Λειτουργική μετεξέλιξη
Τα δίκτυα επικοινωνίας, συναλλαγής και εμπορίας είναι αυτά που ορίζουν την ανάπτυξη ενός αστικού οργανισμού. Αυτά μεταλλάσσονται τεχνολογικά από απτά σε άυλα συστήματα. Σε αρχικά στάδια εξέλιξης τα νέα δίκτυα επικάθονται σε εγκαταστημένους κόμβους οικονομικο-πολιτικής συναλλαγής. Σταδιακά, σχεδόν παρασιτικά, διογκώνονται καταπνίγοντας προηγούμενες λειτουργικές πλοκές. Τα παραδείγματα είναι αμέτρητα: οι ισχυρότερες πόλεις στον κόσμο, όπως η Νέα Υόρκη, ιδρύθηκαν λόγω γεωγραφικής θέσης, κατεξοχήν ως λιμάνια. Προφανώς η λειτουργία του λιμένος, απτού δικτύου μεταφορών και επικοινωνίας, δεν χαρακτηρίζει την πόλη πια στην εποχή του e-trading και του e-commerce.
Η οικονομική κυριαρχία έχει μετεξελιχτεί βάσει των δυνατοτήτων των τηλεπικοινωνιών ενώ η επιχειρηματική δραστηριότητα πραγματώνεται στις οθόνες, σε αεροστεγώς σφραγισμένους, τεχνητά κλιματιζόμενους γραφειακούς χώρους και όχι στην προβλήτα ή τα τελωνεία. Αρχιτεκτονικά, το Manhattan συνεχίζει να εξυπηρετείται ικανοποιητικά από το αρχέγονο ιπποδάμειο σύστημα, με ορθοκανονική επαναληπτική χάραξη των οδών, και τα πλέον παλαιά – άνω της πεντηκονταετίας κατά μέσο όρο- κτίρια γραφείων. Αν λοιπόν η πόλη έχει εντυπωσιακή μακροβιότητα, η νεωτερικότητα λαμβάνει χώρα ως αλλαγή software, μέσα σε αυτήν, στις αλλαγές του τρόπου οργάνωσης και λειτουργίας της, ή σε υλικό επίπεδο, στην επέκταση της πόλης προς τα προάστια.

Πολυκεντρισμός
Μέχρι σήμερα, ιστορικά, αναρίθμητα αστικά κέντρα πρωταρχικά ιδρύθηκαν, οργανώθηκαν και σχεδιάστηκαν από μια ολοκληρωτική κεντρική εξουσία [κατακτητές, αποικιστές, στρατιωτικούς, μονάρχες] με μια αυθαίρετη απόφαση. Η έννοια της περίκεντρης ιεραρχικής δομής σταδιακά αναιρείται. Η ηλεκτρονικοποίηση και αποκέντρωση των δημόσιων γραφειοκρατικών υπηρεσιών σημαίνει άμεσα πως η πόλη δεν δομείται πια εξαναγκαστικά επικεντρωμένη σε κάποιο πόλο εξουσίας και δημοσίων κτιρίων [civic center].
Η διάδοση του φορητού τεχνολογικού εξοπλισμού ακυρώνει την ιεραρχία μεταξύ τόπων εργασίας, αναψυχής και μετάβασης. Αντίστοιχα ενοποιούνται σταδιακά τα τεχνολογικά δίκτυα παροχών και οι έννοιες της τηλεφωνίας, διαδικτύου, ραδιοφωνίας, τηλεόρασης και κινηματογράφησης. Οι υβριδικές πολυ-συσκευές καταγραφής και μετάδοσης οπτικοακουστικών αρχείων βασίζονται στην απλοποίηση των απαιτήσεων τεχνογνωσίας και την ταύτιση των παλαιότερων ασύμβατων και ετερόκλητων υποδομών.

Αχανείς μητροπόλεις
Αναμφίβολα η αστυφιλία είναι το ισχυρότερο μαζικό κοινωνικό φαινόμενο των καιρών μας. Πληθώρα αρχιτεκτονικών βιβλίων κριτικής για τη σύγχρονη πόλη και τη μοντέρνα εποχή ξεκινούν παραβάλλοντας στατιστικά στοιχεία για τους συντριπτικούς ρυθμούς αστικοποίησης ανά την υφήλιο. Ταυτόχρονα, η σύγχρονη πόλη διαφαίνεται ασφαλέστερη, υγιέστερη, καθαρότερη από ποτέ, ενώ η μέση ποιότητα διαβίωσης έχει ανέλθει ισχυρά σε σύγκριση με οποιοδήποτε ιστορικό καθεστώς διαβίωσης. Επιδημίες, μολύνσεις, εγκληματικότητα, εμπρησμοί και εξεγέρσεις ή επιδρομές, συνήθη τραγικά γεγονότα των περίφημων προ- ή πρωτο-βιομηχανικών μητροπόλεων έχουν σαφώς εκλείψει, αποτελώντας την εξαίρεση, ως συμβάντα σε πρωτογενείς τενεκεδουπόλεις του αποκαλούμενου τρίτου κόσμου. Μπορούμε γενικότερα να θεωρούμε πως ο ενδυναμούμενος διάλογος για την πόλη συνδράμει θετικά σε ένα ρεύμα αισιοδοξίας για τη συλλογική καταξίωση του μητροπολιτικού τοπίου.

Τέλος

Του Αριστοτέλη Δημητρακόπουλου