ΠΥΡΓΟΣ ΠΕΙΡΑΙΑ 2010.Συνέντευξη με τον Νίκο Καλογήρου

311
Η πρόταση 311 αποτελεί μια πειραματική προσέγγιση για τον εγκαταλειμμένο πύργο στο λιμάνι του Πειραιά που με λιτά μέσα επιδιώκει μια ουτοπική αρχιτεκτονική σύνθεση. Το υγρό στοιχείο μεταφέρεται με έναν εναλλακτικό τρόπο στην ξηρά, υπό την μορφή ενός γιγαντιαίου πίδακα. Ο ουτοπικός αυτός χειρισμός εξαϋλώνει το ψηλό κτίριο μέσα στο τοπίο του αττικού ουρανού. Την πρόταση χαρακτηρίζει μια έντονη ποιητική διάσταση, που επιτυχώς μεταφέρεται μέσα από τις απεικονίσεις της ιδέας. Οι οπτικές φυγές προς τη θάλασσα από το εσωτερικό του κτιρίου, φιλτράρονται μέσα από το τρεχούμενο ‘υδάτινο' φράγμα των προσόψεων. Ταυτόχρονα, η ‘θολή' εικόνα του πύργου από τον περιβάλλοντα χώρο και την θάλασσα, μέσα σε σύννεφο υδρατμών, δημιουργεί έναν απρόσμενο και σαγηνευτικό χώρο μέσα στον πυκνοδομημένο ‘γκρίζο' αστικό ιστό, επαναπροσδιορίζοντας τον πύργο ως νέο «υδάτινο» τοπόσημο για το λιμάνι.
Παρά τις προφανείς δυσκολίες της εφαρμογής, η πρόταση διεκδικεί τη φυγή προς το χώρο της αστικής φαντασίας και στο πλαίσιο ενός διαγωνισμού ιδεών, την προτείνω για το Α' βραβείο.

110
Η πειραματική αυτή πρόταση επιτυγχάνει μια ενδιαφέρουσα ένταξη του κτιριακού όγκου στο αστικό τοπίο του λιμανιού και παρουσιάζει σημαντικές αισθητικές και συνθετικές αρετές. Τα ρευστά όρια του περιγράμματος δημιουργούν αφενός μια ψευδαίσθηση ελαφρότητας στην στιβαρή δομή του πύργου, ενώ αφετέρου συντελούν στη δημιουργία μιας μεταβαλλόμενης εικόνας της όψης του κτιρίου, τόσο φαινομενικά ανάλογα με τις διαφορετικές οπτικές-προοπτικές του παρατηρητή όσο και πρακτικά με την ταλάντωση-κίνηση των πυκνών, εύκαμπτων ‘άνεμο-ιστών'. Ενδιαφέρουσα είναι επίσης η διαστρωμάτωση της όψης και η δημιουργία μιας ενδιάμεσης ζώνης κυκλοφορίας ανάμεσα στο υαλόφρακτο κέλυφος του κτιρίου και τα εύκαμπτα αυτά στοιχεία.
Ο σχεδιασμός, όσον αφορά την πρακτική εφαρμογή του συστήματος των ‘άνεμο-ιστών', είναι πρωτόλειος, γεγονός που δικαιολογείται στο πλαίσιο ενός διαγωνισμού ιδεών. Μπορεί παρόλα αυτά να θεωρηθεί ως ‘ριζοσπαστική' ιδέα που προτρέπει προς μια μελλοντική σε βάθος διερεύνηση της γεωμετρίας, της υλικότητας, της τεχνολογικής εφαρμογής αλλά και της ενεργειακής απόδοσης ενός τέτοιου συστήματος προσόψεων. Για τους παραπάνω λόγους, θεωρώ ότι η πρόταση διαθέτει αρχιτεκτονικό ‘όραμα', καινοτομία και ισχυρές αισθητικές και περιβαλλοντικές προθέσεις σχεδιασμού και την προτείνω για το Β' Βραβείο.

182
Η πρόταση επαναδιαπραγματεύεται τη γεωμετρία και την υλικότητα του πύργου, τόσο με τη παρεμβολή φυτεύσεων ως ‘παρασιτικών' στοιχείων όσο και με τον χειρισμό του τεχνητού φωτισμού ως μεταβαλλόμενου ‘διαδραστικού' μέσου σχεδιασμού. Οι νησίδες φύτευσης διαρρηγνύουν με ενδιαφέροντα τρόπο τον κτιριακό όγκο, εισάγοντας το φυσικό στοιχείο στην κατακόρυφη οργάνωση του κτιρίου. Παράλληλα, δημιουργούν απρόσμενους ημιυπαίθριους δημόσιους χώρους σε πολλαπλά επίπεδα με ευχάριστες συνθήκες σκιασμού. Επιπλέον, το διπλό κέλυφος δημιουργεί προϋποθέσεις φυσικού δροσισμού και αερισμού στο κτίριο.
Η χρήση άλλων στοιχείων περιβαλλοντικού σχεδιασμού δεν είναι ιδιαίτερα πειστική ( π.χ. ανεμογεννήτριες στο δώμα) και δεν ενσωματώνεται οργανικά στον αρχιτεκτονικό σχεδιασμό. Προτείνω την απονομή του Γ' βραβείου στη συμμετοχή 182.

293
Η πρόταση επιχειρεί την δημιουργία ενός ‘πράσινου' κτιριακού μανδύα. Η αναδίπλωση μίας συνεχούς ‘βαθιάς' επιφάνειας, παραλαμβάνει με ενδιαφέροντα αλλά και προφανή τρόπο φυτεύσεις στις προσόψεις του κτιρίου. Η τοπολογία της αναδίπλωσης παραπέμπει σε βιολογικά μοτίβα, χωρίς να επιτυγχάνει όμως μια ‘βιολογική' προσαρμογή σε διαφορετικές και μεταβαλλόμενες προγραμματικές και περιβαλλοντικές συνθήκες.
Η επανάληψη του ευρήματος της ‘φυτικής αναδίπλωσης' σε όλες τις όψεις και στη βάση του πύργου - στην κατακόρυφη κατεύθυνση, φαίνεται μηχανιστική και αποδυναμώνει την ενδεχόμενη συνθετική και ‘οικολογική' του αξία. Προτείνω να δοθεί στη συμμετοχή 293 ο πρώτος έπαινος.

496
Το ενδιαφέρον στοιχείο της πρότασης είναι η διάρθρωση των όψεων με ένα σύστημα επαναλαμβανόμενων πτυσσόμενων στοιχείων. Η μεταβαλλόμενη επιφάνεια των στοιχείων αυτών επιδιώκει τον έλεγχο των συνθηκών φυσικού φωτισμού, αγνοώντας ωστόσο την παρεμπόδιση της θέας προς τη θάλασσα.
Το μοναδιαίο στοιχείο σκιασμού επαναλαμβάνεται αυτούσιο σε όλη την επιφάνεια των τεσσάρων όψεων, με διαφοροποίηση στην κατακόρυφη χρωματική του διαβάθμιση. Προκύπτει συνολικά μια σαφής διάρθρωση που δικαιολογεί την πρόταση της συμμετοχής 496 για το δεύτερο έπαινο.

656
Η αυστηρή γεωμετρική οργάνωση των όψεων και ο συνδυασμός σύγχρονων και παραδοσιακών πολυτελών επενδύσεων επιδιώκουν να δώσουν μια ‘life style' αισθητική πολυτέλειας που δεν ανταποκρίνεται στο ύφος ενός αρχιτεκτονικού διαγωνισμού πρωτοποριακών ιδεών. Ωστόσο η συνολική γεωμετρική διευθέτηση διατηρεί μια κανονικότητα με παραλλαγές που δικαιολογεί την απονομή του τρίτου επαίνου στη συμμετοχή 656.

Νίκος Καλογήρου