Ιστορικό και Λαογραφικό Μουσείο Νικήτης

Αύλειος περίγυρος | Συγκλίνουσες γραμμές

Από ένα παλαιό και ανηφορικό λιθόστρωτο οδηγούμαστε στον αύλειο περίγυρο του Ιστορικού και Λαογραφικού Μουσείου Νικήτης. Με αφετηρία αυτήν την κίνηση, το έδαφος χαράζεται από συγκλίνουσες γραμμές οι οποίες διαπερνούν τα υλικά όρια του αύλειου περίγυρου και οργανώνουν το εσωτερικό του. Στην κορυφή του αμφιθεατρικά κτισμένου ιστορικού οικισμού, σύμφωνα με αυτές τις χαράξεις, συγκλίνουν οι ιστορικές μνήμες του τόπου.

Στις πρωτεύουσες αυτές χαράξεις συναρτώνται ομάδες παράλληλων γραμμών οι οποίες άγονται είτε ως προεκτάσεις της σαφούς γεωμετρίας του κτιρίου είτε ως ορθές προβολές στις κυρίαρχες πορείες των χαράξεων. Πρωτεύουσες χαράξεις και συναρτώμενες γραμμές υλοποιούνται ως χαλύβδινες, σιδηρές ή ξύλινες κατασκευές, όρια και φορά πλακοστρώσεων, αρμοί, αναβαθμοί, κινητές εξέδρες εκδηλώσεων, ροές φωτιστικών, καλύμματα ηλεκτρομηχανολογικών εγκαταστάσεων.

Το νέο Μουσείο συγκλίνει προς τον αύλειο περίγυρό του και μέσω αυτού προς τον διατηρητέο ιστορικό οικισμό της Νικήτης.

Μουσειογραφική μελέτη | Μια συνεχής υποδομή

Σ’ ένα κτίσμα από λιθοδομή του 1870 στεγαζόταν το Δημοτικό Σχολείο Νικήτης. Το επίμηκες διατηρητέο κτίσμα λειτουργεί στις ημέρες μας ως το Ιστορικό και Λαογραφικό Μουσείο της Νικήτης. Στις πρώην αίθουσες του σχολείου αναπτύσσεται ο σύνθετος οργανισμός του μουσείου. Την απλότητα της επίπλωσης των αιθουσών διαδέχονται η πολυπλοκότητα της επίπλωσης για την προβολή, ταξινόμηση και προστασία των εκθεμάτων, η ποικιλομορφία των υλικών και των εκθεμάτων των ίδιων. Το δύσκολο έργο της μετάδοσης της γνώσης συνεχίζεται σ’ ένα άλλο επίπεδο. Η συνέχεια, το αίτημα μιας συνεχούς πορείας στον χρόνο και στη γνώση, αναδεικνύεται ως κατευθυντήρια συνιστώσα της πρότασης.

Έκφραση κυρίαρχη του συνεχούς, ο σχεδιασμός μιας συνεχούς υποδομής. Η συνεχής υποδομή, ως μια προέκταση των ίδιων χαρακτηριστικών του κτιρίου, υποστηρίζει τον σχεδιασμό της μόνιμης έκθεσης καθώς και τους μελλοντικούς της ανασχεδιασμούς. Την υποδομή αυτή συνιστούν: ένας συνδετήριος μεταλλικός φορέας και ένα διαμπερές ξύλινο πέτασμα.

– Ο συνδετήριος μεταλλικός φορέας, συνολικού μήκους 66 μέτρων, διαπερνά τους εσωτερικούς τοίχους από αίθουσα σε αίθουσα. Ο μεταλλικός φορέας (χαλύβδινη διατομή UPN 180), σχήματος ορθογωνίου παραλληλογράμμου συντεταγμένου με τον επιμήκη άξονα του κτιρίου, υποβαστάζεται, σε απόσταση 3,25 μέτρα από το δάπεδο, από αφηρημένα κάδρα (κατακόρυφα πλαίσια, ελεγχόμενου αριθμού και ορισμένων διαστάσεων, χαλύβδινης διατομής UPN 100).

– Το διαμπερές ξύλινο πέτασμα, συνολικού μήκους 22 μέτρων, συντεταγμένο ομοίως με τον επιμήκη άξονα του κτιρίου, αποτελεί φορέα εκτυπούμενων επιφανειών και εκθεμάτων αλλά και ενέχει θέση εκθέματος ο ίδιος, μνήμη της δομής των εσωτερικών τοίχων από τσατμά που λείπουν.

Η συνεχής αυτή υποδομή συνοδεύεται από ένα σύνολο εκθεσιακών stands. Ως μεταλλικά πλαίσια και αυτά, φέρουν εκτυπούμενες επιφάνειες, φωτισμό στους βραχίονές τους, εκθέματα στις προκείμενες και προσαρμόσιμες σε αυτά ξύλινες εξέδρες, προφυλάσσουν την παρακείμενη επίπλωση, ενώ συγχρόνως, σηματοδοτούν τις περιοχές των θεματικών ενοτήτων της μουσειολογικής μελέτης. Όντας της ίδιας γεωμετρίας, του ιδίου ύψους, των ίδιων κατασκευαστικών χαρακτηριστικών (χαλύβδινες διατομές UPN 140, UPN 100) με τον συνδετήριο μεταλλικό φορέα, καθώς κατ’ ουσίαν επαναλαμβάνονται, λειτουργούν ως προσδιορισμοί από μιαν άλλη πλευρά της θεματολογίας του συνεχούς.

Σε αντίθεση με την ισχυρή διατρητική ικανότητα του συνδετήριου μεταλλικού φορέα και του διαμπερούς ξύλινου πετάσματος, το σύνολο της επίπλωσης και των εκθεμάτων διατηρούν διακριτικές αποστάσεις τόσο από τις εξωτερικές όσο και από τις εσωτερικές τοιχοποιίες.

Συντελεστές έργου

Μάνιος Παπίδου Αρχιτέκτονες: Δημήτρης Μάνιος, Δώρα Παπίδου

Επίβλεψη: Δημήτρης Μάνιος, Δώρα Παπίδου

Μουσειολογική μελέτη: Νεφέλη Λιόντου (αρχαιολόγος-μουσειολόγος), Άρτεμις Σταματέλου (αρχαιολόγος-μουσειολόγος)

Επιμέλεια έκθεσης: Θάλεια Ακριβοπούλου (αρχαιολόγος), Νεφέλη Λιόντου (αρχαιολόγος-μουσειολόγος)

Συντήρηση, στήριξη και ανάρτηση εκθεμάτων: Στεφανία Βελδεμίρη (συντηρήτρια αρχαιοτήτων και έργων τέχνης), Αναστάσιος Μπουκουβάλας (συντηρητής αρχαιοτήτων και έργων τέχνης)

Γραφιστική επιμέλεια: Λευτέρης Κοντογιάννης (γραφίστας)

Μεταλλικές κατασκευές: Σιδηρογράφημα Ο.Ε.

Ξυλουργικές εργασίες: Αφοί Ρόκα Ο.Ε.

Προθήκες: ANACO

Κατασκευή: Μ&Κ Τεχνικά Έργα Α.Ε.

Συνολική έκταση: 1.025m²

Χρόνος αποπεράτωσης: 2014

Διακρίσεις:

– Συμμετοχή, κατόπιν κρίσης, στην Έκθεση Σύγχρονης Ελληνικής Αρχιτεκτονικής στα πλαίσια του Φεστιβάλ αρχιτεκτονικής “Zodchestvo” με το γενικό θέμα «Afterspace”, Μόσχα, Οκτώβριος 2016. Διοργάνωση: UIA-Ελληνικό Τμήμα, ΤΕΕ.

– Το έργο εκπροσώπησε την Ελλάδα στο ετήσιο Παγκόσμιο Συνέδριο Πολιτισμού και Καινοτομίας “We are Museums”, Βουκουρέστι, Ιούνιος 2016.