(122.11) Μεταβολή των αστικών κενών σε υποδοχείς έκφρασης των πολιτών, παράδειγμα Μεταξουργείο

Φοιτήτριες : Γαλακτίου Κατερίνα, Μπασέτα Εφηλένα
Επιβλέποντες Καθηγητές: Παπαλεξόπουλος Δημήτρης
Σχολή: Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο, Τμήμα Αρχιτεκτόνων Μηχανικών
Ημερομηνία Παρουσίασης: Νοέμβριος 2011

Αφορμή για το θέμα αυτής της διπλωματικής ήταν η ανάγκη των πολιτών για διεξαγωγή δραστηριοτήτων σε ανοιχτούς  (δημόσιους ή ιδιωτικούς)  χώρους είτε με σκοπό την παρουσίαση κάποιου θέματος-προβληματισμού είτε απλά τη ψυχαγωγία. Η ανάγκη αυτή οξύνθηκε τα τελευταία χρόνια στη χώρα μας λόγω των  πολιτικών και οικονομικών εξελίξεων, ωθώντας τους πολίτες σε αναζήτηση οικονομικών τρόπων ψυχαγωγίας  (π.χ. botellón) καθώς και στη συσπείρωσή τους σε ομάδες με σκοπό την επίλυση προβλημάτων με έδρα το δημόσιο χώρο (π.χ. αγανακτισμένοι). Ακόμα μερικές δραστηριότητες που παρατηρήθηκαν ήταν υπαίθριες εκθέσεις σε κενά οικόπεδα, συναυλίες σε πλατείες, θεατρικές παραστάσεις σε δρόμους, ζωγραφιές σε τοίχους(graffiti), χορευτές σε πεζόδρομους  κ.α..  Επιδίωξη ήταν να δημιουργηθεί ένα πολυεργαλείο που θα προτρέπει τους πολίτες να δραστηριοποιηθούν κοινωνικά, να επικοινωνήσουν και να εκφραστούν μέσα στην «πόλη» τους.

Η κατασκευή που προτείνεται σκοπό έχει να δημιουργήσει χώρους τέτοιους ώστε να φιλοξενούνται οι όποιες δραστηριότητες των πολιτών, στο σημείο που επιθυμούν για όσο χρονικό διάστημα απαιτείται. Το γεγονός αυτό επιβάλει τη μεταβλητότητα της κατασκευής και την ανάγκη της να μεταφέρεται από τόπο σε τόπο χωρίς να αφήνει ίχνη. Ακόμη, πρωταρχικοί στόχοι ήταν: α) το μικρό βάρος και η απλότητα της κατασκευής ώστε να επιτευχθεί η εύκολη συναρμολόγηση και αποσυναρμολόγηση από ανειδίκευτο προσωπικό μέσα σε μία μέρα και  β) η οικονομική κατασκευή του σκελετού από φθηνά υλικά και η χρήση ανακυκλωμένων ή ανακυκλώσιμων υλικών για την πλήρωση, ώστε το κόστος να παραμένει χαμηλό.

Η κατασκευή αποτελείται από επίπεδα, τα οποία ήταν αναγκαία για να παραλάβουν τις εκάστoτε δραστηριότητες, και μπορεί να πάρει τη μορφή: α) τοίχου χρησιμεύοντας για ηχοπροστασία, για επιφάνεια ανάρτησης ή ζωγραφικής, για διαχωριστικό,  για προστασία από τις καιρικές συνθήκες  κ.α., β) πατώματος και κερκίδας με την προσάρτηση καθισμάτων, γ) στεγάστρου για την προστασία από τις καιρικές συνθήκες και δ) οποιονδήποτε συνδυασμό των προηγούμενων. Ακόμη η κατασκευή αποτελεί μια μονάδα που λειτουργεί είτε αυτόνομα είτε σε συνδυασμό με άλλες.

Μέσα στα πλαίσια της διπλωματικής εργασίας παρουσιάζεται μία πιθανή εφαρμογή της κατασκευής. Για την τοποθέτηση της τελευταίας επιλέγεται το Μεταξουργείο, ως μία περιοχή με ενεργό και ανομοιογενή πληθυσμό που έχει ανάγκη να εκφραστεί. Ακόμη, ενθαρρυντικά στοιχεία αποτέλεσαν η κυριαρχία πολιτιστικών χρήσεων στην περιοχή και η πληθώρα κενών οικοπέδων, στα οποία επεμβαίνουμε.

Εντοπίστηκαν όλα τα αστικά κενά της περιοχής, κάποια απορρίφθηκαν λόγω χρήσης (π.χ. αρχαία, κήποι κτλ) και μεγέθους και τα υπόλοιπα ταξινομήθηκαν ως προς τις ελεύθερες πλευρές τους προς τον δρόμο. Από τα προηγούμενα επιλέχθηκαν επτά οικόπεδα με διαφορετικές αναλογίες και σχέση με το δρόμο, με σκοπό να δωθούν παραδείγματα εφαρμογής της κατασκευής μέσα σε διαφορετικούς χώρους.

Παραδείγματα_
1.    Περίπτερο ενημέρωσης_ 3 πλευρές ελεύθερες
Αναπτύσσονται δύο συμπληρωματικές μορφές με πυρήνα της σύνθεσης το χώρο κάτω από το στέγαστρο, όπου γίνεται η κυρίως ενημέρωση. Η μονάδα που διαμορφώνει το έδαφος λειτουργεί ως καθιστικό και γι' αυτό ως υλικό πλήρωσης επιλέχθηκε το καουτσούκ. Η μορφή με στοιχεία τον τοίχο ηχοπροστασίας και το στέγαστρο, πληρώνεται με τελαρωμένο πανί.

2.    Post it_ 2 κάθετες πλευρές ελεύθερες
Οι ανασηκωμένες τριγωνικές επιφάνειες της μονάδας πληρώνονται με επιφάνειες μαυροπίνακα, παρέχοντας τη δυνατότητα στους πολίτες να αναρτήσουν σ' αυτές  οποιοδήποτε προβληματισμό. Με αυτό τον τρόπο οι πολίτες εκφράζονται και επικοινωνούν.

3.    Παζάρι/ Workshop_ 2 απέναντι πλευρές ελεύθερες
Τρεις ξεχωριστές μονάδες συνδυάζονται για τη δημιουργία είτε μια πορείας (παζάρι) είτε τριών σημείων στάσης (workshop). Τα τρίγωνα του σκελετού που διαμορφώνουν πάτωμα πληρώνονται με μεταλλική σχάρα και φέρουν τον απαραίτητο εξοπλισμό, ενώ τα τμήματα του σκελετού που ανασηκώνονται διαμορφώνοντας τοίχο και στέγαστρο καλύπτονται με πλαστικές σακούλες που συλλέγονται από τους κατοίκους.

4.    Προβολή_ μικρή πλευρά ελεύθερη_ μικρό οικόπεδο
Μέσω αυτής της μονάδας, οι πολίτες μπορούν να οργανώσουν προβολές για ζητήματα που τους απασχολούν. Το πρώτο τμήμα διαμορφώνεται ως στέγαστρο  με αναρτώμενα πανέλα, στη συνέχεια εξελίσσεται σε καθιστικό και καταλήγει στο χώρο της προβολής, όπου διαμορφώνεται η κερκίδα.

5.    Αμφιθέατρο_ μεγάλη πλευρά ελεύθερη_ μικρό οικόπεδο
Το κέλυφος δημιουργεί τις προϋποθέσεις για μια υπαίθρια ομιλία, κάποιο εκπαιδευτικό μάθημα κ.α. Το κυρίως υλικό πλήρωσης είναι ο φελλός, ο οποίος επιτρέπει την ανάρτηση έντυπου υλικού. Στο τμήμα της κερκίδας και στο χώρο του ομιλητή, προσαρτώνται καθίσματα και μικρός πάγκος αντίστοιχα από κόντρα πλακέ.

6.    Έκθεση_ μικρή πλευρά ελεύθερη_ μεγάλο οικόπεδο
Ο σκελετός τριών συνεχόμενων μονάδων ξεδιπλώνεται για να σχηματίσει, αρχικά, το κέλυφος που φέρει τα εκθέματα και να καταλήξει στο στεγασμένο χώρο όπου γίνονται προβολές. Τα τμήματα σκελετού που διαμορφώνουν πάτωμα καλύπτονται με μεταλλική σχάρα και ενδείξεις από χρωματιστό plexiglas και τα υπόλοιπα πληρώνονται με ανακυκλωμένο bubble wrap.

7.    Παράσταση_ μεγάλη πλευρά ελεύθερη__ μεγάλο οικόπεδο
Οι μορφές συνεργάζονται,  προσφέροντας τα στοιχεία που απαιτεί ένας χώρος παραστάσεων.  Η μονάδα που έχει το ρόλο  τοίχου διαμορφώνει και τις κερκίδες, και επιλεγμένα τμήματα της πληρώνονται με κυψελωτό χαρτόνι επιτρέποντας την αυθόρμητη έκφραση(π.χ. graffiti). Η συμπληρωματική μορφή σχηματίζει τη σκηνή και τα παρασκήνια.

Οι κατασκευαστικές λεπτομέρειες παρουσιάζουν ιδιαίτερη δυσκολία καθώς κάθε στοιχείο έπρεπε να μεταβάλλεται. Μια σειρά διαφορετικού είδους αρθρώσεων και σταθεροποιητικών στοιχείων αποτέλεσαν τη λύση στα προβλήματα. Ο σχεδιασμός των εξαρτημάτων  αυτών (σε κλίμακα 1:1) έγινε με τέτοιο τρόπο, ώστε να επιτευχθεί ο ελάχιστος χρόνος συναρμολόγησης.

Τέλος, ως αναφορά την τοποθέτηση της κατασκευής, τα επίπεδα αφού πληρωθούν στο έδαφος ανυψώνονται με ένα σύστημα τροχαλιών χειροκίνητα. Δεν απαιτείται η χρήση γερανού διότι τα κομμάτια είναι αρκετά ελαφριά και μπορούν να τοποθετηθούν από μια ομάδα πέντε ατόμων.

Διπλωματικές & Ερευνητικές Εργασίες - Το greekarchitects.gr, προτείνει μια  θεματική ενότητα, στην οποία παρουσιάζονται πτυχιακές ή ερευνητικές εργασίες φοιτητών από σχολές πολυτεχνείων της Ελλάδας και του εξωτερικού. Οι ενδιαφερόμενοι /νες μπορούν να μας στείλουν την διπλωματική τους εργασία.