(125.11) Εργαστήρι κεραμικής και κέντρο χειροτεχνίας στη Δρυοπίδα της Κύθνου

Φοιτήτρια : Δασκαλάκη Αικατερίνη-Ολυμπία
Επιβλέπουσα: Σ.Τσιράκη
Σχολή Αρχιτεκτόνων Μηχανικών ΕΜΠ
Ημερομηνία παρουσίασης:  5 Δεκεμβρίου 2011 
Ημ.πρώτης δημοσίευσης στο gra: 2012-01-28

Σύντομη περιγραφή:
Το εργαστήρι έχει ως βασικό σκοπό την αναβίωση της παραδοσιακής λαϊκής τέχνης του νησιού και τη σταδιακή ανάπτυξή της σε σύγχρονη χειροτεχνία σε ένα χώρο που καταγράφει τη δομή και το πνεύμα που συγκεντώνει ο τόπος, για να μπορέσει να αισθανθεί κανείς το "Genius Loci".

Η διπλωματική εργασία αφορά τη μελέτη ενός εργαστηρίου κεραμικής και χειροτεχνίας στον οικισμό Δρυοπίδα της Κύθνου. Η Κύθνος είναι ένα νησί ανέγγιχτο με ανεξάντλητα φυσικά στοιχεία. Η επιλογή οφείλεται ουσιαστικά σε μία προσωπική σχέση με τον τόπο αυτό και ιδιαίτερα με τον οικισμό της Δρυοπίδας, όπου η κεραμική δραστηριότητα ήταν ανεπτυγμένη από το παρελθόν.

Ποικίλες εικόνες από το αποτύπωμα της ανθρώπινης χειρονομίας συλλέγονται σιγά σιγά στο υποσυνείδητο και τροφοδοτούν τη σκέψη. Εικόνες περιεκτικές με καθαρότητα που κρύβουν αυτή την αίσθηση  της έμφυτης γεωμετρίας του απλού ανθρώπου.

Αν περιπλανηθεί κανείς στον οικισμό θα αντιληφθεί την ένταση της δύναμης της μνήμης από το πέρασμα του χρόνου. Παλιά εργαστήρια που έχουν εγκαταλειφθεί στη φθορά και άλλα σημαντικά σημεία ενδιαφέροντος θα μπορούσαν να αποτελέσουν μικρούς σταθμούς ενός ευρύτερου περιπάτου που θα ενεργοποιεί τον οικισμό με τη συμμετοχή και τη συνεργασία ντόπιων καλλιτεχνών, πολιτιστικών φορέων αλλά και όλων των πολιτών.

Η Δρυοπίδα ή Σύλλακας ή απλά Χωριό κατά τους ντόπιους είναι "κρυμμένος" ανάμεσα στους λόφους. Ένας τόπος ατμοσφαιρικός και ιδιαίτερος.

Μέσα σε αυτό το "λάκκο" που δημιουργείται από τους γύρω όγκους έρχεται να φωλιάσει το εργαστήρι χειροτεχνίας παρακολουθώντας το διάλογο ανάμεσα στη Δρυοπίδα και το Γαλατά που τους χωρίζει ένα ρέμα.

Μια "ξεχασμένη" τέχνη, σήμερα, αναβιώνει  μέσα στο εργαστήρι κεραμικής σε μία ζώνη παράλληλα στο ρέμα στην απόληξη του οικισμού, όπου γραμμικά αναπτύσσονταν τα παλιά παραδοσιακά εργαστήρια. Πρόκειται για ένα εργαστήρι που μπορεί να λειτουργήσει και σα μικρη σχολή χάρη στην εγγύτητα του νησιού με την Αττική.

Με σημειακή αφετηρία το υδραγωγείο του Π.Μελλά και μία πορεία παράλληλα στο νερό, μεταφράζεται η διαδικασία της κεραμικής σε μια γραμμική πορεία, ορατή και αναγνώσιμη στη συνθετική πλοκή και με κορύφωση τα τρία κεραμοκάμινα.

Η πορεία γίνεται τεθλασμένη αγκαλίαζοντας τη γεωμετρία του εδάφους και για να δημιουργήσει ένα κέντρο αναφοράς. Δύο χαράξεις σε σχήμα "Γ" συγκρατούν και ορίζουν αυτό τον πυρήνα δημιουργώντας ταυτόχρονα δύο ανισόπεδες αυλές που ορίζουν τις ζώνες λειτουργίας, μία δημόσια στη στάθμη εισόδου με το πωλητήριο, τον εκθεσιακό, το καφενείο-παρασκευαστήριο και μία εργαστηρίων (κεραμικής,υφαντικής, κεντητικής, γενικής χειροτεχνίας) στη στάθμη της κεντρικής αυλής.

Το μονοπάτι στο Νεροφάωμα εισχωρεί στη σύνθεση με μία δυναμική φυγή. Η γραμμική αυτή συνέχεια εντείνεται με τον τοίχο αντιστήριξης σαν προέκταση της πεζούλας που έρχεται να περιελιχθεί με την υπόλοιπη σύνθεση σε μία συνεχόμενη μονοκονδυλιά και να σηματοδοτήσει την κίνηση και την πορεία προς την καρδιά της σύνθεσης. Έτσι το κτίριο λειτουργεί σαν συλλέκτης που συγκεντρώνει την κίνηση στο εσωτερικό του και γεννιέται μέσα από ένα σπειροειδές ξεδίπλωμα που υπαγορεύεται από την κλίση του εδάφους.

Αυτή η ελεύθερη συνέχεια του εδάφους που ρέει μέσα στο κτίριο δημιουργεί μια διαμπερή φυγή κάθετα στις υψομετρικές. Ταυτόχρονα, συμβάλλει στην εκτόνωση της εσωστρέφειας που δημιουργούν οι χαράξεις των όγκων.

Οι επισκέπτες  έχουν την δυνατότητα να μελετήσουν τη λαϊκή παράδοση της Κύθνου στο μικρό εκθεσιακό χώρο και έπειτα να ακολουθήσουν τα στάδια παραγωγής της κατασκευής των κεραμικών που πραγματοποιούνται σύμφωνα με τον παραδοσιακό τρόπο.

Δυστυχώς η κεραμική τέχνη, μία εργασία επίπονη, αλλά δημιουργική, ανήκει πια σε έναν πολιτισμό που χάνεται με γοργούς ρυθμούς δίνοντας τη θέση του στον πολιτισμό των "τέλειων μηχανών", ο οποίος χαρακτηρίζεται από εργασίες εξίσου επίπονες αλλά λιγότερο δημιουργικές.
Στάδια παραγωγής:

- Εξόρυξη αργίλου
- κοπάνισμα
- κοσκίνισμα
- παρασκευή πηλού
- ζύμωμα
- αποθήκευση
- πλάσιμο
- στέγνωμα
- όπτηση
- εφυάλωση
- διακόσμηση

Χωρίς άμεση μορφολογική αναφορά, αλλά με ένταξη στη λογική του εδάφους, μπορεί η σύνθεση να παρεκκλίνει από τα πρότυπα της οργανικής ανάπτυξης στο εσωτερικό του οικισμού, κρύβει, όμως, μέσα της τη δομή και την ουσία από τα ίχνη των ανθρώπινων παρεμβάσεων. Σχετίζεται με τα όρια των ιδιοκτησιών και τις πεζούλες, τους σχηματισμούς του νέρου, τα μαντριά, τα καλύβια, το έδαφος. Κυρίως, όμως, είναι σημαντική, η σχέση του κτιρίου με την ίδια τη χρήση του. Ένα εργαστήρι κεραμικής δε θα μπορούσε να είναι αποκομμένο από τα τρία βασικά στοιχεία της διαδικασίας, το χώμα, το νερό, τη φωτιά. Μέσα από αυτά ορίζεται, δομείται, και υλοποιείται(rammed earth). Απαιτεί το ίδιο βάσανο και την ίδια "τέχνη των χεριών", αλλά και ταυτόχρονα την ενεργοποίηση των ντόπιων κατοίκων που συμμετέχουν σε όλες τις φάσεις, από το κτίσιμο μέχρι τη λειτουργία και την οικειοποίηση του.

Διπλωματικές & Ερευνητικές Εργασίες - Το greekarchitects.gr, προτείνει μια  θεματική ενότητα, στην οποία παρουσιάζονται πτυχιακές ή ερευνητικές εργασίες φοιτητών από σχολές πολυτεχνείων της Ελλάδας και του εξωτερικού. Οι ενδιαφερόμενοι /νες μπορούν να μας στείλουν την διπλωματική τους εργασία.