Πράσινοι Τοίχοι – Κάθετοι Κήποι

«Από τα φυτά που στρώνανε στο χώμα, από τα κλαδιά που ξεμυτίζανε από τα δενδράκια, κανένα δεν σερνόταν, κανένα δεν απλωνόταν είτε σε καμπύλη είτε σε οριζόντιο επίπεδο. Όλα τους ανηφόριζαν κατά την επιφάνεια του Ωκεανού. Ακόμα και οι λεπτότερες κορδέλες, και οι λεπτότερες ίνες ορθώνονταν ίσιες σαν σιδερένιες βέργες. Τα φύκια και οι κληματίδες μεγάλωναν σε άκαμπτη γραμμή, ανάλογα με το βαθμό της πυκνότητας που είχε το στοιχείο που τα γεννούσε. Στέκονταν όλα τους ασάλευτα. Κι όταν τ' απομάκρυνες με το χέρι, ξαναπαίρνανε μεμιάς την προηγούμενη θέση τους. Εδώ πέρα βασίλευε η κάθετη γραμμή.»  (Ιούλιος Βερν, 1959: 105).

Από την αρχαιότητα έως σήμερα η δημιουργία κάθετων κήπων απασχόλησε τον άνθρωπο. Ο όρος «κάθετος κήπος» αναφέρεται στην φύτευση των όψεων των κτιρίων αλλά και γενικότερα των κάθετων επιφανειών. Ο όρος αυτός καθ' αυτός έχει μια δόση πλεονασμού, καθώς ο κήπος από μόνος του εμπεριέχει την καθετότητα, είτε μέσω των φυτών ή συμβολικά μέσω της ανθρώπινης επέμβασης. Παρόλα αυτά ο σχεδιασμός πράσινων τοίχων και γενικότερα κήπων που αναπτύσσονται στις κάθετες επιφάνειες, έλαβε διάφορες μορφές και εξελίχθηκε εκφράζοντας τις σχεδιαστικές τάσεις και ανάγκες κάθε εποχής.

Την τρίτη χιλιετηρίδα π.Χ., δημιουργούνται στην Μεσοποταμία τα Ζιγκουράτ που αφορούν ψηλούς τεχνητούς λόφους, με αναβαθμίδες φυτεμένες με δένδρα, πάνω στις οποίες ανεγείρονται ναοί. Οι πιο γνωστοί και θαυμαστοί κήποι είναι οι Κήποι της Βαβυλώνας, έκτασης 15 στρεμμάτων, που χαρακτηρίστηκαν σαν ένα από τα επτά θαύματα του Κόσμου. Κατασκευάστηκαν το 605 π.Χ. από τον Ναβουχοδονόσωρ τον Β,΄ σε σχήμα πυραμίδας με ορθογώνια ή τετράγωνη βάση πλευράς 120- 240 μέτρα και ύψος 90 μέτρων. Η πυραμίδα έφερε στη βάση της αναβαθμίδες που στηρίχθηκαν για πρώτη φορά σε αψίδες. Σε κάθε αναβαθμίδα φυτεύτηκαν θάμνοι, δένδρα και λουλούδια. Στην Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία η τέχνη της διαμόρφωσης και φύτευσης του τοπίου που ονόμαζαν Ar Topiara περιλάμβανε διακοσμητικές κατασκευές όπως είναι οι πέργολες (φωτ 1).

 

Φωτ. 01. Πέργολα. Promenade plantee. Παρίσι. 2011. Φωτογραφία Αικατερίνης Γκόλτσιου

 

Αντίστοιχα, στο Παρίσι, από τον 18^ο αι., αναπτύσσεται η τεχνική των trellis - πλέγματα από ξύλο ή μέταλλο για την συγκράτηση αναρριχώμενων φυτών-. Η πρακτική αυτή συνεχίστηκε  σε πολλές Ευρωπαϊκές Χώρες (Γαλλία, Γερμανία), με διάφορες παραλλαγές. Σήμερα υπάρχουν πολλές κατασκευές όπου αποτελούν ικανούς μηχανισμούς στήριξης για την αναρρίχηση των φυτών (Φωτ.02, 03).

 

Φωτ. 02. Φυτική επένδυση όψης κτηρίου, Quartier du Pont de Sevres, Παρίσι, 2011. Φωτογραφία Αικατερίνης Γκόλτσιου

Φωτ. 03a,3b, 3c. Λεπτομέρειες στήριξης αναρριχόμενων φυτών σε κάθετες επιφάνειες. Φωτογραφίες Αικατερίνης Γκόλτσιου

 

Στις αρχές του XIX αι. ο Γάλλος αρχιτέκτονας Ηector Horeau, γνωστός για τις μεταλλικές του κατασκευές, πειραματίζεται με τη στήριξη των φυτών αλλά και την ανάπτυξη τους σε απόσταση από το έδαφος. Αντίστοιχα, εμπνευσμένος από τους κρεμαστούς κήπους της Βαβυλώνας, ο Jean Pierre Raynaud, εισήγαγε το φυτοδοχείο στην τέχνη. Σήμερα, η απόσταση των φυτοδοχείων από το έδαφος δεν εξυπηρετεί μόνο αισθητικούς αλλά και λειτουργικούς σκοπούς (αποφυγή βανδαλισμών, καταστροφή από ζώα, κ.λπ.). Αρχές του 20^ου αιώνα, κυριαρχούν  τα αναρριχώμενα φυτά (Parthenocissus tricuspidata) στις όψεις των κτιρίων, κυρίως στις γερμανόφωνες χώρες (Φωτ. 04). Η τάση αυτή επικρατεί μέσα στα πλαίσια του γενικότερου κινήματος στην Αρχιτεκτονική που προσπαθούσε να αναμείξει το κτίριο με τον κήπο (Art Nouveau).

 

Φωτ. 04a, 04b. Επένδυση όψεων κτηρίων με το αναρριχώμενο φυτό Parthenocissus tricuspidata. Φωτογραφίες Αικατερίνης Γκόλτσιου.

 

Οι πέργολες καθώς και άλλες κατασκευές στήριξης των φυτών αποτέλεσαν βασικά στοιχεία στο σχεδιασμό των κήπων και πάρκων σε πολλές χώρες της Δυτικής Ευρώπης (φωτ.05).

 

Φωτ. 05. Μεταλλική κατασκευή. Κήπος Άννας Φράνκ. Παρίσι. 2011. Φωτογραφία Αικατερίνης Γκόλτσιου

 

Η φύτευση των όψεων των κτιρίων παρουσίασε μια κάμψη από το 1930 και αναβιώνει ξανά στις μέρες μας, χωρίς όμως να αποτελεί έναν νέο τομέα. Μια έρευνα που διεξήχθει στο Βερολίνο το 1982 έδειξε πως 40% από τη χρήση των αναρριχώμενων φυτών κάλυπταν τους τοίχους με νότιο προσανατολισμό. Δημοφιλέστερα είδη ήταν ο παρθενόκισσος (Parthenocissus tricuspidata) (σε ποσοστό 60% από τα δείγματα και 80% από τη συνολική περιοχή κάλυψης), στην συνέχεια ο κισσός (Hedera helix), ο παρθενόκισσος (Parthenocissus quinquefolia) και το πολυγόνι (Fallopia baldschuanica. Αντίστοιχα το αμπέλι (Vitis vinifera) χρησιμοποιείται στα ζεστά κλίματα για να καλύψει τις άσχημες όψεις των κτιρίων (Garage, υπόστεγα, κ.λπ.) για δροσισμό το καλοκαίρι, είτε πάνω από μια πέργολα για σκιασμό.

Από τους βασικούς εκπροσώπους της πράσινης αρχιτεκτονικής, ο James Wines, εστίασε τη δουλειά του σε λύσεις ικανές να μετριάσουν τις κυρίαρχες αρχιτεκτονικές αναπαραστάσεις. Ένα από τα αντιπροσωπευτικότερα έργα του είναι το Ηigh Rise of Homes (1981), στο οποίο συγκεντρώνει κάθετα μικρές μονοκατοικίες με τους κήπους τους (http://www.siteenvirodesign.com). Ο Roberto Burle Marx είναι επίσης από τους πρώτους αρχιτέκτονες τοπίου που εισάγουν την ιδέα του κάθετου κήπου. Οι επιρροές που δέχθηκε, ήταν :

1. Οικολογική: Eισαγωγή αυτοχθόνων ειδών της Βραζιλίας.
2. Αισθητική: H κυριαρχία και επιβίωση των επιφύτων, καθώς και ο τρόπος αναπαράστασης τους σε τοίχους.
3. Αρχιτεκτονική: O συσχετισμός της δουλειάς του με την αρχιτεκτονική.

Πρωτοπόρος των κάθετων κήπων, στην σημερινή τους εκδοχή, είναι ο Γάλλος βοτανολόγος Patrick Blanc, ο οποίος χρησιμοποίησε την τεχνογνωσία της υδροπονίας για την δημιουργία των κάθετων κήπων. Ο Patrick Blanc εκπόνησε τη διδακτορική του διατριβή σχετικά με την επιβίωση των επιφύτων των τροπικών δασών. Προσπάθησε να αναπαράγει αυτό τον τρόπο ανάπτυξης των φυτών στις όψεις των κτιρίων και στους διαχωριστικούς τοίχους, προσομοιώνοντας ένα τροπικό δάσος. Αξιόλογα έργα του ιδίου είναι: Bois de Vincent, Μusee du Quai Branly (φωτ.6), Aquarium de Genes., Hotel Pershing Hall, Centre commercial Quatre Temps, Marche des Halles. To παράδειγμά του έχουν ακολουθήσει έκτοτε και πολλοί άλλοι από Αμερική, Ευρώπη και Ιαπωνία.

 

Φωτ. 06a,06b. Κάθετος κήπος. Μusee du Quai Branly. Παρίσι, 2011. Σχεδιασμός Patrick Blanc. Φωτογραφίες Αικατερίνης Γκόλτσιου

 

Φωτ. 07. Κάθετος κήπος. Club Med. Παρίσι, 2010. Σχεδιασμός Patrick Blanc. Φωτογραφία  Ασημίνας Μπασιάκου

 

Φωτ. 08a,08b. Κάθετος κήπος. Club Med. Παρίσι, 2010. Σχεδιασμός Patrick Blanc. Φωτογραφίες  Ασημίνας Μπασιάκου

 

Έχει  αποδειχθεί πως οι πράσινοι τοίχοι αποτελούν μια πολύ καλή λύση για το  φιλτράρισμα του αέρα στο εσωτερικό των χώρων, ένα είδος μόνωσης από τον θόρυβο, και είναι στοιχεία ιδιαίτερου αισθητικού ενδιαφέροντος (Dunnett & Kingsbury, 2004). Έτσι η φύτευση των όψεων των κτιρίων, συμβάλλει στη  σημαντική μείωση των μέγιστων θερμοκρασιών ενός κτιρίου σκιάζοντας τους τοίχους και τα ανοίγματα από τις ακτίνες του ηλίου και συντελεί στη μείωση των διακυμάνσεων από την ημερήσια θερμοκρασία κατά 50%, ιδιαίτερα σημαντικό για τις περιοχές των θερμών κλιμάτων. Η αποτελεσματικότητα του δροσισμού σχετίζεται κυρίως με την συνολική έκταση που καλύπτουν παρά με το πάχος της ανάπτυξης των φυτών (Κοhler,1933). Αυτό οφείλεται γιατί τα φυτά, εμποδίζοντας την θερμότητα να διεισδύσει, αλλά και τους ψυχρούς ανέμους να κρυώσουν την επιφάνεια των τοίχων του κτιρίου, αποτελούν το πρώτο μονωτικό στρώμα. Έχει υπολογιστεί πώς 5,5⁰ C μείωση της θερμοκρασίας εξωτερικά του κτιρίου  μειώνει την ενέργεια που απαιτείται για την λειτουργία των κλιματιστικών έως 50-70% (Peck at al 1999). H αποτελεσματικότητα των φυτών είναι μεγαλύτερη στους δυτικούς τοίχους. Επίσης η σκίαση των ανοιγμάτων εμποδίζει την ηλιακή ακτινοβολία αν διεισδύσει εσωτερικά του κτιρίου. Σε κλίματα με ψυχρούς χειμώνες, προτιμώνται τα φυλλοβόλα φυτά σε τοίχους που δέχονται την ηλιακή ακτινοβολία. Αντίθετα σε τοίχους που δεν δέχονται ηλιακή ακτινοβολία επιλέγονται αειθαλή έτσι ώστε να εμποδίσουν την φυγή θερμότητας από το εσωτερικό του κτιρίου.

Άλλα πλεονεκτήματα των φυτών κυρίως στις πόλεις είναι παγίδευση της σκόνης, η οποία είναι ανάλογη της επιφάνειας του φυλλώματος -μπορεί να υπολογιστεί με ένα δείκτη φυλλώματος- και η συγκέντρωση των επιβλαβών στοιχείων όπως μόλυβδος και κάδμιο. Τα φυτά στα κτίρια μπορούν να προστατεύσουν την επιφάνεια του κτιρίου από την έντονη βροχόπτωση ή το χαλάζι καθώς συγκρατούν με το φύλλωμα τη βροχή και μειώνουν την ταχύτητα της, αλλά και να αποτελέσουν μια ασπίδα προστασίας από την υπεριώδη ακτινοβολία. Τέλος η φύτευση των όψεων βοηθά στη βελτίωση της βιοποικιλότητας των αστικών περιοχών, αποτελώντας καταφύγιο για πολλά πουλιά.

«Από τις βασικότερες τεχνικές δημιουργίας ενός κάθετου κήπου είναι:

-Η υδροπονία σε κηπευτικό υπόστρωμα
-Η Υδροπονία σε οργανικό υπόστρωμα το ονομαζόμενο "τοίχωμα sandwich"
-Η Υδροπονία σε πέτρωμα (ανάλογο με το προηγούμενο, αλλά σε ανόργανο υπόστρωμα)
-Η Καλλιέργεια σε παραδοσιακό υπόστρωμα (φυτική γη)» (Groult, 2008).

Σύμφωνα με την πρώτη περίπτωση, -οι άλλες τρεις αποτελούν μια απόκλιση αυτής και η λειτουργία τους είναι παρεμφερής-, ένα υδρόφιλο στρώμα που αποτελείται από ένα ειδικό συνθετικό υλικό  (φωτ. 09) και αντικαθιστά το φυτικό υπόστρωμα των φυτών είναι μια λύση θρεπτική, η οποία αποστραγγίζει κανονικά (φωτ. 10) σε ένα δοχείο ανάκτησης του νερού. Σε ανοδική κατεύθυνση το νερό οδηγείται μέσω μιας αντλίας σε σταλλακτηφόρους σωλήνες έτσι ώστε να επιτυγχάνεται διαβροχή όλου υποστρώματος. Τα φυτά καλλιεργούνται στο υγρό αυτό μέσο, το οποίο αποτελεί ιδανικό περιβάλλον για τις ρίζες τους.

 

Φωτ. 09. Λεπτομέρεια φύτευσης σε θήκες του ειδικού συνθετικού υποστρώματος. Φωτογραφία  Ασημίνας Μπασιάκου

 

Φωτ. 10. Λεπτομέρεια στράγγισης του πράσινου τοίχου. Φωτογραφία  Αικατερίνης Γκόλτσιου

 

Φωτ. 11. Λεπτομέρεια διαστρωμάτωσης των υλικών ενός κάθετου κήπου. Μusee du Quai Branly, Παρίσι. 2011. Φωτογραφία Αικατερίνης Γκόλτσιου

 

Tα βασικά υλικά που είναι απαραίτητα για την κατασκευή ενός πράσινου τοίχου (φωτ. 11) είναι α). ξύλινες ή οι μεταλλικές επιφάνειες, οι οποίες δεν είναι απευθείας στηριγμένες στον τοίχο αλλά σε πλέγματα, μειώνοντας τον κίνδυνο της υγρασίας στους τοίχους, β). μονωτικό υλικό παρόμοιο με αυτό που χρησιμοποιείται για τη στεγάνωση λεκανών, γ). υπόστρωμα φύτευσης, συνθετικό υλικό, υδρόφιλο, όπου οι ρίζες του φυτού διεισδύουν εύκολα και συγκρατεί έως και 50 φορές του όγκο του σε νερό, ε. δεξαμενή νερού, οι διαστάσεις της οποίας εξαρτώνται από την επιφάνεια που πρόκειται να φυτευτεί, στ. αντλία με ισχύ περίπου 100W/m2 φυτεμένης επιφάνειας, ζ. σταλλακτηφόροι σωλήνες διαμέτρου Φ16 από PE, η. υπολογιστής ο οποίος είναι απαραίτητος για την αυτοματοποιημένη λειτουργία του ποτίσματος.

Στην περίπτωση του εσωτερικού χώρου, είναι απαραίτητος ο φωτισμός από όλες τις κατευθύνσεις. Η καλύτερή λύση είναι ο φωτισμός από περισσότερες της μιας πηγής (φωτ.12). Για τους εσωτερικούς χώρους υπάρχει επίσης το σύστημα με κινούμενες ράγες, όπου επιτυγχάνεται ομοιόμορφος φωτισμός.

 

Φωτ. 12. Κάθετος κήπος. Club Med. Παρίσι, 2010. Σχεδιασμός Patrick Blanc. Φωτογραφίες  Ασημίνας Μπασιάκου

 

Η φύτευση αποτελεί το τελικό στάδιο δημιουργίας ενός κάθετου κήπου (φωτ. 13). Η πυκνή φύτευση έχει ως αποτέλεσμα ένα γρήγορο αισθητικό αποτέλεσμα, ενώ η χρήση μικρών φυτών τους δίνει την ευκαιρία να αναπτυχθούν σωστά. Κατά το σχεδιασμό της φύτευσης συνίσταται να αποφεύγονται οι καθαρά μαζικές γεωμετρικές συνθέσεις και προτείνονται  οι φυτεύσεις σε ομάδες δύο ή τριών ποικιλιών, σε ξεκαθαρισμένες περιοχές-ζώνες- ή σε ομόκεντρους κύκλους.

 

Φωτ. 13a, 13b. Κάθετος κήπος. Μusee du Quai Branly. Παρίσι, 2011. Σχεδιασμός Patrick Blanc. Φωτογραφίες Αικατερίνης Γκόλτσιου

 

Σύμφωνα με την βιβλιογραφία (Groult, 2008), υπάρχουν πολλά φυτικά είδη που μπορούν να χρησιμοποιηθούν στην κατασκευή ενός πράσινου τοίχου. Ως αναφορά τον εξωτερικό χώρο, η επιλογή των φυτών πρέπει να γίνεται με βάσει τις μικροκλιματικές τους απαιτήσεις αλλά και την γενικότερη εναρμόνισή τους με το ευρύτερο φυσικό τοπίο της περιοχής. Οι βασικοί παράγοντες που λαμβάνονται υπόψη για τη δημιουργία ενός τοίχου είναι η έκθεση του στον ήλιο, ο εγκλιματισμός των φυτών στις εξωτερικές  θερμοκρασίες, ο αέρας, η παροχή νερού, η έκταση της περιοχής κάλυψης και το κόστος της κατασκευής. Μερικά από τα προβλήματα που ο σχεδιαστής κάθετων κήπων καλείται ν' αντιμετωπίσει, είναι τα εξής:

Α. Η υπέρ έκθεση του τοίχου στον ήλιο, έτσι ώστε να παρουσιάζεται έντονη εξάτμιση. Οι τοίχοι που είναι ιδιαίτερα φωτεινοί ή βρίσκονται σε περιοχές του νότου, πρέπει να αντιμετωπιστούν ιδιαίτερα επιμελώς. Δύο βασικοί τρόποι απαιτούνται για τη σωστή ευδοκίμηση της φύτευσης: α) Η επιμελής άρδευση, η οποία αν μπορεί να γίνει αυτόματα και να ρυθμιστεί ανάλογα με τον καιρό, β) Η επιλογή ξηροφυτικών ειδών. Παρόλα αυτά οι πράσινοι τοίχοι απαιτούν περισσότερη τροφοδοσία σε νερό και λιπάσματα.

Β. Η έλλειψη φωτός. Oι τοίχοι αυτοί παρουσιάζουν λιγότερα προβλήματα. Είναι η αιτία που προτιμώνται έναντι των προηγούμενων. Γι΄ αυτό σε ζεστές περιοχές είναι επιθυμητή η δημιουργία ενός τοίχου σε σκιερό μέρος και μη εκτεθειμένου στο άνεμο. Είναι προτιμότερη μια ηλιόλουστη θέση και προστατευμένη από τον άνεμο παρά μια σκιερή εκτεθειμένη στους ανέμους.

Γ. Η εμφάνιση κόμμεος. Όταν ένα φυτό ενός κάθετου κήπου καλύπτεται με κόμμι έχει λιγότερες πιθανότητες να επιβιώσει από ότι αν ήταν στο έδαφος. Στην υδροπονία, οι ρίζες των φυτών δεν αντέχουν στο κρύο. Έτσι ένα φυτό που καλύπτεται τελείως από κόμμι ξεραίνεται αμέσως. Συνίσταται η τοποθέτηση θερμαντικών σωμάτων για την μείωση της θερμοκρασίας, αλλά είναι μια δαπανηρή λύση. Άλλοι προτείνουν την ρύθμιση της άρδευσης και της λίπανση. Η αύξηση της άρδευσης και της λίπανσης  σε θερμοκρασίες μεγαλύτερες από -2⁰ C βοηθά στη μείωση του κόμμεος.

Δ. Οι υψηλές θερμοκρασίες αποτελούν ένα άλλο πρόβλημα. Κατά την περίοδο του καλοκαιριού, η αύξηση της θερμοκρασίας οδηγεί στην αύξηση της εξατμισοδιαπνοής. Για το λόγο αυτό τα φυτά πρέπει να αρδεύονται συχνότερα. Παρόλα αυτά το πότισμα πρέπει να ρυθμιστεί έτσι ώστε να μην έχουμε έντονη απώλεια θρεπτικών στοιχείων.

Ε. Η έκθεση στον αέρα είναι ένας άλλος παράγοντας που πρέπει να αντιμετωπίσουν τα φυτά εξωτερικού χώρου. Τα φυτά που βρίσκονται σε περιοχές με λιγότερο φως έχουν λεπτότερο φύλλωμα, με αποτέλεσμα να είναι πιο ευαίσθητα στο αέρα. Μια από τις λύσεις είναι να χρησιμοποιούμε φυτά με πιο σκληρά φυλλώματα που λειτουργούν ως φράκτης.

Στ. Η αυξημένη κατανάλωση νερού. Για το λόγο αυτό η τροφοδοσία με νερό είναι μεγαλύτερη  και απαιτούνται ισχυρότερα μηχανήματα, σε σχέση με τους εσωτερικούς τοίχους. Συνήθως οι εκτάσεις που καταλαμβάνουν οι τοίχοι του εξωτερικού χώρου είναι μεγαλύτερες από τους τοίχους των εσωτερικών χώρων. Για το λόγο αυτό και το κόστος κατασκευής του αυξάνεται.

Σύμφωνα με όσα αναφέρθηκαν, το περιβάλλον ανάπτυξης της βλάστησης σε κάθετες επιφάνειες είναι περισσότερο απαιτητικό από αυτό των φυτεμένων δωμάτων, λόγω των μικροκλιματικών συνθηκών. Το συγκεκριμένο σύστημα δεν δέχεται κάθετα τόσο μεγάλη βροχόπτωση όσο ένα δώμα, είναι ελεύθερης αποστράγγισης,  εκτεθειμένο αρκετά στον αέρα και το υπόστρωμα ανάπτυξης των φυτών αρκετά λεπτό, καθιστώντας την ανάπτυξη των φυτών αρκετά δύσκολη. Για το λόγο αυτό ο σχεδιασμός και η κατασκευή των κάθετων κήπων πρέπει να γίνεται μόνο από ειδικούς.

Οι πράσινοι τοίχοι αποτελούν την καλύτερη εναλλακτική λύση στις περιπτώσεις εκείνες που δεν υπάρχει η δυνατότητα φύτευσης στο έδαφος και θέλουμε να καλύψουμε μεγάλες κάθετες επιφάνειες σε σύντομο χρονικό διάστημα, με θεαματικά αποτελέσματα. Φέρνοντας τη φύση σε πυκνοδομημένες περιοχές όπου δεν υπάρχει η δυνατότητα για τη δημιουργία ενός κήπου, οι κάθετοι κήποι συμβάλλουν στην αισθητική αναβάθμιση των κτιρίων και των πόλεων και προσφέρουν τη δυνατότητα της χρωματικής αλλαγής των όψεων των κτιρίων σε σχέση με τις εποχές. Παρά τα σημαντικά βιοκλιματικά οφέλη, η συγκεκριμένη τεχνολογία αποτελεί μια δαπανηρή λύση, ενώ για πολλούς επιστήμονες δεν συνιστά μια οικολογική προσέγγιση, καθώς καταναλώνονται πολλά συνθετικά υλικά μη ανακυκλώσιμα, νερό και ενέργεια για τον φωτισμό της.  Λαμβάνοντας υπόψη τα ανωτέρω, η φυτική επένδυση των όψεων των κτιρίων πρέπει να αποτελεί τμήμα του γενικότερου σχεδιασμού μιας περιοχής, να μην αποτελεί πανάκια για την βελτίωση του πρασίνου των πόλεων αλλά και ούτε να αντικαθιστά τη δημιουργία πράσινων θυλάκων (δενδροστοιχίες, πάρκα, κήποι, κλ.π) σ' αυτές.

 

της Αικατερίνης Γκόλτσιου

 

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Βερν, Ι. (1959). 20.000 Λεύγες κάτω από τη θάλασσα. Αθήνα: Eκδόσεις Μίνωας.
Dunnet N., Kingsbury N. (2004) Planting Green Roofs and Living Walls. Portland Oregon: Timber Press Inc.
Γκόλτσιου Αικ., Σακκά Α. (2010). Πράσινη αρχιτεκτονική εργαλεία περιβαλλοντικής-κτηριακής αξιολόγησης πράσινοι τοίχοι - κάθετοι κήποι. Σημειώσεις.Oikonomotexniki seminars, 25-26 Οκτωβρίου.
Groult J.M. (2008) Creer un mur vegetal en interieur & en exterieur. Paris:  Ulmer.
Leenhart J., Lambertini A., Ciampi M. (2007). Jardins verticaux dans le monde entier. Paris:  Citadelles & Mazenod.

Ιστoσελίδες

1. http://deconarch.wordpress.com/2008/07/04/patrick-blanc-murs-vegetaux/musee-du-quai-branly-4/
2. www.wallflore.com
3. www.g-sky.com
4. http://www.verticalgardenpatrickblanc.com/
5. http://archiguide.free.fr/AR/blanc.htm
6. http://www.siteenvirodesign.com