(112) Αναμόρφωση κεντρικής περιοχής στον Πειραιά - ένα σύστημα αναζωογόνησης της πόλης -

Τμήμα Αρχιτεκτόνων Μηχανικών Ξάνθης (ΔΠΘ)
Φοιτητής: Γιάννης Αγγελάκος
Επιβλέποντες καθηγητές: Πάνος Κόκκορης, Θεώνη Ξάνθη, Γιώργος Παπαγιαννόπουλος
Ημερομηνία υποστήριξης: 10/04/09

Αντικείμενο της παρούσας διπλωματικής εργασίας είναι μια μελέτη αρχιτεκτονικής ανάπλασης σε εκτεταμένο δίκτυο χώρων στο κέντρο του Πειραιά, και συγκεκριμένα στην περιοχή του εμπορικού λιμανιού μεταξύ των οδών  Κολοκοτρώνη, Νοταρά, Φίλωνος, Ηρώων Πολυτεχνείου, πλ. Κοραή . 

 
Με κίτρινο χρώμα σημαίνονται οι εστίες παρέμβασης. Με κόκκινο χρώμα σημαίνονται οι ήδη υπάρχουσες γόνιμες περιοχές με τις οποίες η παρέμβαση φιλοδοξεί να ενωθεί και τελικά να αφομοιώσει μέσα της (πάρκα, τμήματα πεζοδρόμων, περάσματα, κτίρια ιστορικού ενδιαφέροντος).

Ο πυρήνας προβληματισμού της εργασίας αφορά το καθημερινό αστικό περιβάλλον της σύγχρονης ελληνικής μεγαλούπολης - τους δρόμους, τα πεζοδρόμια, τις πλατείες, το κτιριακό της δυναμικό - ως τον κύριο παράγοντα που διαμορφώνει την καθημερινή εμπειρία και ζωή μέσα στην πόλη. Σκέψεις γύρω από αυτό το ζήτημα οδήγησαν το ενδιαφέρον μου να απομακρυνθεί από τη μελέτη ενός μεμονωμένου κτίσματος - άδειου οικοπέδου, και να στραφεί πάνω και μέσα στο ήδη χτισμένο, στα υπάρχοντα κτίρια και το χώρο που τα περιβάλλει , τα πεζοδρόμια, τις πολυκατοικίες, το χώρο που υπολείπεται της πόλης και που θεωρούμε λίγο- πολύ ως κλειστό ή ολοκληρωμένο. Από αυτήν την άποψη το θέμα επιχειρώντας -να κτίσει πάνω απ'το κτισμένο- προέκυψε ως μια έρευνα τρόπων επιδιόρθωσης και ανασυγκρότησης του ήδη υπάρχοντος δομημένου περιβάλλοντος, ώστε με έναν τρόπο ρεαλιστικό, ήπιο, οικονομικό και μεθοδευμένο, ακόμα και επαναλήψιμο, να βελτιωθούν οι συνθήκες διαβίωσης μέσα στην πόλη, να επιλυθούν κρίσιμα μεν- γνωστά δε προβλήματα, αλλά και να αποδειχθεί ότι η πόλη δεν είναι ένα κλειστό περιβάλλον, αλλά ένα 'ανοικτό' ακόμα πεδίο πάνω από το οποίο μπορούμε να ξανακτίσουμε την πιο δική μας πόλη.

Για να το επιτύχει, η πορεία της εργασίας συγκεντρώθηκε γύρω από τα ακόλουθα βασικά σημεία: 

α)  Διάγνωση και μελέτη των χρόνιων προβλημάτων της ελληνικής μεγαλούπολης

β) Εντοπισμός λανθανουσών δυνατοτήτων, μέσα στο υφιστάμενο οικοδομικό πλέγμα (αδόμητα οικόπεδα, δώματα κτιρίων, δρόμοι, στοές-περάσματα, υφιστάμενα εξωτερικά κελύφη κτιρίων), ως πιθανές λύσεις που η ίδια η πόλη προσφέρει στο πρόβλημα της, και που συνθέτουν έναν μικρόκοσμο μεγεθών, υλικών, σχέσεων, ιδιαίτερα χρήσιμο, πλην όμως αποσπασματικό.

γ)  Εξάπλωση ενός δικτύου χώρων που υλοποιείται με ποικίλες μεταλλικές κατασκευές, οι οποίες  διατρέχοντας τον ιστό της πόλης, σαν παράσιτο ξανά-κτίζουν πάνω στο υφιστάμενο περιβάλλον, εξοπλίζοντας, τονώνοντας και αξιοποιώντας τις προαναφερθείσες λανθάνουσες δυνατότητες σε μια συμπληρωματική σχέση. Γεμίζοντας κατάλληλα κάθε φορά το 'δοχείο' του αστικού ανάγλυφου σε διάφορες εντάσεις, οι κατασκευές :

-Προτείνουν πεζοδρομήσεις και ελαφρές στεγάσεις δρόμων.
-Εξαπλώνονται σε κελύφη υφιστάμενων κτιρίων, συμβάλλοντας στην συνεργασία ισόγειου, ορόφων και δωμάτων αξιοποιώντας έτσι χώρους μέχρι πρότινος εγκαταλελειμμένους. 
-Απεγκλωβίζουν και αξιοποιούν νέους υπαίθριους χώρους σε κομβικά και τεταμένα σημεία ενώ τους ζωογονούν με νέες χρήσεις (υπαίθριος κινηματογράφος, καφέμπαρ κ.α.).
-Προσφέρουν χρήσιμες εναλλακτικές διαδρομές, ολοκληρώνοντας το ημιτελές, υφιστάμενο δίκτυο πεζοδρόμων, στοών και περασμάτων.
-Προσπαθούν να συντονίσουν τις διαφορετικές και πολυποίκιλες μορφές, μεγέθη, και σχέσεις του αστικού τοπίου σε μια ενιαία σύνθεση, ώστε λειτουργώντας σαν ένα είδος διάμεσου ανάμεσα στην πλήρη ομοιομορφία και την απόλυτη ανομοιομορφία, να προσδώσουν ξανά στο κέντρο της πόλης συνάφεια και ενότητα, σε μια προσπάθεια να ειδωθεί η πόλη σαν ένα μεγάλο ενιαίο κτίριο.

δ)    Τέλος καθώς το παράσιτο απλώνεται γεμίζοντας το αστικό ανάγλυφο, εισχωρεί στο εσωτερικό ενός υπάρχοντος 'γιαπιού' μπροστά από την πλατεία Κοραή. Χτισμένο από τον Δήμο Πειραιά το 1970 ως δημαρχείο, η κατασκευή του σταμάτησε (για νομικούς λόγους) μέχρι και την ολοκλήρωση του φέροντα οργανισμού, αφήνοντας το εγκαταλελειμμένο. Η μελέτη το αξιοποιεί και το ξανασχεδιάζει ως Δημοτικό κέντρο και Μουσείο πολεοδομικής εξέλιξης Πειραιά, κάνοντας το κεφαλή και μήτρα που τροφοδοτεί το σύνολο του δικτύου.

Διπλωματικές Εργασίες - Το greekarchitects.gr, προτείνει μια  θεματική ενότητα, στην οποία παρουσιάζονται πτυχιακές εργασίες φοιτητών από σχολές πολυτεχνείων της Ελλάδας και του εξωτερικού. Οι ενδιαφερόμενοι /νες μπορούν να μας στείλουν την διπλωματική τους εργασία