(124) Περιβαλλοντικό Πάρκο στη Λίμνη Ιωαννίνων

Φοιτήτριες: Μαρία Καζάνα, Παναγιώτα Σακελλαροπούλου
Επιβλέποντες: Νέλλη Μάρδα, Κώστας Μωραΐτης                          
Σύμβουλος: Δημήτρης Παπαλεξόπουλος
Σχολή Αρχιτεκτόνων Μηχανικών, Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο
Ημερομηνία παρουσίασης: 3 Νοεμβρίου 2009

Σύντομη περιγραφή

Στις μέρες μας, και ιδιαίτερα μετά την κρίσιμη περίοδο υποβάθμισης του υδροβιότοπου των Ιωαννίνων, ο άνθρωπος αποστασιοποιήθηκε και απομακρύνθηκε από το φυσικό περιβάλλον. Στόχος μας είναι ο επαναπροσδιορισμός της σχέσης αλληλεπίδρασης ανάμεσα στον άνθρωπο, την πόλη και τη λίμνη. Το περιβαλλοντικό πάρκο επιδιώκει να αποτελέσει τόπο βιωματικής προσέγγισης της ιστορίας της πόλης και του φυσικού οικοσυστήματος.

 

 

 

Το λεκανοπέδιο των Ιωαννίνων

Η κοιλάδα των Ιωαννίνων βρίσκεται στο κέντρο σχεδόν της Ηπείρου και περικλείεται από ψηλά βουνά. Στο κέντρο του λεκανοπεδίου σχηματίζεται η λίμνη "Παμβώτις", και στη μέση ένα μικρό νησί. Η έκτασή της λίμνης έχει περιοριστεί σημαντικά σε σχέση με παλαιότερες εποχές όπου αποτελούσε ένα ενιαίο φυσικό οικοσύστημα με τη γειτονική λίμνη Λαψίστα, η οποία αποξηράθηκε το 1954-1958. Το ευαίσθητο οικοσύστημα της λίμνης ανήκει σήμερα στο Ευρωπαϊκό Δίκτυο Προστατευόμενων Περιοχών (NATURA 2000), λόγω των σημαντικών ενδιαιτημάτων και των σπάνιων ειδών χλωρίδας και πανίδας.

 

 

 

Χωροθέτηση περιοχής επέμβασης

Λόγοι επιλογής του οικοπέδου:
         -Βρίσκεται δίπλα στο υδάτινο στοιχείο και πάνω στον υπό ανάπτυξη παραλίμνιο άξονα.
         -Βρίσκεται στο μεταίχμιο πόλης και φύσης (ένας σύνδεσμος ανάμεσα στο αστικό και το φυσικό περιβάλλον που ανακόπτει
          την περαιτέρω επέκταση της πόλης και διαφυλάσσει το φυσικό οικοσύστημα).
         -Παρουσιάζει ενδιαφέρουσες οπτικές φυγές και θεάσεις του τοπίου του λεκανοπεδίου.

Κτιριολογικό πρόγραμμα

Περιλαμβάνονται δύο κτίρια. Το ένα στεγάζει τον Φορέα Διαχείρισης Λίμνης Ιωαννίνων (Φ.Δ.Λ.Ι.) και στο δεύτερο φιλοξενούνται εκθέσεις (περιοδικές και μόνιμες) σχετικά με τη λίμνη και την πόλη.

 

 

 

 

 

Συνθετικές αρχές

Η σχέση πόλης και λίμνης είναι παράλληλη, αδιάφορη, χωρίς εσοχές και προεξοχές. Απουσιάζει ο δυναμισμός κάθετων, γραμμικών στοιχείων που εισβάλλοντας στο νερό, υποκινούν την επαφή με το υδάτινο σύστημα.

Σκοπός μας ήταν εξαρχής να αναιρέσουμε την παραπάνω προβληματική σχέση εισάγοντας το υδάτινο στοιχείο στην περιοχή επέμβασης. Συνεπώς, αποφασίζουμε να καταργήσουμε το σκληρό όριο του δρόμου και να επαναφέρουμε το φυσικό όριο της λίμνης εντός του οικοπέδου.

Για να συμβεί αυτό, επεμβαίνουμε στις ιχθυολεκάνες που βρίσκονται μπροστά από το οικόπεδο. Οι ιχθυολεκάνες αυτές δημιουργήθηκαν το έτος 1985 από τη Δημοτική Επιχείρηση Λίμνης Ιωαννίνων, με σκοπό τον εμπλουτισμό τις λίμνης με γόνο  χορτοφάγου κυπρίνου, ώστε να περιοριστεί τα φαινόμενο του ευτροφισμού. Ωστόσο, σήμερα δεν χρησιμοποιούνται πια ούτε υπάρχει η προοπτική να επαναχρησιμοποιηθούν για τον ίδιο σκοπό, ενώ το οικοσύστημα που έχει αναπτυχθεί εκεί είναι δευτερεύουσας σημασίας.

Συνθετικά όρια αποτελούν η φαρδιά τάφρος, το αρδευτικό κανάλι, η πυκνή δεντρόμαζα από λεύκες, καθώς και η γειτνίαση με το αστικό και το φυσικό τοπίο.

Ύστερα από μια μακρόχρονη παρατήρηση και ανάγνωση του τοπίου εντάσσουμε στην πρότασή μας τις διαφορετικές τοπιακές δομές που το αποτελούν_ ανάγλυφο, φύτευση και νερό και δημιουργούμε μια άρρηκτη σχέση μεταξύ τους.

 

 

 

 

 

Ανάλυση πρότασης

Καταρχάς καταργούμε την επιπεδότητα του οικοπέδου και σχηματοποιούμε ένα νέο ανάγλυφο, ώστε αφενός να επιτευχθεί η αρμονική ένταξη των κτιρίων στο τοπίο          και αφετέρου να δημιουργηθούν εξάρσεις και υφέσεις που ευνοούν ή απομονώνουν οπτικές φυγές προς το φυσικό και το αστικό τοπίο.

Για τη σχηματοποίηση αυτού του νέου ανάγλυφου επαναχρησιμοποιούμε το χώμα που αφαιρείται από τη διάρρηξη των ιχθυολεκανών.

Παράλληλα, επιδιώκουμε την επαλληλία διαφορετικών τοπιακών δομών (νερό_ καλαμιώνας_ γραμμική πλατφόρμα κίνησης_ κτίρια_ ανάγλυφο_ δεντρόμαζα) που εντείνουν τις έννοιες του βάθους και του ορίζοντα.

Πιο συγκεκριμένα, αντικαθιστούμε τον δρόμο με πασσαλόπηκτη πλατφόρμα κίνησης και διανοίγουμε τις ιχθυολεκάνες με σκοπό τη δημιουργία όχθης, ώστε το νερό να εισέρχεται και να εξέρχεται με φυσικό τρόπο ανάλογα με τις εποχές. Συνέπεια είναι να δημιουργηθούν ελώδεις εκτάσεις που καλύπτονται από εποχιακά νερά, οι οποίες είναι και ιδιαίτερα επωφελείς στη λειτουργία του οικοσυστήματος.

Προχωρώντας προς το φυσικό τοπίο οι καλαμιώνες του υδροβιότοπου αυξάνονται  και δημιουργούμε μια πιο προστατευμένη περιοχή για την χλωρίδα και την πανίδα.

Η ευθύγραμμη πορεία του νερού που σχίζει καλαμιώνες αποτελεί συνέχεια του παραλίμνιου άξονα κίνησης. Σε αντίθεση με αυτήν, η πορεία του ανάγλυφου είναι τεθλασμένη και υπερυψωμένη. Ξεκινά από το πρώτο κτίριο και την διαμορφωμένη «αστική» πλατεία, που αποτελεί τον σύνδεσμο με την πόλη, και  καταλήγει στο δεύτερο κτίριο και μετέπειτα στην πλατφόρμα κίνησης που οδηγεί στο φυσικό τοπίο. Επιπρόσθετα, πάνω σε αυτήν την πορεία αρθρώνονται οι τέσσερις καλλιεργήσιμοι κήποι.

Όσον αφορά τις κτιριακές δομές που περιλαμβάνονται στο πάρκο, πρόκειται για ελαφριές ξύλινες πασσαλόπηκτες κατασκευές. Αυτό μας εξασφαλίζει ως προς το σαθρό έδαφος, επιτρέπει την επί τόπου κατασκευή και ενέχει αναστρεψιμότητα.

Σε κάθε κτιριακή κατασκευή συνυπάρχουν κλειστοί χώροι και υπαίθριες πορείες, στεγασμένες ή μη, (στοές, ράμπες, χώροι εισόδου και στάσης), οι οποίες αποτελούν συνέχεια της πορείας του ανάγλυφου. Η μορφή των στεγάστρων-δωμάτων έχει ως αφετηρία τις τεθλασμένες κορυφογραμμές που αναγνώσαμε στο τοπίο, ενώ ταυτόχρονα εξυπηρετεί και λειτουργικούς σκοπούς. Τέλος, η επιλογή των υλικών έγινε με γνώμονα τον τόπο και το φυσικό περιβάλλον (κατασκευές από σύνθετη επικολλητή ξυλεία με μεταλλικά στοιχεία σύνδεσης,  τοίχος αντιστήριξης από ξερολιθιά, συστήματα σκίασης από καλαμιές).

 

 

 

ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΕΣ: Θέλοντας να αναδείξουμε τις πιο φρέσκιες και ζωντανές ιδέες στην αρχιτεκτονική , καλούμε όλους τους νέους αρχιτέκτονες να μας στείλουν προς δημοσίευση την διπλωματική τους εργασία.
Συμμετοχή & Βραβεία 2009 - 2010 >>>