(209) Ανάκτηση υπολειμματικού χώρου στα όρια της πόλης_τα λατομεία στο Σχιστό Κορυδαλλού

Φοιτητές: Μυροφορίδου Βαρβάρα-Χριστίνα, Τσιντζέλη Μαρίνα, Χρανιώτη Αναστασία
Επιβλέπων καθηγητής: Παπαϊωάννου Τάσης
Σύμβουλοι καθηγητές: Μπαμπάλου Μπούκη, Καραμανέα Πανίτα
Εξωτερικοί Συνεργάτες: Καραβασίλης Σταμάτης_ Γεωπόνος- Εδαφολόγος,   Βιβή Λέλη_ βιολόγος
Σχολή: Αρχιτεκτόνων Μηχανικών ΕΜΠ
Ημερομηνία Παρουσίασης:  05-11-2010

Σύντομη Περιγραφή
...Μέσω της διπλωματικής αυτής εργασίας επιχειρήσαμε να αποδώσουμε στην πόλη έναν πρώην ανενεργό-δυσλειτουργικό  χώρο επανασυστήνοντάς τον ως ένα ζωντανό και θετικό τοπίο δράσεων και γεγονότων.
Στην ασφυκτική και γκρίζα Αθήνα του 2011 προτείναμε μια εναλλακτική στο αδιαφοροποίητο σύστημα της πόλης, ένα πάρκο.

Με αφορμή την εικόνα ενός χάρτη του λεκανοπεδίου της Αττικής ξεκίνησε ο προβληματισμός μας για τη ανταγωνιστική σχέση του φυσικού  στοιχείου  με το αλόγιστα αναπτυσσόμενο αστικό συνεχές στην πόλη της Αθήνας. Η διάχυση  που χαρακτηρίζει την αστική δομή στην Αθήνα βρίσκει ένα φυσικό φραγμό από το έντονο ανάγλυφο των ορεινών όγκων(Αιγάλεω- Υμηττός - Πάρνηθα και Πεντέλη) που ορίζουν το λεκανοπέδιο... Αναζητήσαμε περιοχές ορίων της έντονα εξελισσόμενης υλικής συγκρότησης της πόλης με το φυσικό  ορεινό στοιχείο.

 

Το θέμα της διπλωματικής  αφoρά την ανάκτηση ενός υπολειμματικού  χώρου στα όρια της πόλης με το όρος Αιγάλεω. Πρόκειται για τα ανενεργά λατομεία στο Σχιστό Κορυδαλλού, ένα χώρο που προέκυψε από μια πρώην βιομηχανική χρήση  σε μία άλλοτε εξωαστική περιοχή. Όμως, έπειτα από την αλόγιστη οικιστική ανάπτυξη των δεκαετιών  '60- '80 ο χώρος αυτός περικυκλώθηκε από  χρήσεις αμιγούς κατοικίας και διασπά την αστική συνέχεια. Μετά την αναμενόμενη απομάκρυνση  των λατομείων από την νεοσύστατη τότε οικιστική περιοχή, ο χώρος τους εκλαμβάνεται ως  "επιβαρυντικό" και "αρνητικό" κομμάτι του αστικού γεγονότος. Είναι μια περιοχή που βρίσκεται σε κατάσταση αποσύνθεσης και υπολείπεται. Η «χώνεψη» των λατομείων από τον αστικό ιστό, ορίζει το πλαίσιο ανάλυσης και ερμηνείας αυτού του τόπου.

 

Προτείνουμε  την ενεργοποίηση αυτού του υπολειμματικού χώρου μέσω της δημιουργίας  ενός υπαίθριου κοινόχρηστου χώρου πρασίνου, που θα αποτελέσει τη συνεκτική ύλη της πόλης και ένα καινούργιο σημείο αναφοράς που θα προωθήσει μια νέα αντίληψη για τον αστικό σχεδιασμό και θα επηρεάσει την καθημερινή ζωή των κατοίκων

Τις αρχές σχεδιασμού αυτού του νέου τοπίου υπαγόρευσε  η εποπτική αντίληψη του συνόλου, αλλά και η  βιωματικής εμπειρίας που μας  προσέφερε η «περπατησιά», η περιηγητική διάβαση στο χώρο.  Ακολουθώντας μια λογική από το όλον στο μέρος  και από το έξω στο μέσα, αρχικά καταγράψαμε την συνολική όψη του τόπου από σημεία που μας επέτρεπαν μια συνολική και πανοραμική θέα, ώστε να έχουμε μια  «αντικειμενικότερη» σύλληψη της μορφής... τότε αυτομάτως το τοπίο  μετατράπηκε σε ένα αντικείμενο μέσα στο χώρο.

 

Σε ένα δεύτερο επίπεδο,  επιχειρήσαμε να προβούμε σε μια «βιοψία» της δομής του χώρου. Το πολυσύνθετο λατομικό τοπίο, μετά την παρέμβαση της βίαιης ανθρωπογενής δραστηριότητας, λογίζεται ως ένας υβριδικός τόπος που συνδυάζει φυσικά και τεχνητά στοιχεία, αντιπαρατιθέμενα έντονα.

 

Βιοψία του τόπου

Χ α ρ α κ τ ή ρ α ς:  Κρανίου τόπος- Γύμνια- Αδρότητα- Αίσθηση του υπολείποντος βράχου

Σημάδια  μνήμης:  Χαραγμένες πλαγιές του πληγωμνένου βουνού- Παλιά μηχανήματα και εργαλεία μαρτυρούν την προηγούμενη χρήση του χώρου.

Πορεία:   Η δομή του λατομημένου τοπίου και οι σχέσεις των βασικών όγκων του βράχου κατευθύνουν το σώμα και το βλέμμα- αποσπασματική πορεία. Ο περίπατος στο χώρο συστήνει στο μυαλό μια συγκεκριμένη γεωμετρική μορφή του τόπου- Ο χώρος αποκτά μέτρο και μέγεθος.

Φως: Το τοπίο ακτινοβολεί μέσα από το ανακλώμενο φως  που προσπίπτει στην γυμνή πλευρά του βράχου...  Ο ιδιαίτερος  χαρακτήρας των λατομείων εντοπίζεται στον τρόπο που συνδέεται  ο βράχος με το φως.

Θ έ α σ η:   Διαδοχή από καδραρίσματα μερικής αίσθησης του συνόλου- Ο ορίζοντας άλλοτε αποκαλύπτεται και άλλοτε κρύβεται πίσω από την οριογραμμή των βράχων-  Η πόλη ως σταθερή αναφορά. Αποσπασματικά καδραρίσματα της εικόνας του εγγούς οικισμού του Σχιστού που εναλλάσσονται με πανοραμική οπτική αντίληψη του  λεκανοπεδίου- είναι η σταθερή αναφορά.

Κ λ ί μ α κ α:  Τοπίο λανθάνουσας κλίμακας- ανάμεσα στο τεχνητό και το φυσικό, που γίνεται ακόμα πιο απρόσιτο στην ανθρώπινη κλίμακα λόγω της  έλλειψης βλάστησης.  Αίσθηση του κενού- αίσθηση του απόντος γήινου όγκου.

Υ φ ή:  Τραχύτητα βράχου- Επιχώσεις- Χαραγμένο έδαφος- Οι διαδικασίες λατόμησης μαρτυρούνται πάνω στην ανάγλυφη πέτρα.

 

 

Χωρική δομή
Το σύνολο του χώρου οργανώνεται με τη λογική  μέρος- όλον. Μια διαδοχή από  διακριτές χωρικές κοιλότητες- δωμάτια, απομεινάρια της παλιάς χρήσης του χώρου,  υπαινίσσονται μια αποσπασματική διαδικασία λατόμησης που δημιούργησε σταδιακά ένα πολυσύνθετο τοπίο. Ερμηνεύουμε και επανασυστήνουμε τα δωμάτια αυτά  στη δική μας πρόταση επανάχρησης του τόπου.

 

 

Κεντρική Ιδέα Επέμβασης
Δημιουργία μιας νέας ήπιας τοπογραφίας που ράβεται στις ιδιαιτερότητες του τόπου. Ένα  σύστημα χωρικής ενοποίησης, πύκνωσης και δράσης που προκύπτει μέσω των κατάλληλων χειρισμών του αναγλύφου και της φύτευσης, μεταφέρει ροές κινήσεων σε χωρικές δομές που διατηρούν τον αρχικό χαρακτήρα της γύμνιας ,της αδρότητας και κυρίως τη μνήμη της λατόμησης. Αυτή εναλλαγή χωρικής πύκνωσης και αραίωσης μέσα από τη συνύπαρξη φυτεμένων περιοχών όπου ο χρήστης περιηγείται προστατευμένος στη σκιά τους και χώρων κενών που επεμβαίνουμε με ήπιους χειρισμούς για να διατηρηθεί η μνήμη της πρώην χρήσης τους, αποτελούν τη λογικής επέμβασης.

 

Αποσπασματικότητα λατομημένου τοπίου->  Ροϊκότητα φυτεύσεων και κινήσεων.
Γιγαντιαία κατακορυφότητα/ Αόριστη επιπεδότητα-> Επαναφορά κλίμακας του ανθρώπου
Δυσάρεστο μικροκλίμα, «κρανίου τόπος»-> Βιωσιμότητα

 

 

Περιορίσαμε το κτιριολογικό πρόγραμμα στις απολύτως βασικές λειτουργίες που είναι αναγκαίες για να πάρει ζωή αυτός ο χώρος, ενώ οι εκτάσεις του ελεύθερου χώρου και του πρασίνου είναι αυτές που υπερτερούν.  Όλοι οι στεγασμένοι χώροι περιορίζονται σε  ξύλινες, ελαφριές κατασκευές και αφορούν εργαστήρια εικαστικών, καλλιέργειας βοτάνων, ένα μικρό αναψυκτήριο και μια μονάδα πληροφόρησης για τη λειτουργία του πάρκου. Διαμορφώνεται ένα αμφιθέατρο, το οποίο  φιλοξενεί εκδηλώσεις, όπως και μια τεχνητή λίμνη από τη συλλογή όμβριων υδάτων ύψιστης  σημασίας για τη ζωή του πάρκου.

 

 

Η επιλογή της φύτευσης ως συνθετικό εργαλείο έγινε σύμφωνα με τις κλιματολογικές συνθήκες του τόπου καθώς και το χαρακτήρα και την ποιότητα του εδάφους. Συνάμα για τη διαμόρφωση του δαπέδου επιλέξαμε διάφορες ποιότητες πατημένου χώματος, κυβόλιθους και ξύλινο σανίδωμα. Συνολική επιδίωξη αποτέλεσε η βελτίωση του μικροκλίματος του χώρου με τη χρήση μη-θερμοσυσσωρευτικών υλικών και την τοποθέτηση δέντρων με ισχυρό φύλλωμα κοντά στις επιφάνειες των γυμνών βράχων.

 

 

Τέλος, το πάρκο επιχειρεί να αποτελέσει συνδετήριο κρίκο με άλλες περιπατητικές διαδρομές που ήδη υφίστανται στο όρος Αιγάλεω, καθώς και με τον Βοτανικό κήπο του Διομήδους, δίνοντας έτσι μια αφορμή για μια εναλλακτική απόδραση στο κάτοικο της πόλης αλλά και ένα χώρο χαλάρωσης και αναψυχής στον δραστήριο φυσιολάτρη.

 

 

 

Διπλωματικές & Ερευνητικές Εργασίες - Το greekarchitects.gr, προτείνει μια  θεματική ενότητα, στην οποία παρουσιάζονται πτυχιακές ή ερευνητικές εργασίες φοιτητών από σχολές πολυτεχνείων της Ελλάδας και του εξωτερικού. Οι ενδιαφερόμενοι /νες μπορούν να μας στείλουν την διπλωματική τους εργασία.