(149.12) 2 και 1 περιπτώσεις επανακατοίκησης του εμπορικού τριγώνου Αθήνας

Φοιτήτριες : Βούτου Χριστίνα, Σερέτη Μαρία
Επιβλέπουσα καθηγήτρια: Σοφία Τσιράκη
Σύμβουλοι καθηγητές: Παναγιώτης Τουρνικιώτης, Κώστας Μωραϊτης
ΕΜΠ, Σχολή Αρχιτεκτόνων Μηχανικών
Ημερομηνία παρουσίασης : Μάρτιος 2012

Η διπλωματική ερευνά τους όρους επανακατοίκησης του Ε.Τ. Ορίζουμε τρεις πιθανές περιπτώσεις: την επανάχρηση υφιστάμενου κτηρίου, την εκ νέου δόμηση, και την αποκατάσταση-ενεργοποίηση των διατηρητέων. Επικεντρωνόμαστε σε ένα οικοδομικό τετράγωνο (Κολοκοτρώνη, Χαβρίου, Πραξιτέλους, Λεωχάρους) και μελετάμε σε σύστημα τα παραπάνω, ενώ παράλληλα ενοποιούμε τον ακάλυπτου χώρο του τετραγώνου (το πράσινο ως βασικός παράγοντας κατοίκησης) και διανοίγουμε τις υπάρχουσες στοές, για την ενεργοποίηση της δημόσιας κίνησης.

Το Εμπορικό Τρίγωνο σήμερα
Το Ε.Τ. αποτελεί την καρδιά του κέντρου της Αθήνας. Σε επίπεδο αστικού ιστού, διακρίνει κανείς εύκολα τη διαίρεσή του σε δύο υποπεριοχές: το παλαιότερο άναρχο τμήμα του, και το νεότερο ορθοκανονικό -όριό τους αποτελεί η Ευριπίδου.

Παρατηρείται έντονη εμπορική δραστηριότητα (Βαρβάκειος αγορά, καταστήματα, εργαστήρια, μικρές βιοτεχνίες). Από την Ευριπίδου και έπειτα, προς Ομόνοια, συναντάμε κυρίως χρήσεις του τριτογενούς τομέα. Οι παραπάνω «πρωινές» χρήσεις δεν τροφοδοτούν την περιοχή από το μεσημέρι και μετά -κατά τόπους όμως, τα τελευταία χρόνια, εντοπίζονται κάποιοι πυρήνες διασκέδασης (πλ.Καρύτση, Κολοκοτρώνη, Αβραμιώτου). Επίσης, να σημειωθεί ότι η πλειοψηφία των ρετιρέ κατοικείται.

Η περιοχή χαρακτηρίζεται από υψηλή πυκνότητα δόμησης. Οι ιδιοκτησίες εν γένει είναι μικρές, οι δρόμοι στενοί και η κορυφογραμμή διαρκώς μεταβάλλεται. Διακρίνουμε κτήρια από όλες τις χρονικές περιόδους (νεοκλασικά, μεσοπολεμικά, σύγχρονα). Ο κτισμένος όγκος υποχωρεί στους ψηλότερους ορόφους, δημιουργώντας τα ρετιρέ και διατρυπάται στο ισόγειο, αφήνοντας δημόσια περάσματα, τις στοές.

 

 

Βασικά κριτήρια στην επιλογή οικοδομικού τετραγώνου:

Ενιαίος Ακάλυπτος.
Ύπαρξη κτιριακού δυναμικού κατάλληλου προς επανάχρηση.
Επικείμενη μετακίνηση υφιστάμενων χρήσεων-κενά προς αναπλήρωση (ΑΤ Ακροπόλεως).
Γειτνίαση με υπάρχουσες περιοχές κατοικίας.
Παρουσία διατηρητέων και στοών.
Εγγύτητα σε οργανωμένους χώρους στάθμευσης.
Η ταξινόμηση των οικοπέδων βάσει σχήματος κατέδειξε την υπεροχή των μακρόστενων, με τη μικρή όψη προς το δρόμο (στοιχείο που θα χρησιμοποιήσουμε παρακάτω).

 

 

Για τη σύνθεση των κατοικιών, κεντρική ιδέα υπήρξε η δημιουργία κοινόχρηστων χώρων:

Ανάμεσα στις κατοικίες, μοιρασμένοι στα επίπεδα, στο νέο κτήριο,
Μέσω της αίθουσα πολλαπλών χρήσεων στην επανάχρηση.
Κριτήριο ήταν ακόμα ο βέλτιστος προσανατολισμός και η ύπαρξη υπαίθριου χώρου σε συνέχεια με το καθημερινό. Κάθε κτήριο φιλοξενεί διαφορετικά μεγέθη κατοικιών, αυξάνοντας τις επιλογές των χρηστών.

περίπτωση 01_  Επανάχρηση υφιστάμενου κτηρίου
Στην επανάχρηση των μακρόστενων κτηρίων του Ε.Τ., προκύπτει πάντα μια σκοτεινή ενδιάμεση ζώνη... Η απάντησή μας είναι ΦΩΤΑΓΩΓΟΣ !

Το οκταώροφο κτήριο στη Λεωχάρους 4, που φιλοξενεί σήμερα το Α.Τ. Ακροπόλεως, έχει άδεια από το 1974 -με πρόβλεψη, δηλαδή, για πολύ μεγαλύτερα φορτία από τα πραγματικά. Στο πίσω μέρος ισογείου-ημιωρόφου, εντοπίζουμε διώροφο χώρο -εκεί τοποθετούμε την αίθουσα πολλαπλών χρήσεων, για όλο το τετράγωνο. Παράλληλα, δι-ανοίγουμε τη στοά του προς τον ακάλυπτο.

Σε ισόγειο, ημιώροφο και  α' όροφο οργανώνονται οι δημόσιες κινήσεις (αυτό που ονομάζουμε "πορώδες"): εμπόριο, χώροι γραφείων και η αίθουσα που αναφέραμε, με πατάρι και πρόσβαση από τον  ακάλυπτο. Προτείνουμε τον α' όροφο για γραφεία, καθώς δεν προκύπτει ικανός ηλιασμός του για χρήση κατοικίας.

Χάρη στο φωταγωγό, δημιουργούνται σε κάθε επόμενο όροφο δύο κατοικίες εκατέρωθεν. Κατ' εξαίρεση, προκύπτουν τρεις κατοικίες στο πίσω τμήμα γ'-δ' ορόφου (η μία διώροφη), και στο τελευταίο ρετιρέ μία μόνο ενιαία κατοικία.

 

περίπτωση 02/  νέο κτήριο σε υποθετικά αδόμητο οικόπεδο
Επιλέγουμε το "οικόπεδο" στη γωνία Πραξιτέλους και Χαβρίου, με εμβαδόν 502τμ. και σ.δ.=3. Οι κοινόχρηστοι χώροι ενδιάμεσα στις κατοικίες  είναι άλλοτε κλειστοί (για συνελεύσεις ή μια παρτίδα πινγκ-πονγκ), και άλλες φορές υπαίθριες αυλές και βατά δώματα. Το κτήριο επιτελεί και λειτουργία εισόδου προς τον ακάλυπτο, διαμέσου της κεντρικής ισόγειας αυλής του.

Και εδώ, σε ισόγειο και ημιώροφο οργανώνεται η δημόσια κίνηση, με εμπορικές χρήσεις. Η πρόσβαση στον ακάλυπτο γίνεται από το πέρασμα στην οδό Χαβρίου, και την κοινόχρηστη αυλή που αναφέραμε -στην ένωση κτηρίου-ακαλύπτου τοποθετούμε καφέ-βιβλιοπωλείο. Οι κατοικίες είναι κυρίως διώροφες, με διώροφη βεράντα μπροστά από το καθημερινό. Οργανώνονται γύρω από δύο κλιμακοστάσια -έξω από αυτά διαρθρώνονται και οι κοινόχρηστοι χώροι του συγκροτήματος.

 

+1/ σκέψεις για τα διατηρητέα κτήρια
Οι "ανοιχτές πληγές" του Κέντρου, παραμένουν στην πλειοψηφία τους αναξιοποίητες, λόγω του σκοτεινού ιδιοκτησιακού καθεστώτος και του μεγάλου κόστους επισκευής τους. Υπό τη σκέπη (και βολική ερευνητική υπόθεση) ενός φορέα, που αναλαμβάνει την επινοικίαση και επισκευή τους, προτείνουμε την εγκατάσταση χρήσεων συναφών με την κατοικία: φοιτητικό εστιατόριο, εργαστήριο με κοιτώνες/ μικρής κλίμακας φοιτητικές εστίες, γηροκομείο/ ξενώνες για ηλικιωμένους, δημοτικά εργαστήρια δημιουργικής απασχόλησης, παιδικοί σταθμοί/ νηπιαγωγεία, βιβλιοθήκες/ εκθεσιακοί χώροι, θέατρα, δημοτικές εξυπηρετήσεις, και Youth Hostels.

Συγκεκριμένα για το κτήριο στην Κολοκοτρώνη 32 (ιδιοκτησίας Παναγίας Τήνου) :Εδώ κατοικούσε η Σοφή Αφεντάκη, για την οποία ο Χαλεπάς έπλασε την "Κοιμωμένη" του. Προτείνουμε τη διαμόρφωση της αυλής στο πίσω μέρος του, σε μικρή παιδική χαρά, με ανοιχτό πέρασμα από το δρόμο. Το πέρασμα αυτό θα αποτελεί και τη μία από τις πέντε προτεινόμενες διόδους από και προς τον ακάλυπτο του τετραγώνου.

Δημιουργία ενιαίου, κοινόχρηστου ακαλύπτου.

Ορίζουμε το εξής σενάριο λειτουργίας και φύτευσης των συλλογικών υπαιθρίων:

Α) Στο επίπεδο του δρόμου (+0,00): γραμμική φύτευση/ δημόσιο
Β) Στο επίπεδο του ακαλύπτου (+3,00): άναρχη πυκνή φύτευση/ κοινόχρηστο
Γ) Στο επίπεδο των δωμάτων: ελαφρά αναρριχητικά φυτά/ συλλογικό για κάθε πολυκατοικία

 

Διπλωματικές & Ερευνητικές Εργασίες - Το greekarchitects.gr, προτείνει μια θεματική ενότητα, στην οποία παρουσιάζονται πτυχιακές ή ερευνητικές εργασίες φοιτητών από σχολές πολυτεχνείων της Ελλάδας και του εξωτερικού. Οι ενδιαφερόμενοι /νες μπορούν να μας στείλουν την διπλωματική τους εργασία.