Φωνές για τα διατηρητέα της Αρεοπαγίτου

Ο περίπατος της Διονυσίου Αρεοπαγίτου επεκτείνεται στο προαύλιο του Μουσείου της Ακρόπολης με θέαση στον Ιερό Βράχο. Πράσινοι στήλοι -σαν οικολογικό φίλτρο- ορθώνονται ανάμεσα στο έργο του Μπερνάντ Τσουμί και τις πίσω όψεις των διατηρητέων κτιρίων. Μια γιγαντιαία οθόνη, που προβάλλει εικόνες από το μνημείο της Ακρόπολης, καμουφλάρει ψηφιακά την «πλάτη» των διατηρητέων.

Οι υψηλοί προσκεκλημένοι των εγκαινίων του Νέου Μουσείου δεν θα αντικρίσουν καμιά από τις παραπάνω εικόνες καθώς το βλέμμα τους θα αναζητεί την Ακρόπολη. Οι βραβευθείσες προτάσεις για την ανάπλαση της «κρυφής πλευράς» των δύο νεοκλασικών στην Αρεοπαγίτου -όπως αναδείχθηκαν από το διαγωνισμό που διοργάνωσε το ηλεκτρονικό περιοδικό GreekArchitects.gr- εκτίθενται μόνο στο Ζάππειο Μέγαρο, αποδεικνύοντας «ότι η ασχήμια των πίσω όψεών τους είναι απλώς ένα πρόσχημα για την πολιτική ηγεσία να τα κατεδαφίσει».

Παραμονές των εγκαινίων του Νέου Μουσείου της Ακρόπολης, παρουσιάστηκαν σε αίθουσα του Ζαππείου όλες οι συμμετοχές (διακεκριμένες και μη) που κατατέθηκαν στον αρχιτεκτονικό διαγωνισμό, δίνοντας την ευκαιρία στα μέλη της κριτικής επιτροπής να επαναλάβουν το αίτημα της αρμονικής συνύπαρξης του Μουσείου με τα δύο νεοκλασικά. «Εκ μέρους του Μουσείου ειπώθηκε εν ολίγοις πως οτιδήποτε μειώνει την ανάδειξή του πρέπει να φύγει. Εχουμε μια εγωκεντρική συμπεριφορά ή τουλάχιστον μια εσφαλμένη θεώρηση», παρατηρούσε ο αρχιτέκτονας Αλέξανδρος Τομπάζης από το έδρανο του εισηγητή.

Σκληρότερος στους χαρακτηρισμούς του, ο αναπληρωτής καθηγητής του ΕΜΠ Γιάννης Κίζης στηλίτευσε τις «επαρχιώτικες τυμπανοκρουσίες» που συνοδεύουν το άνοιγμα του Μουσείου, πίσω από τις οποίες κρύβονται διαδικασίες «κατάργησης της Δημοκρατίας. Δεν έχει ξαναγίνει στην Ελλάδα να… ξυριστεί ένα ολόκληρο περιβάλλον για να αναδειχθεί ένα μνημείο. Είναι μια απίστευτη ιστορία αλαζονείας και είναι ευτύχημα που βρέθηκαν τόσοι άνθρωποι για να απαντήσουν σε αυτήν. Το μείζον αγαθό εδώ δεν είναι ο αρχαιολογικός χώρος• το αστικό τοπίο έχει την μεγαλύτερη αξία».

Η λανθασμένη επιλογή για τη χωροθέτηση του Μουσείου επί της Μακρυγιάννη, το οποίο έχει «καταλάβει με έναν τρόπο ακατανόητο το οικοδομικό τετράγωνο», επιστρέφει μοιραία στην επικαιρότητα. «Το κτίριο του Τσουμί ασφυκτιά στο χώρο, δεν εντάσσεται στο αστικό περιβάλλον. Γυρίζει την πλάτη στην πόλη», εξηγούσε το βράδυ της Δευτέρας η καθηγήτρια του Μετσόβιου Πολυτεχνείου Μπούκη Μπαμπάλου - Νουκάκη. Γεγονός που υπενθυμίζει και η απόπειρα να ακρωτηριαστεί το σπουδαίο οικιστικό σύνολο της Αρεοπαγίτου.

Η συσπείρωση του αρχιτεκτονικού κόσμου αλλά και χιλιάδων Αθηναίων γύρω από τη διάσωση των νεοκλασικών επιβεβαιώνει πως όχι μόνο δεν εμποδίζουν το διάλογο ανάμεσα στο Μουσείο και την Ακρόπολη (όπως χαρακτηριστικά έχει ειπωθεί), αλλά τον διαιτητεύουν με επιτυχία. «Είναι δικαίωμα κάθε Αθηναίου να γνωρίζει ότι η πόλη έχει παρελθόν και μέλλον. Και το παρελθόν δεν μπορούμε να το μαθαίνουμε μόνο μέσα από τα βιβλία, οφείλουμε να το ζούμε κιόλας», τόνισε η καθηγήτρια του ΕΜΠ, Μάρω Αδάμη, σχολιάζοντας αιχμηρά την πρόταση του υπουργού Πολιτισμού Αντώνη Σαμαρά για τη μεταφορά των προσόψεων των διατηρητέων. «Φαίνεται πως η πολιτική ηγεσία δεν έχει καταλάβει ότι το διακύβευμα εδώ δεν είναι τι μπορεί αλλά τι δεν πρέπει να γίνει. Τα κτίρια δεν είναι χαλκομανία ή μια αυτοκόλλητη μεμβράνη που την κολλάς κάπου αλλού. Αυτή την πρόταση δεν μπορώ παρά να την εκλάβω ως αστείο• και μάλιστα ένα αστείο που δεν πιάνω».

Οι προτάσεις της ανάπλασης

Το σχεδιαστικό κενό που άφησαν οι μελετητές του Μουσείου στις πίσω όψεις του Νέου Μουσείου της Ακρόπολης επιχείρησαν να καλύψουν οι 172 προτάσεις που κατατέθηκαν στο διαγωνισμό του GreekArchitects.gr. Μελετητές από την Ελλάδα και το εξωτερικό -405 στο σύνολό τους- παρουσίασαν μια πληθώρα προσεγγίσεων για τον τρόπο αντιμετώπισης του προβλήματος, άλλοτε εστιάζοντας στη σχέση του Μουσείου με την Ακρόπολη κι άλλοτε στη σχέση του Μουσείου με την πόλη.

Οι μακέτες που εκτίθενται στο Ζάππειο μέχρι και την Πέμπτη 18 Ιουνίου προσφέρουν άφθονες λύσεις. Οι «πλάτες» των διατηρητέων καλύπτονται από κατακόρυφα μεταλλικά γλυπτά ή μεγάλες κατασκευές που παραπέμπουν σε τεντωμένο από τον αέρα καραβόπανο, διακοσμούνται με κάθετους κήπους ή κρύβονται πίσω από υψηλές φυτεύσεις, ντύνονται με μια διάφανη μεμβράνη όπου εμφανίζονται κλαδιά ελιάς, χάνονται πίσω από γυάλινες επιφάνειες που αντανακλούν το είδωλο του μουσείου. Ανάμεσα στις αμφιλεγόμενες λύσεις -που, ωστόσο, τιμήθηκαν με έπαινο- είναι η ανάπλαση των πίσω όψεων ως πιστό αντίγραφο των προσόψεών τους.

Οι επικρατέστερες τρεις προτάσεις είναι μια επιλογή των πιο αντιπροσωπευτικών λύσεων από κάθε κατηγορία, με την πρώτη (ομάδα Δοξιάδη, Αντσακλή, Κρεμαλή, Λιβέρη, Μαθιουδάκη, Vonderthann) να προτείνει μια στρατηγική ένταξης του Μουσείου δημιουργώντας κάτω από τις πίσω όψεις των κτιρίων μια πλατεία-βάθρο με πλούσια φύτευση. Η πρόταση που τιμήθηκε με το δεύτερο βραβείο (Τρυφωνίδου, Γουρδούκης, Χριστοφορίδου, Βασιλάκης, Ντόβρος) σχηματίζει ένα μοντέρνο πράσινο μέτωπο που βελτιώνει το μικροκλίμα της περιοχής, ενώ η τρίτη (Κοτσιώρης) τοποθετεί μια οθόνη στην οποία εκπέμπουν, σε πραγματικό χρόνο, εικόνες από το λόφο της Ακρόπολης.

ΧΑΡΑΜΗ ΣΤΕΛΛΑ
Ελεύθερος Τύπος