182.14 Συνδέοντας τη συλλογική δράση με τη φύση

Φοιτητές: Βαβανού Αντωνία, Ταρουδάκη Καλλιρρόη
Επιβλέπουσες καθηγήτριες: Καρβουντζή Βαλεντίνη, Κλαμπατσέα Ειρήνη
Σύμβουλοι καθηγητές:  Εφεσίου Ειρήνη, Παπαϊωάννου Μαρία
Σχολή Αρχιτεκτόνων Μηχανικών ΕΜΠ
Ημερομηνία υποστήριξης: 7 Νοεμβρίου 2014

Βασική επιδίωξη της διπλωματικής εργασίας είναι η δημιουργία ενός σύγχρονου πάρκου στο κέντρο της Αθήνας, και συγκεκριμένα στην περιοχή των Κουντουριώτικων, που πέρα από χώρο πρασίνου θα έχει πολλαπλές χρήσεις για κάθε ηλικία, με επίκεντρο τους νέους.

Η περιοχή μελέτης
Η περιοχή μελέτης ανήκει στο 7ο δημοτικό διαμέρισμα. Πρόκειται για μια έκταση 21 στρεμμάτων, που τοποθετείται πίσω από το γήπεδο του Παναθηναϊκού στη λεωφόρο Αλεξάνδρας, κάτω από το Λυκαβηττό. Αφορμή για την επιλογή της στάθηκε μια βόλτα που είχαμε κάνει στην ευρύτερη περιοχή και μας έκανε εντύπωση πως είναι δυνατόν στο κέντρο της πόλης, να υπάρχει ένας χώρος τέτοιου μεγέθους αδόμητος, αφημένος και με τη φύση να βρίσκεται σε οργιώδη κατάσταση.

Υπάρχουσα κατάσταση
Η έκταση χωρίζεται σε δύο τμήματα από την οδό Μιχαήλ Μελά. Στο κάτω υπάρχουν αθλητικοί χώροι, μια παιδική χαρά και μια πίστα skate, ενώ στο πάνω η κατάσταση είναι όπως την περιγράψαμε, αφημένη και σε μεγάλο βαθμό αδόμητη. Το ζήτημα είναι ότι πρόκειται για έναν κοινόχρηστο χώρο που όμως χρησιμοποιείται αποσπασματικά από μεμονωμένες ομάδες χρηστών, χωρίς να έχει ενιαία ταυτότητα.

 

Βασικές συνθετικές αρχές
Παράλληλα με την εκτενή μελέτη πολεοδομικών και ποιοτικών χαρακτηριστικών της περιοχής που πραγματοποιήσαμε, αυτό που θέλαμε είναι να αφουγκραστούμε την αίσθηση που αποπνέει αυτός ο χώρος, έτσι ώστε να προκύψει ο σχεδιασμός βιωματικά και να πηγάζει από την εσωτερική αντίληψη που έχουμε εμείς από αυτόν.

 

 

Τα υφιστάμενα κτήρια καθώς και η φύτευση αποτελούν στοιχείο μνήμης του τόπου, που συνδιαλέγονται μεταξύ τους και γι' αυτό οφείλουμε να τα συμπεριλάβουμε στο σχεδιασμό.

 

 

Θέλουμε, λοιπόν, να υπάρχουν δύο πορείες:

Σύντομη αφήγηση: Μια συνοπτική και ξεκάθαρη πορεία, από την οποία συγκροτεί κανείς την αντίληψη του χώρου και μπορεί να διασχίσει γρήγορα το πάρκο.

Ελεύθερη περιπλάνηση:  μια μονοκονδυλιά, που επιτρέπει έναν περίπατο σε όλη την έκταση του πάρκου και επιμηκύνει την εμπειρία της κίνησης μέσα στο χώρο.

Φύση που διαρρέει: Το κομμάτι της φύσης που οργιάζει τροφοδότησε τη λύση μας, και επιλέξαμε να διατηρήσουμε ένα τμήμα στην κατάσταση αυτή, το οποίο ονομάσαμε "ζούγκλα", και διαρρέει σε όλη την έκταση. Την οριοθετούμε όμως, εκατέρωθεν, από τη μια με ζώνες υψηλής φύτευσης και από την άλλη με ένα κτήριο, που αποτελεί και το ίδιο μια διαδρομή του πάρκου. Έχουμε λοιπόν δύο διαφορετικά είδη κίνησης και παράλληλα την έννοια της φύσης και πώς αυτή οργανώνεται ή οργανώνει το χώρο.

 

 

Χρήσεις
Μας απασχόλησε πολύ πως και για ποιον σχεδιάζουμε ένα  αστικό πάρκο στο σήμερα, σε συνθήκες κρίσης, για να είναι η λύση μας ρεαλιστική και να ανταποκρίνεται στη σημερινή κατάσταση. Οδηγηθήκαμε σε μια έρευνα των αναγκών από τη μια, αλλά και των διαθέσιμων κοινωνικών δομών από την άλλη, έχοντας στο μυαλό μας ως επίκεντρο τους νέους ανθρώπους και τις ανάγκες τους. Θέλουμε οι χρήσεις που θα τοποθετήσουμε να οικειοποιούνται από τους συμμετέχοντες, να είναι συλλογικές, και όχι αποκομμένες όπως τώρα. Αυτό που χρειάζεται η περιοχή είναι να συρραφτεί, να  υπάρχει μια διαλεκτική σχέση μεταξύ της φύσης και των χρήσεων που απευθύνεται στην πόλη, για να δημιουργηθεί ένα ζωντανό αστικό πάρκο, που έρχεται να απαντήσει σε σύγχρονες ανάγκες.

 

 

Διατηρήσαμε και εμπλουτίσαμε τις  σε αθλητικές/ψυχαγωγικές χρήσεις στο  κάτω τμήμα (γήπεδα καλαθοσφαίρισης, πετοσφαίρισης, πίστα skate, παιδική χαρά, υπαίθριο γυμναστήριο) και επιλέξαμε συλλογικές/ πολιτιστικές χρήσεις στο πάνω μέρος (υπαίθριο αμφιθέατρο, συλλογική κουζίνα, αστικός αγρός, φυτώριο), οι οποίες θα διαχειρίζονται από οργανωμένες ομάδες των κατοίκων.

Στο πάνω τμήμα τοποθετείται και το κτήριο μας, που εστιάζει στη νεανική δράση, με αίθουσες εκμάθησης ξένων γλωσσών και υπολογιστών, ηλεκτρονική βιβλιοθήκη, γραφεία προώθησης εργασίας και αμφιθέατρο για πολλαπλές εκδηλώσεις. Έχει προβλεφτεί και υπόγειος χώρος στάθμευσης  60 θέσεων, στο χώρο κάτω από τα γήπεδα του μπάσκετ, για την εξυπηρέτηση των επισκεπτών του πάρκου.

 

 

Σχεδιασμός-διαχείριση ορίων
Έχουμε διατηρήσει τη χάραξη του δρόμου (Μιχαήλ Μελά), αλλά καταργήσαμε την κυκλοφορία των αυτοκινήτων και αλλάξαμε το υλικό σε μαλακό για να αποτελεί μέρος του πάρκου ως μια επιπλέον διαδρομή κάτω από τα υφιστάμενα πεύκα.

 

 

Η διαχείριση των ορίων  μας απασχόλησε πολύ. Νότια το έχουμε διαχειριστεί με την φύτευση την οποία χρησιμοποιούμε ως μεταβατική ζώνη υψών ανάμεσα στα υψηλά γειτονικά κτήρια και το πάρκο μας. Βόρεια  ως όριο τοποθετούμε το κτήριο διαδρομή σε απόσταση από τον γείτονα δημιουργώντας ένα πράσινο τοίχο, δίνοντας την αίσθηση ότι όλη η ζώνη της ζούγκλας δεν τελειώνει στην πλατεία αλλά συνεχίζει σαν ένα χαλί που σηκώνεται πάνω στον τοίχο. Τα δώματα του κτηρίου είναι φυτεμένα, για να εντάσσεται ομαλότερα στο τοπίο, αλλά και για βιοκλιματικούς λόγους.

 

 

Στην κύρια διαδρομή έχουμε φανταστεί μια εναέρια διαδρομή, η οποία εμπλουτίζει την εμπειρία του χώρου και λειτουργεί για την καλύτερη δομημένη αντίληψη του.  Παράλληλα, εξυπηρετεί και την κίνηση του ΑΜΕΑ στο πάρκο, και του επιτρέπει να βρεθεί σε όλες τις στάθμες, για να μην αποκλείεται από καμία δραστηριότητα. Στη στάθμη της εναέριας διαδρομής γίνεται δυνατή και η οπτική επαφή με το Λυκαβηττό, η οποία στη στάθμη του εδάφους είναι σχεδόν ανύπαρκτη.

 

 

Η φύτευση αποτελεί βασικό δομικό στοιχείο. Επιλέγουμε κυρίως ιθαγενή φυτά, με μικρές απαιτήσεις σε νερό, λαμβάνοντας υπ όψη μας τη σκίαση του οικοπέδου στη διάρκεια του έτους για την τοποθέτησή τους.

Τα υλικά του εδάφους είναι σκληρά (χυτά δάπεδα επεξεργασμένου σκυροδέματος και προκατασκευασμένες διατομές σκυροδέματος) και μαλακά (αδρανοποιημένο χώμα και κηπευτικό χώμα), τα οποία συνδυάζονται κατάλληλα για να εκφράζουν τις διαδρομές της σύντομης αφήγησης και της περιπλάνησης, με πυκνώματα και αραιώματα.

 

 

Διπλωματικές & Ερευνητικές Εργασίες - Το greekarchitects.gr, προτείνει μια  θεματική ενότητα, στην οποία παρουσιάζονται πτυχιακές ή ερευνητικές εργασίες φοιτητών από σχολές πολυτεχνείων της Ελλάδας και του εξωτερικού. Οι ενδιαφερόμενοι /νες μπορούν να μας στείλουν την διπλωματική τους εργασία.