Βραβείο στην Τέχνη του μέλλοντος

Ο Γιάννης Κανακάκης με τους συνεργάτες του, Μανουέλ Σβάρτσμπεργκ και Φαμπιάν Φάλτιν κέρδισαν την πρωτιά στο διαγωνισμό με θέμα «Καλλιτεχνικοί χώροι του μέλλοντος» (Arts Spaces of the Future) στον οποίο συμμετείχαν δεκάδες μεμονωμένοι αρχιτέκτονες και αρχιτεκτονικά γραφεία, φοιτητές, απόφοιτοι αρχιτεκτονικών σχολών απ' όλη τη Μεγάλη Βρετανία.

Οι τρεις άνθρωποι της τέχνης αποφάσισαν να φτιάξουν αυτό το τιμ και να συμμετάσχουν στο διαγωνισμό, μια σκέψη που υπήρχε στο μυαλό τους από καιρό, απλά δεν είχε προκύψει κάτι ενδιαφέρον. Οι διαγωνισμοί εξάλλου,όπως υποστηρίζει ο Γιάννης Κανακάκης, είναι ίσως οι μοναδικές ευκαιρίες των αρχιτεκτόνων για να εκφραστούν και να προβάλουν την προσωπική τους άποψη.

Ο νεαρός Ελληνας αρχιτέκτονας που γεννήθηκε στο Χολαργό και έφυγε για την Αγγλία το 2000 για να σπουδάσει αρχιτεκτονική, δεν το περίμενε ότι η ομάδα του θα κέρδιζε το πρώτο βραβείο. Πίστευε ότι ίσως κατάφερναν να αποσπάσουν το δεύτερο ή το τρίτο αλλά όχι και την πρωτιά.

« Το πρώτο βραβείο ήταν έκπληξη για μας. Χαρήκαμε και για τη νίκη, αλλά και γιατί μέσα από αυτή την επιτυχία βγήκαν άλλες πολύ ενδιαφέρουσες προτάσεις. Η νίκη μας είναι ένα έναυσμα για καινούργιες προσπάθειες και επιτυχίες», τονίζει ο Γιάννης Κανακάκης.

Ο 26χρονος αρχιτέκτονας πιστεύει ότι η δική τους πρόταση, η οποία ήταν πρωτότυπα διατυπωμένη με τη μορφή αντιγράφου της εφημερίδας «Φαϊνάνσιαλ Τάιμς» διακρίθηκε γιατί επικεντρώθηκε περισσότερο στην ανάπτυξη της ιδέας των καλλιτεχνικών χώρων του μέλλοντος, παρά σε μια σχεδιαστική πρόταση. Απέφυγαν δηλαδή το συγκεκριμένο και έμειναν στο γενικό -αν και αυτό ήταν ένα ρίσκο για τη συμμετοχή τους- καλύπτοντας παρ' όλα αυτά πολλά θέματα σε εκτεταμένο εύρος.

Χαρακτηρίστηκε από την κριτική επιτροπή ως μια «εκλεπτυσμένη πρόκληση στα αιτούμενα του διαγωνισμού, καλύπτοντας πραγματικά ζητήματα. Μια πολύ θετική και διεξοδική απάντηση. Ενας σχολιασμός και μια κριτική, που συνδέουν την τέχνη με το ατομικό, το δημόσιο και το πολιτικό».

Ο Γιάννης Κανακάκης μιλώντας για την πρόταση του ίδιου και των συνεργατών του τόνισε: «Αποσκοπούσαμε στον προσδιορισμό των μελλοντικών σχέσεων μεταξύ καλλιτεχνών, θεατών και καλλιτεχνικού χώρου. Παρουσιάσαμε μια σειρά εικονογραφίας, διαγραμμάτων, πλασματικών άρθρων και επιστολών υποτιθέμενων αναγνωστών. Προσεγγίσαμε την οικονομική και πολιτισμική αξία των ιδεών και της δημιουργικότητας, την καλλιτεχνική συνεργασία σε παγκόσμιο επίπεδο, την προσβασιμότητα στην τέχνη, τις νέες τεχνολογίες, το Διαδίκτυο και το περιβάλλον. Μορφοποιήσαμε μια εικόνα των χώρων τέχνης του μέλλοντος και συγχρόνως ασχοληθήκαμε με ζητήματα που θα επηρεάσουν το σχεδιασμό τους. Η πρότασή μας προσφέρει ένα σύστημα για το σχεδιασμό τους στο μέλλον, όχι ένα κτίριο. Ηταν πρωτίστως διαγωνισμός ιδεών».

Οι έντεκα καλύτερες προτάσεις των αρχιτεκτόνων που συμμετείχαν στο διαγωνισμό εκτίθενται στο Εθνικό Θέατρο του Λονδίνου έως τις 16 Φεβρουαρίου.

Μετά την επιτυχία τους οι τρεις φίλοι και συνεργάτες συνεχίζουν ακάθεκτοι. Ξεκινούν καινούργιες προσπάθειες, ελπίζοντας σε καινούργιες επιτυχίες. Οσο για τον νεαρό Ελληνα αρχιτέκτονα, σκέφτεται να παραμείνει στην Αγγλία γιατί, όπως λέει, εκεί μπορεί να μαζέψει περισσότερη εμπειρία σε πιο σύντομο χρονικό διάστημα και μπορεί να εκτεθεί σε διαφορετικά πράγματα. Στην Ελλάδα, που του λείπει πολύ, θα επιστρέψει όταν θα έχει κάποια ιδέα και κάποιο σκοπό.

Της ΧΡΙΣΤΙΝΑΣ ΠΑΠΑΣΤΑΘΟΠΟΥΛΟΥ

Δείτε ακόμα ένα άρθρο απο την Καθημερινή

Γ. Κανακάκης: «Η αρχιτεκτονική είναι φαντασία»

Ένας 26χρονος Έλληνας, ο Γιάννης Κανακάκης ήταν ο φετινός νικητής του πρώτου βραβείου του διαγωνισμού του Βασιλικού Ινστιτούτου Βρετανών Αρχιτεκτόνων, με θέμα «Καλλιτεχνικοί Χώροι του Μέλλοντος».

Του  Θανάση Γκαβού

Ο κ. Κανακάκης και οι συνεργάτες του, ο Ισπανός Μανουέλ Σβάρτσμπεργκ και ο Αυστριακός συγγραφέας Φαμπιάν Φάλτιν παρουσίασαν μία εναλλακτική πρόταση που δεν ήταν βασισμένη σε ένα συγκεκριμένο κτίριο, αλλά αναφερόταν σε όλους τους παράγοντες που θα επηρεάζουν στο μέλλον το χαρακτήρα ενός καλλιτεχνικού χώρου. Την πρόταση αυτή παρουσίασαν με πρωτότυπο τρόπο μέσω ενός αντιγράφου της εφημερίδας Φαϊνάνσιαλ Τάιμς που περιείχε πλασματικά άρθρα.

Ο νεαρός αρχιτέκτονας, που εργάζεται σε ένα από τα πιο γνωστά γραφεία της βρετανικής πρωτεύουσας, μίλησε στο kathimerini.gr και εξήγησε το σκεπτικό της πρότασης που του εξασφάλισε το πρώτο βραβείο:

«Το ζητούμενο του διαγωνισμού ήταν η παρουσίαση ιδεών για τους καλλιτεχνικούς χώρους του μέλλοντος. Ήταν ανοιχτός σε όλους τους αρχιτέκτονες στην Αγγλία είτε φοιτητές είτε απόφοιτους είτε επαγγελματίες. Σε όσους δηλαδή έχουν συνδρομή με το Βασιλικό Ινστιτούτο Βρετανών Αρχιτεκτόνων, το RIBA. Ήταν λοιπόν περισσότερο διαγωνισμός ιδεών και εμείς επικεντρωθήκαμε σε αυτό ακριβώς, σε αντίθεση με τις περισσότερες άλλες συμμετοχές. Αυτό που ουσιαστικά είπαμε με τη συμμετοχή μας είναι ότι δεν μπορεί να ξέρει κανείς πώς θα είναι το μέλλον, το μέλλον είναι κάτι απροσδιόριστο, ούτε οι μετεωρολόγοι μπορούν να ξέρουν κι ας είναι η δουλειά τους. Αρχίσαμε λοιπόν μια συζήτηση γύρω από κάποιες συγκεκριμένες ιδέες που μας ενδιαφέρουν και νομίζουμε ότι θα επηρεάσουν το σχεδιασμό αυτών των μελλοντικών χώρων.

Αυτές οι ιδέες δεν είναι καθαρά αρχιτεκτονικές, έχουν να κάνουν με πολλά πράγματα, με την αξία της δημιουργικότητας και των τεχνών, με την αξία την πολιτιστική, την οικονομική, έχουν να κάνουν με το Διαδίκτυο, με την παγκόσμια συνεργασία, με το πώς οι σύγχρονοι καλλιτέχνες συνεργάζονται, εκθέτουν στο διαδίκτυο, εκθέτουν σε κάποιο εκθεσιακό χώρο, το πώς αυτές οι σχέσεις έχουν αρχίσει πια να παίρνουν άλλες διαστάσεις και πώς αυτές οι διαστάσεις μπορούν να επικοινωνούν μεταξύ τους. Μπορείς τώρα για παράδειγμα στο ίντερνετ να έχεις δικές σου εκθέσεις για τις οποίες δε χρειάζεσαι κανέναν να στις προωθεί και να τις οργανώνει, ούτε να έχεις κάποια γνωριμία για να εξασφαλίσεις κάποιον χώρο για να τις παρουσιάσεις».

Με ποιον τρόπο διαμορφώσατε και παρουσιάσατε το περιεχόμενο αυτής της ιδέας;

«Η συμμετοχή μας δεν είχε κάποια συγκεκριμένη πρόταση για ένα κτίριο και ίσως για αυτό την επέλεξαν για το πρώτο βραβείο. Απλά άνοιξε τη συζήτηση σε πολλούς τομείς. Το έκανε με ένα τρόπο κάπως ιδιόμορφο. Δηλαδή αυτό που κάναμε ήταν ότι φτιάξαμε μια μικρή εφημερίδα, στη μορφή των Φαϊνάνσιαλ Τάιμς η οποία είναι όλη ψεύτικη, περιλαμβάνει πλασματικά γεγονότα σε μια σειρά άρθρων, Τα άρθρα είναι αρκετά ελεύθερα, δηλαδή αναφέρονται σε διάφορους φανταστικούς ανθρώπους και χώρους με διάφορους φανταστικούς συγγραφείς, ώστε αυτό που παρουσιάζουμε είναι κάτι σαν μια σειρά γεγονότων ώστε ο αναγνώστης να έχει μια διαφορετική επικοινωνία με αυτό που συζητάμε. Δεν είναι καθαρά σε ακαδημαϊκό ή θεωρητικό επίπεδο, αλλά έχει να κάνει με κάποια νέα που θα διάβαζες οποιαδήποτε ημέρα σε κάποια εφημερίδα».

Αυτά πώς συνδυάζονται με το θέμα του διαγωνισμού; Πώς παρουσιάζεται η ιδέα που έχετε για το χώρο του μέλλοντος μέσα από αυτά τα άρθρα;

«Δύο από αυτά τα άρθρα έχουν να κάνουν με συγκεκριμένους χώρους οι οποίοι δεν υπάρχουν στην πραγματικότητα και είναι ας πούμε χώροι τους οποίους προτείνουμε. Αλλά εμείς νομίζω πήγαμε πέρα από αυτό. Εμείς πήγαμε στο χώρο συζήτησης επί των χώρων αυτών. Οι καλλιτεχνικοί χώροι του μέλλοντος ήταν η βάση πάνω στην οποία συζητήσαμε περισσότερο για το σύστημα και το περιβάλλον μέσα από το οποίο αυτοί οι χώροι θα διαμορφωθούν. Όχι για αυτούς καθαυτούς τους χώρους. Με πολύ συγκεκριμένες ιδέες οι οποίες όμως ήταν ανοιχτές, δηλαδή επιτρέπαμε στον αναγνώστη να σκεφτεί και να φτιάξει τη δική του εικόνα για το τι θα μπορούσε να είναι αυτό το πράγμα, πώς θα μπορούσαν να είναι οι χώροι του μέλλοντος. Περιορίζουμε τη φαντασία μας αν έχουμε ένα συγκεκριμένο χώρο στο μυαλό μας και η αρχιτεκτονική είναι φαντασία».

Όλες αυτές οι παράμετροι, πολιτιστικοί, οικονομικοί κτλ. που θεωρείτε ότι επηρεάζουν τη διαμόρφωση ενός αρχιτεκτονικού χώρου σε μια συγκεκριμένη περίοδο και περιοχή, πόσο σημαντικό είναι λαμβάνονται υπόψη από έναν αρχιτέκτονα; Πώς προκύπτει μια αρχιτεκτονική ιδέα;

«Ένα κτίριο πρώτα από όλα έχει να κάνει σε μεγάλο βαθμό με το μέρος στο οποίο θα είναι. Έχει να κάνει με το πώς διαμορφώνεται ο κοινωνικός ιστός αυτού του μέρους, για παράδειγμα αν είναι στην Αγγλία η στην Ελλάδα, πώς είναι η κοινωνία. Μπορεί να είναι σε διαφορετική περιοχή του Λονδίνου με εντελώς διαφορετικό κοινωνικό ιστό από μια άλλη περιοχή της ίδιας πόλης. Όλα αυτά επηρεάζουν πάρα πολύ την κατασκευή ενός κτιρίου. Αυτό που μας δυσκόλεψε λιγάκι ήταν ότι ο διαγωνισμός δεν μας έδωσε κανένα τέτοιο απτό δεδομένο, για το περιβάλλον στο οποίο θα αναφερόταν ο μελλοντικός καλλιτεχνικός χώρος. Απομακρυνθήκαμε λοιπόν και επιλέξαμε να μην προσδιορίσουμε το χώρο. Σίγουρα πάντως ένα κτίριο επηρεάζεται κυρίως από τον τόπο του και τους χρήστες του, από το ποιος το προτείνει, σε ποιους αναφέρεται, τι έχει γύρω του… από πολλά πράγματα».

Εργάζεστε στο Λονδίνο και έχετε ζήσει στην Αθήνα. Θα μπορούσατε να κάνετε μια σύγκριση μεταξύ των δύο πόλεων αρχιτεκτονικά;

«Είναι μια ερώτηση που κάνουν πολλοί φίλοι μου. Κοιτάξτε, δεν μπορώ να είμαι απόλυτος σε αυτά τα πράγματα, κανείς δεν μπορεί να είναι. Αυτές οι δύο πόλεις πρώτα απ' όλα είναι πολύ διαφορετικές. Έχουν πολύ διαφορετική ιστορία, έχουν πολύ διαφορετικό τρόπο ζωής, διαφορετικό καιρό, πολλά διαφορετικά συστατικά. Νομίζω ότι και οι δύο έχουν πολύ ενδιαφέροντα στοιχεία αρχιτεκτονικά. Ακούμε πολλά παράπονα για την Αθήνα, ότι είναι χαοτική, άναρχη, βρώμικη, αλλά η αλήθεια είναι ότι και στις δύο πόλεις μπορώ να βρω στοιχεία που με προκαλούν. Το Λονδίνο έχει επίσης τα άσχημά του. Συνήθως όταν ζούμε σε έναν τόπο προσέχουμε περισσότερο τα μειονεκτήματά του. Για να δώσω μια απάντηση στην ερώτηση, δεν θα τις συνέκρινα ευθέως. Δεν θα μπορούσα να πω ότι η μία είναι καλή και η άλλη άσχημη. Θα έλεγα ότι σχετικά μου αρέσουν και οι δύο πόλεις».

Αλλά πού θα προτιμούσατε να ζήσετε;

«Αυτή τη στιγμή θα προτιμούσα στο Λονδίνο το χειμώνα, στην Αθήνα το καλοκαίρι. Αλλά επειδή δε γίνεται αυτό έχω επιλέξει το Λονδίνο».

Ποια στοιχεία που θα συγκέντρωνε μια πόλη θα την έκαναν ιδανική κατά τη γνώμη σας;

«Το πόσο καλή είναι και πόλη έχει να κάνει με το τι ζωή σου προσφέρει. Λέγοντας ζωή εννοώ φυσικά αρκετά και περίπλοκα πράγματα. Ουσιαστικά είναι μια πόλη που μπορεί να σου προσφέρει μια ποιότητα ζωής και έναν τρόπο ζωής που θα σε γεμίζει και θα σε ευχαριστεί. Επίσης πρέπει να προσφέρει πράγματα που κεντρίζουν το ενδιαφέρον σου - για παράδειγμα στο Λονδίνο μπορεί να βρει κανείς άπειρες καλλιτεχνικές εκθέσεις και άλλα δρώμενα, κάτι που γίνεται πλέον και στην Αθήνα, αλλά όχι σε τόσο μεγάλη κλίμακα. Από αυτή την άποψη το Λονδίνο σου κεντρίζει συχνά το ενδιαφέρον χωρίς να το περιμένεις, προσφέρει το στοιχείο του αναπάντεχου. Τα κτίρια παίζουν το δικό τους ρόλο στη διαμόρφωση του χαρακτήρα μιας πόλης, ο οποίος όμως είναι συνδυασμός όλων αυτών των στοιχείων».

Από άποψη άσκησης του επαγγέλματός σας πού είναι καλύτερα;

«Για να είναι ειλικρινής στην Αθήνα έχω εργαστεί λίγο, άρα δεν έχω πλήρη εικόνα του επαγγελματικού χώρου εκεί. Έχω φυσικά κάποια ενημέρωση και πολλούς φίλους συναδέλφους που δουλεύουν στην Αθήνα. Οι πιο πολλοί που έχω ρωτήσει μου έχουν εξηγήσει ότι αυτή τη στιγμή είναι αρκετά δύσκολα τα πράγματα στην Ελλάδα από επαγγελματική άποψη σε σχέση με εδώ. Στο Λονδίνο υπάρχει μεγάλη αγορά, μεγάλη ζήτηση για αρχιτέκτονες, υπάρχουν πολλά έργα που γίνονται, άρα όλο αυτό αυξάνει τις ευκαιρίες που μπορεί κάποιος να έχει».

Τι κτίρια ή χώρους ονειρεύεστε να φτιάχνετε στο μέλλον;

«Πάλι θα πω ότι δεν ξέρω, αλλά η αρχιτεκτονική είναι μια νοητική διαδικασία, είναι κάτι που έχει να κάνει με ιδέες και αυτές τις ιδέες τις προσδιορίζεις όσο μεγαλώνεις, όσο προχωράς, όσο βλέπεις πράγματα, έρχεσαι σε επαφή με ανθρώπους και βέβαια με θέματα. Να πως την αλήθεια αυτή τη στιγμή μου αρέσουν πιο πολύ οι κατοικίες, να φτιάχνω κατοικίες γιατί έχουν πιο πολλά συστατικά τα οποία σε βοηθούν να σχεδιάσεις, σου δίνουν δηλαδή πιο πολλά δεδομένα να ανταποκριθείς με ένα συγκεκριμένο σχέδιο. Όλες οι καριέρες και ειδικά όταν είσαι αρχιτέκτονας είναι διαδρομές οι οποίες δεν ξέρεις πού σε βγάλουν. Μπορεί να βλέπεις μερικά μέτρα πιο πέρα, αλλά δεν μπορείς να ξέρεις μετά από κάποιους δρόμους πώς θα είσαι».

Τελευταία η τάση είναι η κατασκευή οικολογικών κτιρίων. Μπορεί να συνδυαστεί μια καλή αρχιτεκτονική ιδέα με τον περιβαλλοντικό χαρακτήρα ενός κτιρίου;

«Νομίζω πως ναι. Το περιβαλλοντικό στοιχείο στην αρχιτεκτονική είναι κάτι το οποίο συνεχώς γίνεται πιο καθοριστικό στη διαμόρφωση των κτιρίων. Στην Ελλάδα δε γνωρίζω ακριβώς τους κανονισμούς αλλά εδώ όπου εργάζομαι ξέρω ότι πλέον κάποια πράγματα απλά δεν μπορούμε να τα κάνουμε. Αλλά δεν το βλέπω ως περιορισμό, το βλέπω πιο πολύ ως ένα παραπάνω δεδομένο στο να σχεδιάσεις. Ο αρχιτέκτονας είναι ένα δημιουργικό μυαλό, πρέπει να παίρνει αυτά τα δεδομένα και να βγάζει κάτι ωραίο, να μπορεί να συνθέτει κάτι. Αυτό πρέπει να το κάνει με οποιαδήποτε δεδομένα του δίνονται και τα περιβαλλοντικά στις μέρες μας είναι πολύ σημαντικά. Επομένως γίνεται να συνδυαστεί η οικολογία με την αρχιτεκτονική».

Το γεγονός ότι έχετε κερδίσει ένα τόσο σημαντικό βραβείο δεν ανοίγει νέες προοπτικές καριέρας είτε εδώ είτε στην Ελλάδα;

«Είχαμε κάποιες συζητήσεις με κάποιους ανθρώπους αλλά μπορώ να πω ότι οι περισσότεροι ήταν εδώ, στο Λονδίνο. Προφανώς θα μπορούσα να χρησιμοποιήσω το βραβείο για ένα βήμα παραπέρα στην καριέρα μου, αλλά ακόμα δεν έχει παρουσιαστεί μια αρκετά ενδιαφέρουσα πρόταση. Μέχρι στιγμής έχουμε έρθει σε επαφή με διάφορους ανθρώπους εδώ στο Λονδίνο οι οποίοι έχουν να κάνουν πιο πολύ με τον ακαδημαϊκό χώρο. Μας έχουν προτείνει διάφορες συνεργασίες, που αφορούν όχι τόσο πολύ την παραγωγή αρχιτεκτονικής αλλά τις τέχνες. Δηλαδή προσπαθούμε να οργανώσουμε κάποια σεμινάρια, για μικρά παιδιά μάλιστα. Θέλουμε κι εμείς να μάθουμε από άλλους ανθρώπους, να 'μπλέξουμε' με άλλους επαγγελματίες μεγαλύτερους και μικρότερους, να συζητήσουμε και να αναπτύξουμε ιδέες. Και βλέπουμε πού θα μας βγάλει».