Λίγα τα κείμενα που διαβάζουμε πια και δεν παραθέτουν μόνο παράπονα, γκρίνια, θυμό για τα κακώς κείμενα, αλλά παράλληλα προτείνουν λύσεις, δίνουν ιδέες, έχουν όραμα και καλούν γενναιόδωρα και άμεσα συναδέλφους και μη, σε μια ανοιχτή συζήτηση - δράση προς την οργάνωση και επίτευξη ενός στόχου που γεννιέται από τρεις αλλά αναγνωρίζει την δύναμη των όλων και δεν την φοβάται.

Τα ''τρία συν ένα κείμενα'' των Μπίρη, Αδάμη, Οικονόμου και η πρότασή τους για την ''εισαγωγή της πρωτογενούς αρχιτεκτονικής καλλιέργειας στην εγκύκλια ύλη της δημόσιας πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης και εντέλει στο ευρύ πεδίο της ''δια βίου μάθησης'', είναι μια πολύ καλή αφορμή για να εκτιμήσουμε αναμεταξύ μας την πραγματική διάθεση και πίστη που έχουμε, αν έχουμε, για συνεργασία, δημιουργία και προσφορά στο κοινωνικό σύνολο. Μερικές, δηλαδή, από τις βασικές αρχές που διατυμπανίζει χρόνια η αρχιτεκτονική κοινότητα, μέσα από τις σχολές, τα μανιφέστα, τα βιβλία, τα forums, αλλά και τα επεξηγηματικά κείμενα που συνοδεύουν τα εκάστοτε έργα της. Πόσο εκτιμάται να είναι το δυναμικό της που βλέπει στ' αλήθεια την αρχιτεκτονική ως λειτούργημα και δείκτη πολιτισμού και μάλιστα εν μέσω ηθικής και οικονομικής κρίσης; Η ιδέα της αρχιτεκτονικής διδασκαλίας από την προσχολική ηλικία, έρχεται ακριβώς να επισφραγίσει την πεπoίθηση αυτή. Η προσπάθεια μείωσης της ''απόστασης ανάμεσα στην αρχιτεκτονική και τον ευρύτερο κοινωνικό χώρο'' θα είναι όπως γράφει ο κύριος Μπίρης ένας ''μακρύς και δύσκολος δρόμος'' ο οποίος όμως θα φωτίζεται και θα ανοίγει όσο περισσότεροι είναι οι συνοδοιπόροι σε αυτόν.

Η πρώτη απόσταση λοιπόν που καλούμαστε να καλύψουμε είναι αυτή μεταξύ μας. Ένα τέτοιο ''κάλεσμα'' δεν περιμένει την ατομική φαεινή ιδέα επίλυσης, αλλά μια πρώτη σκέψη που θα οδηγήσει κάποιον άλλο σε μια δεύτερη και κάποιον τρίτο στην υλοποίησή της. Κάνω λοιπόν την αρχή δηλώνοντας παρούσα στο κάλεσμα και παραθέτοντας κάποιες πρωτόλειες και ίσως προφανείς για τον καθένα σκέψεις.

Δύο πολύ ''ευαίσθητα'' σημεία στην μέθοδο προσέγγισης των παιδιών είναι ο τρόπος αλλά και ο τόπος. Ο τρόπος έγγειται στα εργαλεία που θα χρησιμοποιήσει κάποιος για να τραβήξει την προσοχή, να γίνει κατανοητός και να εξάψει το ενδιαφέρον. Ο τόπος έρχεται να εξασφαλίσει πρώτος το ενδιαφέρον που γεννά η περιέργεια. Αδιαμφισβήτητης αξίας εργαλείο του τρόπου, η γλώσσα, που καλείται να ''στυλιζαριστεί'' και να απλοποιηθεί τόσο ώστε οι αξίες και οι έννοιες της αρχιτεκτονικής να μην ''σκαλώνουν'' στις λέξεις αλλά να περνούν αβίαστα και διασκεδαστικά από τον υποσυνείδητο στον συνειδητό κόσμο της καθημερινότητας των παιδιών

Η γλώσσα, εξάλλου, είναι ένα εμπόδιο που έχουν τοποθετήσει οι ίδιοι οι αρχιτέκτονες και μεταξύ τους αλλά και με τον υπόλοιπο ''κοινό θνητό'' ενήλικο κόσμο. Ο επιτηδευμένος ακαδημαϊκός, επί τούτω ακαταλαβίστικος, λόγος είναι ένα πολύ αποτελεσματικό μέσο για να μεγαλώνει η απόσταση μεταξύ αρχιτεκτονικής κοινότητας και κοινωνίας. Αν και είναι κι αυτό ένα πρόβλημα προς επίλυση, ένα χάσμα προς γεφύρωση, που αποζητά ''το κάλεσμα'', επιστρέφω στα παιδιά..

Επιπλέον σημαντικά στοιχεία που οφείλει να έχει ''ο τρόπος'', είναι το χιούμορ και η διάθεση για ''παιχνίδι''. Σε αυτή ειδικά την δεύτερη διάσταση η αρχιτεκτονική έχει να προσφέρει πολλά αφού η κατασκευή είναι η δεύτερη φύση της και αφού το παιχνίδι εμπεριέχει την έννοια της δημιουργίας και γιατί όχι ''της κατασκευής''.

Ο ''τόπος'', με την σειρά του, οφείλει να είναι διδακτικός, ευχάριστος, πλούσιος σε παραστάσεις και δυνατότητες, ασφαλής και όσο γίνεται οικείος. Θα μπορούσε να είναι το προαύλιο του σχολείου ή μια κατάλληλα διαμορφωμένη αίθουσα μέσα σε αυτό, στο ΕΜΠ, στο Μουσείο Μπενάκη (όπως ήδη έγινε μία φορά) ή στο Παιδικό Μουσείο στην Πλάκα, το οποίο ίσως και να διεκδικεί, κατά ένα μέρος, την πρώτη προσπάθεια, σχεδιασμένη στο παρελθόν, πάνω στον ίδιο αυτό στόχο.

Όλες αυτές οι κινήσεις χρειάζονται ίσως, πριν απ' όλα, την έγκριση από κάποιον ανώτερο κρατικό φορέα. Ίσως απλά χρειάζονται ''ένα κάλεσμα'' προς εκπαιδευτικούς και γονείς. Το σίγουρο είναι ότι χρειάζονται σχεδιασμό, οργάνωση, μεράκι, φαντασία, υπομονή και όπως προαναφέρθηκε συλλογικότητα. Μια έννοια - θεμέλιος λίθος που δεν θα μπορούσε φυσικά να λείπει από αυτά τα εναρκτήρια ''τρία συν ένα κείμενα''.

Η πρώτη κίνηση είναι να πιστέψουμε στην ιδέα, η δεύτερη να βρεθούμε μεταξύ μας και να θελήσουμε να συζητήσουμε. Η Τρίτη να καταφέρουμε να συνεννοηθούμε. Γιατί η απόσταση που ζητάμε να γεφυρωθεί, δημιουργήθηκε από τους αρχιτέκτονες, αυτούς που τώρα καλούνται να την καλύψουν και που τα παιδιά, πρώτα από όλους, θα τους βοηθήσουν.

Ιωάννα Κυριακοπούλου
(προπτυχιακή φοιτήτρια στο ΕΜΠ)

ΑΘήνα, 27 Οτωβρίου 2016

*εικόνα: Βιβλίο «Ο μικρός Φρανκ αρχιτέκτονας» του Φρανκ Βίβα. Εκδοτικός Οίκος Μέλισσα