Η μοντέρνα αρχιτεκτονική και η περίπτωση του Μαρασλείου

Είναι πιθανόν οι γονείς να έχουν δίκιο όταν υποστηρίζουν την ανάγκη κατεδάφισης της πτέρυγας, εξαιτίας των αυξημένων αναγκών για σχολική στέγη στη συγκεκριμένη περιοχή του αθηναϊκού κέντρου.

Όμως 1) η Αίθουσα Εορτών και το Γυμναστήριο της πρώην Μαρασλείου Παιδαγωγικής Ακαδημίας δεν αποτελούν «προσθήκες», δηλαδή παράνομα, ακαλαίσθητα ή προσωρινά κτίσματα, αλλά μια νέα λειτουργική πτέρυγα της Ακαδημίας η οποία ολοκλήρωνε τη λειτουργία της· 2) η πτέρυγα αυτή σχεδιάστηκε τo 1930 από τον Νίκο Μητσάκη, τον μεγαλύτερο Έλληνα αρχιτέκτονα της περιόδου μεταξύ των δύο πολέμων και έχει αναγνωριστεί στον τόπο μας και διεθνώς ως μία από καλύτερες μελέτες του, στο πνεύμα της πρωτοπορίας της εποχής. Αν ο Σύλλογος Γονέων επικαλείται στην επιστολή του την ανάγκη «σφαιρικής πληροφόρησης» θα ήταν καλό να είχε αναφερθεί και στο παραπάνω στοιχείο· 3) το 1972, έτος χαρακτηρισμού του κτιρίου της Παιδαγωγικής Ακαδημίας, δεν υπήρχε ακόμη η γνώση και η ευαισθησία σχετικά με την ανάγκη διάσωσης των πιο σημαντικών παραδειγμάτων του ελληνικού Μοντέρνου Κινήματος. Αναπτυσσόταν τότε, και στη συνέχεια, το γνωστό ενδιαφέρον για τα «νεοκλασσικά» (Παιδαγωγική Ακαδημία) ενώ τα μοντέρνα έπρεπε ακόμη να περιμένουν τη σειρά τους· 4) η κατάσταση των κτιρίων του 20ου αιώνα στον τόπο μας, και ιδιαιτέρως των έργων του Μοντέρνου Κινήματος, δείχνει ενίοτε απαράδεκτη διότι τα κτίρια αυτά δεν έτυχαν ποτέ μιας αξιοπρεπούς συντήρησης. Ακόμη και τα μοντέρνα κτίρια του Μεσοπολέμου που σήμερα θαυμάζουμε σε άλλες χώρες της Ευρώπης, θα παρουσίαζαν άθλια εικόνα αν δεν αποτελούσαν αντικείμενο τακτικής φροντίδας. Οι αναγκαίες εργασίες επισκευής της πτέρυγας του Μητσάκη θα αποκαθιστούσαν την πρωτότυπη εικόνα και τον χαρακτήρα αυτού του πολύ σημαντικού έργου του Αθηναίου αρχιτέκτονα, ο οποίος ήταν μάλιστα διευθυντής του περίφημου Γραφείου μελέτης νέων σχολικών κτιρίων όχι μόνο όταν ο Γεώργιος Παπανδρέου ήταν υπουργός Παιδείας (1930-1932) αλλά και ως το 1938. Αν οι γονείς του 15ου Δημοτικού Σχολείου επιθυμούν να δημοσιοποιήσουν εικόνες του κτιρίου, ας χρησιμοποιήσουν τις καταπληκτικές ασπρόμαυρες φωτογραφίες του 1930 που αναδεικνύουν την απέριττη μοντέρνα ομορφιά της πτέρυγας του Μητσάκη.

Το πρόβλημα είναι ότι, δυστυχώς, δημόσιοι ή και «αρμόδιοι» φορείς, ειδικά στην περίπτωση της αρχιτεκτονικής του 20ού αιώνα, αποφασίζουν ενίοτε για την τύχη ενός κτιρίου χωρίς την απαραίτητη γνώση ή εξέταση όλων των δεδομένων. Από την άλλη πλευρά κανείς σώφρων ειδικός, διεθνώς, δεν υποστηρίζει ότι τα πάντα πρέπει να διασωθούν, παρά το γεγονός ότι ειδικά στην περίπτωση των ελληνικών σχολείων του Μεσοπολέμου, η δομική αντοχή και η γενική κατάστασή τους αποδεικνύεται σήμερα πολύ καλύτερη από εκείνη σχολικών κτιρίων των μεταπολεμικών δεκαετιών. Εδώ βρίσκεται το κρίσιμο σημείο, η διάκριση του σημαντικού από το λιγότερο αξιόλογο, αλλά και η ιεράρχηση των νέων αναγκών που η εξέλιξη της ζωής επιφέρει. Το τελευταίο αυτό ζήτημα είναι θεμιτό να συνυπολογιστεί στην περίπτωση της Μαρασλείου «νέας πτέρυγας» του Μητσάκη, χωρίς όμως να παραβλέπεται ποτέ η αρχιτεκτονική αξία της.

Του Α. Γιακουμακάτου
tovima.gr