H Κύπρου, η Πατησίων, η πολεοδομία των τριών διαστάσεων.

Όπως αυτές οι τελευταίες πρέπει να  επαναλαμβάνονται  με τη  μορφή υποδείξεων  προς το γενικό κοινό, έτσι και η προστασία του αστικού πράσινου πρέπει να υπογραμμίζεται και να εμπεδώνεται δια της  επαναλήψεως. Αυτό ενίοτε  κάνει ορισμένες  προτάσεις  και τοποθετήσεις   πληκτικές, ουδέποτε όμως  ανώφελες..

     Η διασταύρωση των οδών Κύπρου και Πατησίων σε μια κεντρική περιοχή της Αθήνας , που κάποτε «δάνεισε» το όνομά της για την υποδήλωση της πολεοδομικής αθλιότητας («Πατησιοποίηση»), είναι ένα  ενδιαφέρον σημείο. Ο παρατηρητής που τοποθετείται στον άξονα της οδού Πατησίων με οπτικό πεδίο προς τα ανατολικά, έχει  στο βάθος την όψη της  Ακρόπολης. Περνώντας τη πλατεία Αμερικής και κινούμενος  με ανατολική κατεύθυνση σε ένα πεπλατυσμένο κυκλοφοριακό αγωγό – όπως είναι η Πατησίων σε αυτή τη περιοχή – ο παρατηρητής βιώνει μια έξοχη σύζευξη της  τρέχουσας ζωής και  του ιστορικού μνημείου,  σε  ένα από τα πιο όμορφα αθηναϊκά τοπία .  Όμως φτάνοντας στο ύψος του Πολυτεχνείου η «στένωση» του κυκλοφοριακού χώρου  εξουδετερώνει σχεδόν την οπτική της Ακρόπολης, ο ορίζοντας γίνεται   γκρίζος και η  αθηναϊκή  μιζέρια επανέρχεται στα «συνήθη»  επίπεδα.Όσον αφορά την οδό Κύπρου, αυτή κατηφορίζει από μια βεβαρημένη συνοικία όπως η Κυψέλη και «εκβάλει» στην οδό Πατησίων διατηρώντας τα  χαρακτηριστικά   αθηναϊκού δρόμου: Με τα  εκατέρωθεν  παρκαρίσματα 24 ώρες το 24ωρο,   με δύο πεζοδρόμια τόσο στενάχωρα ώστε η κίνηση να γίνεται σε φάλαγγα κατ’ άνδρα ή κατά γυναίκα(!),  με τις μοτοσυκλέτες να αδυνατούν να κάνουν «σφήνες» και να στοιχίζονται υποχρεωτικά πίσω από τα αυτοκίνητα.

      Ένα λοιπόν το «κρατούμενο», η επιβάρυνση του συγκεκριμένου δρόμου. Στη συγκεκριμένη όμως υπόθεση στον συγκεκριμένο χρόνο, απο κοντά  ερχόταν η  απουσία περιθωρίων ανοχής ενός βεβαρυμένου περιβάλλοντος, η αίσθηση κατοίκων και ακτιβιστών για κάποιες δυνατότητες  ανάπλασης που παραγκωνίστηκαν από την «χωρο-ταξική» λογική υπέρ των βορείων προαστίων,  η δυνατότητα μιας σταγόνας να οδηγήσει στην υπερχείλιση ....   
  
      Στο Πάρκο της οδού Κύπρου και Πατησίων  υπήρχε  μια πινακίδα που προειδοποιούσε για την μέλλουσα κατασκευή υπογείου γκαράζ, όμως εδώ και αρκετό καιρό  υπήρχε  και η εκφρασμένη  αντίρρηση δημοτών και δημοτικών κινήσεων ενάντια στο προγραμματισμένο  έργο. Και ενώ οι  αντίπαλες  δυνάμεις αυτοπροσδιορίζονταν ως πλειοψηφικές – οι του κ. Κακλαμάνη ως δημοτική πλειοψηφία επί τη βάσει των τελευταίων εκλογών ενώ οι «αντιφρονούντες»  ως εκφραστές μιας ευρύτατης ad  hoc κοινωνικής βούλησης – υπήρχαν σε εξέλιξη πολλά και διάφορα στοιχεία ,  που όξυναν την αντιπαράθεση και υπονόμευαν την όποια δυνατότητα  διαλόγου.

       Ο κ. Κακλαμάνης είχε εμφανισθεί πρόσφατα στο πλευρό των εργολάβων και των άλλων  παναθηναϊκών δυνάμεων   που υποστήριζαν το συνδυασμό  γηπέδου του Παναθηναϊκού στον Ελαιώνα  και εμπορικού κέντρου . Ο  ίδιος  προωθούσε μια σειρά  αναπλάσεις στο Άλσος Παγκρατίου, που εισήγαγαν ακόμη περισσότερο τσιμέντο, που «απαρτίωναν» και υποβάθμιζαν τη  λειτουργία του  πρασίνου. Όχι  τελευταίο και όχι ασήμαντο, ο κ. Κακλαμάνης  παρακολουθείτο από την «έξωθεν κακή μαρτυρία» της εξουσίας :  Δηλαδή από το «βεβαρυμένο ποινικό μητρώο»(!) κυβερνήσεων και διοικήσεων  που πριν και μετά την Ολυμπιάδα του 2004 δεν είχαν  τη παραμικρή συστολή στο να  «τάξουν», άλλοτε   εκατομμύρια δένδρα  και  άλλοτε  αξιοποίηση των ολυμπιακών εγκαταστάσεων προς όφελος της κοινωνίας ή πάρκο στο Γουδή ,  για  να αθετήσουν   στη συνέχεια  τις υποσχέσεις τους.....

Ο ΟΣΜΑΝ ΤΟΥ ΠΑΡΙΣΙΟΥ ΚΑΙ Ο ΚΑΚΛΑΜΑΝΗΣ ΤΩΝ ΑΘΗΝΩΝ

         Στα μέσα του 19ου αιώνα ο Νομάρχης Οσμάν ανέλαβε από τον  αυτοκράτορα της Γαλλίας Λουδοβίκο Ναπολέοντα   την υπόθεση της ανάπλασης του Παρισιού, την οποία και διεκπεραίωσε κατεδαφίζοντας 22.000 κατοικίες ! Στον 21ο αιώνα και σε μια ιστορική πόλη όπως η Αθήνα , ο κ.Κακλαμάνης  δεν έδειξε ανάλογο  ζήλο,  με μόνη  εξαίρεση μια προεκλογική δήλωση  περί της πιθανής κατεδάφισης ενός οικιστικού τετραγώνου για την ελάφρυνση του αθηναϊκού κέντρου – την οποία και απαρνήθηκε μεταγενέστερα . Αντίθετα φαίνεται ότι  προτίμησε να ενστερνισθεί  τη λογική των ναπολεόντιων - μη συναινετικών διαδικασιών! . Όπως η πλειοψηφία των ενεργεία ή δυνάμει διαχειριστών της εξουσίας,  έτσι κι αυτός παραγνώρισε  το ότι σε αντίθεση με τις τυπικές - δημοκρατικές αποφάσεις , η  λογική της συναίνεσης σημαίνει την αναζήτηση της ευρύτατης  δυνατής συμφωνίας και συγκατάθεσης  από την κοινωνία...Έτσι εξηγείται και το γεγονός ότι «πήδηξε» την οριζόμενη από το Νόμο προθεσμία των 30 ημερών για τη «κοινωνική διαβούλευση», ξαποστέλνοντας στα άγρια χαράματα  πριονιστές- κομάντος, για την κοπή των δένδρων του πάρκου Κύπρου και Πατησίων....

      Στο λεκανοπέδιο της Αθήνας και όχι μόνο, υπήρχαν πάντοτε λόγοι  για την κοπή δένδρων(!), για τον «βιασμό»  πράσινων, ενδοαστικών και περιαστικών περιοχών,  μέσω της «διείσδυσης» ασύμβατων και ασυνάρτητων χρήσεων.  Υπήρχαν πάντοτε λόγοι αναστοχασμού του  γνωμικού  του Γιάννη Τσαρούχη, που δήλωνε   την ανάγκη  για  νέου τύπου κοινωνικές  ευεργεσίες, με κατεδαφίσεις κτιρίων  μάλλον παρά  με  ανεγέρσεις …. Όμως η περίπτωση «Κύπρου και Πατησίων» είχε μια αναμφισβήτητη ιδιαιτερότητα, από τη στιγμή που το προτεινόμενο έργο του υπογείου  γκαράζ συνδυαζόταν με την υπόσχεση της επαναφύτευσης της επιφάνειας του χώρου.Σε μερικούς η υπόσχεση αυτή σήμαινε την πιθανότατη  τοποθέτηση  ενός ψωραλέου γκαζόν με λίγους θάμνους, πάνω στην οροφή της κατασκευής. Αν όμως πηγαίναμε ενάντια στη λογική των πιθανοτήτων και ακολουθούσαμε  τις σύγχρονες και διαρκώς  εξελισσόμενες  τεχνικές δυνατότητες στον τομέα των ταρατσόκηπων, θα μπορούσαμε να φανταστούμε μια  οροφή ως χώρο σημαντικών φυτεύσεων  και αρκετών ακόμη χρήσεων. Όχι βεβαίως με σεγκόϊες ή πλατάνια (!), αλλά πάντως με αξιόλογα φυτά.
  
        Μια εξουσία που εν γένει αθετεί υποσχέσεις  και αδιαφορεί για τη κοινωνική συναίνεση, δεν είναι βέβαια ο καταλληλότερος συνομιλητής μιας κοινωνίας που προτιμά το «πέντε και στο χέρι» ενός  αλσυλίου,  από το «δέκα και καρτέρει» των υποσχέσεων ! Γι αυτό και οι όροι με τους οποίους μια τοπική κοινωνία θα μπορούσε να ανεχθεί τις οχλήσεις  μιας   κατασκευαστικής περιόδου και την αποστέρηση των υψηλόκορμων δένδρων, θα ήταν ιδιαίτερα σκληροί. Η τοπική κοινωνία και οι παραστεκάμενοί της θα είχαν συναινέσει μόνο  εάν και εφόσον είχαν  προσεγγισθεί φιλικά, εάν και εφόσον  υπήρχαν  αντισταθμιστικά  οφέλη στην αυταπόδεικτη ζημιά που υφίστανται οι περίοικοι στην μεταβατική περίοδο των έργων , εάν και εφόσον εισέπρατταν  συγκεκριμένες διευκολύνσεις στη  χρήση του υπογείου γκαράζ.

 ΤΟ ΕΛΛΕΙΜΜΑ  ΜΙΑΣ  ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΚΗΣ  ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗΣ

          Το «μικρομέγαλο» θέμα της  «Κύπρου και Πατησίων»  έφερε στην επιφάνεια πολλά, έδειξε την διάθεση κάποιων να αξιοποιήσουν και «της Παναγίας τα μάτια» προκειμένου να υπηρετήσουν  αντιπολιτευτικές στοχεύσεις για τη μέλλουσα νομή της εξουσίας, έδειξε ακόμη το ενδότερο «απόθεμα κωμικού πνεύματος»  που υπέβοσκε  καπελωμένο από ένα γκρίζο  αρνητισμό. Και  το οποίο κατάφερε , στη συγκεκριμένη φάση,  να βγει στην επιφάνεια  με τα ξεκαρδιστικά  μοντάζ του «Ομέρ Πριόνη» ή  του «Μπετοφρενή δολοφόνου με το πριόνι» ! Το ίδιο όμως θέμα της «Κύπρου και Πατησίων» δεν πέτυχε να διεγείρει γενικότερες  σκέψεις για μια στρατηγική διαχείρισης  του αστικού χώρου. Με δεδομένη την   εξωφρενική    στενότητα του αθηναϊκού επιφανειακού χώρου καθώς επίσης με δεδομένο  τον κατακερματισμό του από ποικίλες εμβόλιμες χρήσεις – με προέχουσα τη στάθμευση αυτοκινήτων – μια πολιτική  απελευθέρωσης  και παραχώρησής   του στην κοινωνία, θα μπορούσε να παραχθεί μόνο δια μέσου της παραγωγής νέων χώρων και της «μετακόμισης» κάποιων χρήσεων,  υπό ή υπέρ την επιφάνεια της πόλης. Ουσιαστικά η επιφάνεια της πόλης θα μπορούσε να ανακτηθεί για «ήπιες» χρήσεις πρώτα και κύρια  δια μέσου  πολεοδομικών ρυθμίσεων στο χώρο των τριών διαστάσεων, ειδικότερα δε μέσα από μια  συνειδητή, έκδηλη σε όλους τους πολίτες και διαφανή  πολιτική εκτόπισης  των αυτοκινητιστικών και άλλων  οχλουσών χρήσεων.

    Iδού λοιπόν το «ηθικό δίδαγμα» : Το ότι στη συγκεκριμένη περίοδο λείπει  δραματικά μια «ολιστική» συζήτηση για τον αστικό χώρο, ενώ αντίθετα  πλεονάζει η παλαιο-εργολαβική και εμπειριστική λογική των έργων εκτατικής ανάπτυξης, των περιφερειακών αυτοκινητοδρόμων και της αξιοποίησης μεγάλων εδαφικών αποθεμάτων (π.χ. Ελαιώνας) δια πάσαν χρήσιν... Επομένως κάποιοι  πρέπει να αποκαταστήσουν την τιμή της απλής λογικής, δηλώνοντας την ανάγκη αναβάθμισης της υπάρχουσας πόλης μέσα στα υπάρχοντα όριά της...  

Του Γιάννη Σχίζα