Mε αφορμή…την 9η Έκθεση Βιολογικών Προϊόντων και Υπηρεσιών (Ecofestival 2006) που έγινε στο εκθεσιακό κέντρο Hellexpo στο διάστημα 16-19/11

Το περίπτερό τους έσφυζε από ζωή ενώ η αίθουσα όπου έγινε προβολή διαφανειών και συζήτηση το απόγευμα της Κυριακής 19/11 ήταν κατάμεστη. Το κοινό, έντονα διαφοροποιημένο ηλικιακά προς τα πάνω, που περιλάμβανε και μηχανικούς, έδειχνε έντονο ενδιαφέρον όπως έδειξαν οι πολλές ερωτήσεις αλλά και οι συχνά προσωπικές τοποθετήσεις στα όρια της γραφικότητας.

Στο πάνελ (1) ο Θέμης Τσίπηρας (αρχιτέκτονας) και ο Κώστας Τσίπηρας (πολ. Μηχ/κός, Δρ. Χωροταξίας) παρουσίασαν τις τίμιες κατασκευές τους, από τις οποίες οι περισσότερες βρίσκονται στην ελληνική επαρχία, και μια, η πιο ενδιαφέρουσα, -λόγω υψηλότερου προϋπολογισμού (;)-, στην Ελβετία. Παρότι έγινε αναφορά και σε μεγαλύτερα ειδικά έργα δημόσιου χαρακτήρα που αναλαμβάνει το γραφείο τους, είδαμε αποκλειστικά μονώροφες κατοικίες ειδυλλιακά τοποθετημένες τόσο στις τρισδιάστατες αναπαραστάσεις όσο και στην πραγματικότητα, στο μέσον ενός πράσινου «πουθενά», με έμφαση στα φυσικά υλικά και σε παραδοσιακές μεθόδους κατασκευής.

Έχοντας ντόπια θητεία συμμετοχής σε αρκετούς συλλόγους, ομάδες κλπ «οικολογικού» χαρακτήρα, που συχνότατα αλληλοσπαράσσονται χωρίς ουσία ή αποτέλεσμα, δεν ήταν δυνατόν να μην εκτιμήσω το συγκροτημένο αρχιτεκτονικό πραγματοποιημένο κάτω από δύσκολες, «ελληνικές» συνθήκες. Ωστόσο δε μπορούσα και να μην παρατηρήσω πως στο μόνο μέρος της «πόλης» που θα μπορούσαν να βρουν εφαρμογή τα διδάγματα της παρουσίασης, είναι τα διαρκώς επεκτεινόμενα, αδηφάγα προάστια-πρώην κηπουπόλεις, και όχι δυστυχώς τα πυκνοκατοικημένα γερασμένα κέντρα, που έχουν και τη μεγαλύτερη ανάγκη ανανέωσης-επανάχρησης.

Τη στιγμή που παγκόσμια διογκώνεται ο προβληματισμός γύρω από την εκμετάλλευση των φυσικών πόρων και η τάση συγκέντρωσης αστικών πληθυσμών δείχνει μόνο ανοδικές τάσεις,  θα περίμενε κανείς οι νέες συνθήκες, μαζί με τις νέες τεχνολογίες και υλικά, να διαμορφώνουν νέα αρχιτεκτονικά πρότυπα. Είναι όμως έτσι;

Ξεφυλλίζοντας τις πολυτελείς αρχιτεκτονικές εκδόσεις που πληθαίνουν διαρκώς και στοχεύουν πλέον όχι στον στερημένο αρχιτέκτονα –που τις αντιμετωπίζει παραδοσιακά σαν spatial (2) erotica…- αλλά σε ένα ευρύτερο κοινό εθισμένο στο lifestyle, διαπιστώνει κανείς πως ελάχιστα είναι τα βιοκλιματικά παραδείγματα. Δεν είναι αρκετά εντυπωσιακά ή φωτογενή άραγε;

Όσο κι αν η λεγόμενη «έντεχνη / επώνυμη» αρχιτεκτονική δεν διαμορφώνει παρά σε ελάχιστο ποσοστό το πρόσωπο μιας πόλης, σε μια κοινωνία της εικόνας τα παραδείγματα που προβάλλονται έχουν τη δύναμη της διαφήμισης, και όπως στη διαφήμιση, απευθύνονται με μεγαλύτερη επιτυχία κυρίως στο νεώτερο κοινό. Με λίγα λόγια, για κάθε φοιτητή αρχιτεκτονικής που γοητεύεται από το ασυνήθιστο αλλά και φιλικό προς το περιβάλλον, κτήριο της Swiss Re στο Λονδίνο (3) , υπάρχουν 100 που εκστασιάζονται μπροστά στο απλά ασυνήθιστο κτήριο των Herzog-De Meuron για την Prada στο Τόκιο (4)

Το τοπικό δηλαδή, να είναι το νέο παγκόσμιο. Όπου τοπικό=ελληνικό στην περίπτωσή μας, σημαίνει τοπικά προσδιορισμένοι και κάτω από καλή διαχείριση φυσικοί πόροι: ήλιος, αέρας, νερό. Όχι πια ως ελαφρολαϊκό προϊόν μιας μυωπικής τουριστικής βιομηχανίας που στενάζει πατημένο στο λαιμό από προγονολατρεία, στρατούς από θερμοσίφωνες στις ταράτσες και ανεμογεννήτριες υπό διωγμό, αλλά, ας πούμε, κάτι σαν το πλωτό σύστημα αφαλάτωσης που παρουσιάστηκε πρόσφατα (5). Στην ομάδα μελέτης του δεν υπήρχε ούτε ένας/μια αρχιτέκτονας/designer, κι ωστόσο σαν project είναι πολύ πιο προκλητικά ενδιαφέρον και πρωτότυπο από τα περισσότερα «αρχιτεκτονικά» έργα.

Ίσως κι ο Ζενέτος, η αγαπημένη cult προσωπικότητα των παντοτινών φοιτητών, να το έβρισκε ενδιαφέρον. Αυτό που σίγουρα θα έβρισκε θλιβερό είναι να συμμετέχει κανείς στην παγκόσμια ψηφιακή επανάσταση από το δωμάτιο ενός κακοσχεδιασμένου διαμερίσματος μιας ενεργειακά σπάταλης, αισθητικά αυθαίρετης πολυκατοικίας, στο κέντρο ή στα προάστια μιας μικρότερης ή μεγαλύτερης τσιμεντούπολης.

Ή μήπως δεν υπάρχει ούτε «Δεύτερη Ζωή» (6);

Φωτεινή Γεωργακοπούλου

ΥΠΟΜΝΗΜΑ
(1) για μια πλήρη παρουσίαση των ομιλητών στις 19/11 αλλά και του συνολικού προγράμματος διαλέξεων του Σ.ΟΛ.ΑΡ στη διάρκεια του Ecofestival:
 http://www.s-ol-ar.gr/dialekseis_solar.html
(2)  χωρική 
(3) λίγο περισσότερα για τους πράσινους ουρανοξύστες στο άρθρο μου στην ΟΙΚΟΤΟΠΙΑ, τ.34, Ιούλιος-Αύγουστος-Σεπτέμβριος 2005, σ. 24-25, αναδημοσιεύεται στο: http://www.greekarchitects.gr/index.php?maincat=2&newid=73
(4) σ’αυτό το σημείο πρέπει να κάνω σαφές πως γοητεύομαι κι από τα δυο κτήρια, ωστόσο η εμπειρία της ηλικίας και οι προσωπικές επιλογές μου επιτρέπουν –ελπίζω- να διακρίνω τη διαφορετική βαρύτητα των παραδειγμάτων και να κρίνω ανάλογα. Όμως ήδη μπήκαμε σε ένα άλλο πολύ σημαντικό θέμα που ήταν μάλιστα το 2000 (18/6-29/10) αντικείμενο της 7ης Biennale Αρχιτεκτονικής στη Βενετία με τον τίτλο: «Λιγότερη Αισθητική, Περισσότερη Ηθική»…
(5) «ψηλό όσο μια δεκαώροφη πολυκατοικία»
 http://ta-nea.dolnet.gr/print_article.php?e=A&f=18670&m=N18&aa=1
(6) “Second Life”: πολύ περισσότερα από ένα-παιχνίδι στο Διαδίκτυο.
Second Life (SL) is a privately owned, partly subscription-based 3-D virtual world, made publicly available in 2003 by San Francisco-based Linden Lab,[2] and founded by former RealNetworks CTO Philip Rosedale. The Second Life "world" resides in a large array of servers that are owned and maintained by Linden Lab, known collectively as "the grid".[3] The Second Life client program provides its users (referred to as Residents)[4] with tools to view and modify the SL world and participate in its virtual economy, which concurrently has begun to operate as a "real" market. At precisely 8:05:45 AM PDT, October 18, 2006, the population of Second Life hit 1 million Residents.[5]  […]
(from Wikipedia)

ΠΗΓΕΣ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΩΝ

f1: http://www.copyright-free-pictures.org.uk/london-england/swiss-re-tower.jpg
f2: http://architettura.supereva.com/files/20031023/

Οι χαμηλοί βέβαια προϋπολογισμοί της ελληνικής πραγματικότητας δεν διευκολύνουν ούτε γι’ αστείο ανάλογα κατασκευαστικά πειράματα, ωστόσο το μήνυμα παραμένει πως περισσότερο από ποτέ άλλοτε, η κυριαρχία της παγκόσμιας εικόνας, ταχύτατα μεταδιδόμενης και αναπαραγόμενης μέσω του Διαδικτύου,  -όπως μαρτυρούν οι google πηγές των δυο παραπάνω φωτογραφιών-, είναι απόλυτη.  Γιατί όμως, και ακριβώς εξαιτίας του συγκεκριμένου μέσου, να μη συμβαίνει και το ανάποδο;